ur. 1949

Pseud.: Andrzej Braga.

Historyk literatury, leksykograf, tłumacz, poeta.

BIOGRAM

Urodzony 11 września 1949 we wsi Gruszczyn (Mazowieckie); syn rolników Aleksandra Dąbrówki i Stanisławy z domu Nyrek. Uczęszczał początkowo do Liceum Ogólnokształcącego im. P. Wysockiego w Warce, a po przeniesieniu się rodziny w 1966 do Podkowy Leśnej — do Liceum Ogólnokształcącego im. T. Zana w Pruszkowie. Tam w 1967 zdał maturę, po czym studiował przez rok astronomię, a od 1971 germanistykę na Uniwersytecie Warszawskim (UW). W tym okresie zaczął publikować w czasopismach młodzieżowych, studenckich i regionalnych utwory poetyckie (pierwszy cykl wierszy w miesięczniku „Radar” 1970 nr 1), humoreski i drobne przekłady prozy z rosyjskiego (poczynając od Słonia A. Kurlandzkiego i A. Chajta w tygodniku „Itd” 1970 nr 2) oraz wierszy z niemieckiego. Za właś­ciwy debiut poetycki uważa cykl wierszy ogłoszonych w 1976 w „Twórczości” (nr 3). W tymże roku uzyskał magisterium i rozpoczął pracę jako asystent w Instytucie Germanistyki UW. W pracy naukowej początkowo zajmował się problematyką językoznawczą oraz literaturą niderlandzką. Zaczął także przekładać poezję i prozę z języka niderlandzkiego i afrikaans (w 1979–82 pod pseud.: Andrzej Braga); pierwsze tłumaczenia ogłosił w 1976 w „Literaturze na Świecie” (nr 3). Doktoryzował się na UW w 1987 na podstawie rozprawy poświęconej czternastowiecznym dramatom flamandzkim Untersuchungen über die mittelniederländischen Abele Spelen. (Herkunft — Stil — Motive) (promotor prof. Jan A. Czochralski). W następnych latach poszerzył swoje zainteresowania o leksykografię języka polskiego oraz historiografię literatury. Był autorem haseł osobowych i rzeczowych do Wielkiej Encyklopedii Powszechnej PWN. W 2001 podjął pracę w Pracowni Literatury Średniowiecznej Instytutu Badań Literackich (IBL) PAN. W tymże roku habilitował się, przedstawiając książkę Teatr i sacrum w średniowieczu. Religia, cywilizacja, estetyka i w 2002 otrzymał stanowisko docenta w IBL PAN. Wszedł w skład Rady Naukowej IBL PAN. Prowadził nadal badania nad teorią i historią literatury dawnej, w szczególności dramatem i teatrem średniowiecznym, następnie zaś polską poezją i dramatem XVI–XVII w. Odbywał liczne staże zagraniczne oraz wykładał w Austrii, Belgii, na Litwie, we Francji, Holandii, Niemczech, RPA, Stanach Zjednoczonych, na Węgrzech i we Włoszech. Został członkiem towarzystw naukowych zajmujących się wiekami średnimi: Medieval Academy of America (w 2000), Société Internationale pour l’Étude du Théâtre Médiéval (SITM; w 2006), Société Internationale pour l’Étude de la Philosophie Médiévale (SIEPM; w 2007). Za osiągnięcia naukowe odebrał w 2002 Nagrodę Premiera RP, a w 2006 Nagrodę Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Od 2005 prowadził wykłady na studiach podyplomowych i doktoranckich w IBL PAN. W 2007 objął kierownictwo Pracowni Literatury Średniowiecza IBL PAN; kontynuował organizowanie cyklu konferencji „Spotkania Mediewistyczne”, zainicjowanego przez prof. Teresę Michałowską. Wszedł w skład komitetów redakcyjnych serii IBL PAN Studia Staropolskie. Series Nova i Bibliotheca Litterarum Medii Aevi. W 2009–12 prowadził blog na portalu Salon24, a od 2012 na portalu Wordpress (https://adabrowka.wordpress.com), w którym zamieszczał niektóre swoje teksty naukowe, gawędy literackie oraz fotoreportaże i fotowiersze. W 2010 otrzymał stanowisko profesora nadzwyczajnego, w 2013 tytuł naukowy profesora, a w 2014 stanowisko profesora zwyczajnego w IBL PAN. W 2012 został przewodniczącym Zespołu Opracowującego Dzieła wszystkie Jana Kochanowskiego i uzyskał w 2013 grant Narodowego Programu Rozwoju Humanistyki na ukończenie rozpoczętej w 1982 edycji.

W 1971 zawarł związek małżeński z Jadwigą Piwońską; ma dwóch synów: Łukasza i Jerzego. Mieszka w Podkowie Leśnej.

TWÓRCZOŚĆ

1. Untersuchungen über die mittelniederländischen Abele Spelen. (Herkunft — Stil — Motive). Wwa: UW. Wydz. Neofilologii 1987, VIII, 460 s.

Rozprawa doktorska dot. dramatu flamandzkiego.

2. Słownik synonimów. [Współaut.:] E. Geller, R. Turczyn. Wwa: „MCR” 1993 XXIII, 489 s. Wyd. nast.: Wwa: Świat Książki 1995; wyd. 2 popraw. Wwa: „MCR” 1995, dodruk 1996; Wwa: Świat Książki 1997, tamże ze wstępem J. Miodka 1998; Wwa: Horyzont 2001; Wwa: Świat Książki 2004; Wwa: Bertelsmann Media 2005.

Nagroda „Lit. na Świecie” w dziedzinie komparatystyki i translatologii (także za Słownik antonimów zob. poz. 4) w 1995.

3. Amsterdam. [Przewodnik]. Wwa: Wiedza Powsz, 1994, 154 s. Globtroter.
4. Słownik antonimów. 64000 znaczeń przeciwstawnych i uzupełniających języka polskiego. [Współaut.:] E. Geller. Wwa: „MCR” 1995, 878 s. Wyd. nast.: Wwa: Świat Książki 1996; Wwa: Bertels­mann Media Horyzont 2001; Wwa: Świat Książki 2004, 2005.

Nagroda „Lit. na Świecie” w dziedzinie komparatystyki i translatologii (także za Słownik synonimów zob. poz. 2) w 1995.

5. Słownik pisarzy niderlandzkiego obszaru kulturowego: flamandzkich i holenderskich, nowołacińskich, surinamskich, afrykanerskich i fryzyjskich. Wwa: WP 1999, 603 s.
6. Teatr i sacrum w średniowieczu: religia, cywilizacja, estetyka. Wr.: Funna 2001, 669 s. Fundacja na Rzecz Nauki Pol. Monografie Fundacji na Rzecz Nauki Pol. Ser. Hum. Wyd. 2 Tor.: Wydawn. Nauk. UMK 2013, 705 s. Res Humanae.

Wyd. jako dokument elektroniczny: Tor.: Wydawn. Nauk. UMK 2013, pliki w formacie PDF.

Rozprawa habilitacyjna.

7. Coś o niczym. [Wiersze]. Olsztyn: Unternet 2004, 46 s. Czytaj Burz Buduj, 4.

Wersja elektroniczna w formacie PDF dostępna w Internecie: http://andrzej.dabrowka.com/Cos-o-niczym.pdf.

Tomik zawiera wiersze z lat 1999–2002 oraz jeden utwór z 1989.

8. Średniowiecze. Korzenie. Wwa: Wydawn. Nauk. PWN 2005, 434 s. IBL PAN. Mała Hist. Lit. Pol.
9. Słownik stylistyczny języka polskiego. Ponad 100 000 wyrażeń (idiomów, kolokacji i użyć). [Współaut.:] E. Geller. Wwa: Świat Książki — Bertelsmann Media 2007, XXXIII, 894 s.
10. Deszcz. [Wiersze]. Wybór tekstów: Z. Broniek. Podkowa Leśna: [Nakł. Autora] 2008, [16] s.

Część nakł. wydrukowano jako dod. do „Podkowiańskiego Mag. Kult.”.

11. I karkołomnie. [Wiersze]. Podkowa Leśna: Wydawn. Aula 2009, 50 s.

Artykuły w czasopismach i książkach zbiorowych, m.in.: Kłopoty dramaturgii niderlandzkiej. „Dialog” 1977 nr 12. — Vorster i jego więzień. „Twórczość” 1978 nr 8 s. 98–105. — Paul van Ostaijens theorie van de zuivere lyriek semiotisch geinterpreteerd. „Acta Univ. Wratisl.Neerlandica Wratisl.” 1983 nr 1 s. 83–97. — Toeval en principe in de praktijk van de vertalering. „Ons Erfdeel”, Rekkem (Belgia), Raamsdonkveer (Holandia) 1984 nr 3 s. 375–384. — Distributionsanalyse und Parameterstatistik als Instrumente der Philologie. „Leuvense Bijdragen” 1988 nr 3 s. 285–299. — Die Textüberlieferung der Abele Spelen und der Sotternien. „Acta Univ. Wratisl.Neer­landica Wratisl.” 1989 nr 4 s. 7–46 [dot. wyd. tekstów z tzw. Kodeksu van Hulthema]. — Epoche, Gattung, individueller Wert. Zur empirischen Stilgeschichte des mittelnie­derländischen Dramas. „Zag. Rodzaj. Lit.” 1990 t. 23 z. 2 s. 27–53. — Die Eigennamen in den Abele Spelen und den Sotternien. „Acta Univ. Wratisl.Neerlandica Wratisl.” 1991 nr 5 s. 19–46. — Frühestes weltliches Theaterrepertoire in den Niederlanden. „Acta Philologica” 1992 t. 20 s. 65–98. — Quando sagittari sagittaverunt papegay. Der Medienstreit im mittel­niederländi­schen Theaterbe­trieb. „Acta Univ. Wratisl. Neerlandica Wratisl.” 1994 nr 7 s. 77–96. — Nowe i stare w literaturze niderlandzkiej ostatnich lat. „Lit. na Świecie” 1995 nr 8/9 s. 283–297. — Ontologisch interpretatiekader voor het middeleeuwse drama. „Tydskrif vir Nederlands en Afrikaans”, Potchefstroom (RPA) 1995 nr 2 s. 7–18. — Symbool en teken in de middeleeuwse media (vroomheidsvormen en de culturele betekenis van de broederschappen). „De Nieuwe Taalgids”, Groningen 1995 vol. 88 s. 290–306. — „De Neidhartspiele” en het abel spel „Van de Winter ende van de Somer” op een solre te Arnhem rond 1400 opgevoerd? W: Studien zur deutschen und niederländischen Sprache und Kultur. Festschrift für Jan Czochralski. Wwa 1996 s. 223–226. — Wszystko ma głos. Dwa programy estetyczne w poezji niderlandzkiej XX wieku. „Kresy” 1996 nr 4 s. 138–145. — The trial scenes in medieval drama. W: European medieval drama. Papers from the Third International Conference on „Aspects of European Medieval Drama”, Camerino, 3–5 July 1998 Dramma medioevale Europeo 1998. Atti della III Conferenza Internazionale su „Aspetti del Dramma Medioevale Europeo”, Camerino, 3–5 luglio 1998. Camerino 1999s. 77–98. — Polish saint plays of the sixteenth and seventeenth centuries. „The Early Drama, Art, and Music Review”, Kalamazoo, MI 2000 vol. 23 nr 1 s. 18–49, przedr.: w wersji skróconej pt. The Polish saint plays of the 16th and 17th centuries: Are they medieval? W: XXIV Convegno Internazionale. Martiri e Santi in Scena, Centro Studi sul Teatro Medievale e Rinascimentale — Anagni 7–10 Settembre, 2000. Roma 2001 s. 297–321, w wersji poszerz. w: The dramatic tradition of the middle ages. New York 2005 s. 216–244. — Anything but a game: Corpus Christi in Poland. „Quaestiones Medii Aevi Novae”, Kr. 2002 nr 7 s. 245–270. — Dawne procesy zwierząt jako dramaty rytualne. „Teksty Drugie” 2002 nr 5 s. 23–35. — Nowe badania literackie w mediewistyce anglistycznej i germanistycznej; Trwanie „onego” czasu. Anamneza w średniowiecznych przedstawieniach dramatycznych. W: Mediewistyka literacka w Polsce. Wwa 2003 s. 63–75; 158–180. — Deklamacja w średniowiecznej teorii retorycznej i praktyce szkolnej. W: Problematyka tekstu głosowo interpretowanego. Tor. 2004 s. 245–261. — Matka pieśni polskich. „Pam. Lit.” 2005 z. 2 s. 51–63 [dot.: Bogurodzica]. — Abele spelen. W: Słownik rodzajów i gatunków literackich. Kr. 2006 s. 2–5. — „Prawda przemawia bez szelestu słów”. Wkład średniowiecza do dzieła budowy ludzkiej podmiotowości. W: Vir vere humanus, czyli o przymiotach człowiekowi prawdziwie naturę swą pielęgnującemu i dobru całej społeczności ludzkiej służącemu przysługujących. Wwa 2007 s. 19–35. — Teoretyczne kryterium średniowieczności utworów literackich. W: Literatura staropolska w dydaktyce uniwersyteckiej. Łódź 2007 s. 89–102. — The theatre of death in early Polish drama. „European Medieval Drama”, Turnhout 2007 nr 11 s. 161–186. — Kategoria teatralności w mediewistyce. „Litteraria Copernicana” 2008 nr 2 s. 55–59. — Refleksja nad sposobami pisania polskich historii literatury. W: Mediewistyka polska w XX wieku. Wr. 2008 s. 13–30. — The Middle Ages after the Middle Ages. Medievalism in the study of European drama and theatre history. W: Színházvilág — Világszínház. Budapest 2008 s. 23–37. — Treści religijne w podręcznikach i lekturach szkolnych. W: Animarum cultura. Studia nad kulturą religijną na ziemiach polskich w średniowieczu. Wwa 2008 s. 459–498, wersja skrócona w przekł. ang. pt. Religious content in medieval school handbooks and readers. [Przeł.] R. Bubczyk. „Acta Poloniae Historica” 2010 t. 101 s. 241–270. — Czynnik czasu w topice zachowań znaczących kulturowo. W: Persona — Gestus Habitusque — Insignium. Zachowania i atrybuty jako wyznaczniki tożsamości społecznej jednostki w średniowieczu. Lubl. 2009 s. 149–166. — Genre questions around early drama. W: Dráma — Múlt — Színház — Jelen. Tanulmányok a dráma- és színháztörténet köréből, Erdélyi Múzeum-Egyesület, Kolozsvár. Nagyvárad, Oradea (Rumunia) 2009 s. 15–24. — Konstruktywizm w badaniach literatury dawnej. „Nauka” 2009 nr 3 s. 133–154. — Procedury adaptacyjne w piśmiennictwie średniowiecznej Polski. W: Średniowieczna wizja świata. Jedność czy różnorodność (idee i teksty). Łódź 2009 s. 61–85. — Staging a mirror, establishing harmony. Theatrical constitution, display and control of value systems. W: Images of the city. Newcastle upon Tyne 2009 s. 2–16. — Singing in the battle. About the Bogurodzica. „Senoji Lietuvos Literatūra”, Wilno 2011 nr 31 s. 47–64. — Moraltheologische Grundsetzung des Friedens in dem Consilium Trinitatis über den Streit der Töchter Gottes. W: Konfliktbewältigung und Friedensstiftung im Mittelalter. Tor. 2012 s. 37–52. — Autorstwo a piśmienność.W: Kultura pisma w średniowieczu: znane problemy, nowe metody. Lubl. 2013 s. 37–50. — Wewnętrzne formy pobożności w kaznodziejstwie. W: Kaznodziejstwo średniowieczne — Polska na tle Europy. Teksty, atrybucje, audytorium. Wwa 2013 s. 237–248. — Czas, który widać na scenie. W: Retoryka Towarzystwa Jezusowego i jej konteksty. Wwa 2014 s. 77–98.— Obserwatorium humanistyki cyfrowej. „Nowe Media” 2014 nr 1 s. 194–203. — Rozmowa Polikarpa. W: Widzenie Polikarpa. Średniowieczne rozmowy człowieka ze śmiercią. Wwa 2014 s. 168–184. — Poeta i polityka. W: Wiązanie sobótkowe. Studia o Janie Kochanowskim. Wwa 2015 s. 203–217. — Trop wielkanocny. W: Staropolskie zwierciadło. Dawne widowiska polskie z perspektywy współczesnej. Książka poświęcona pamięci Profesora Juliana Lewańskiego. Wwa 2015 s. 79–93. – Nominalizm, realizm, emergencja. „Litteraria Copernicna” 2016 nr 3 s. 41-55.

Przekłady

1. D. Frankel Frank: Lustro.„Dialog” 1977 nr 12 s. 93–104. Wyst.: tv: pt. Lustro 1 — lustro 2. Reż.: J. Kulczyński. TVP 1979; teatr.: Reż.: Z. Zapasiewicz. Pozn., Scena na Piętrze 1985, toż TVP 1987.
2. H. Lutge­rink: Babyfon. [Utwór dramatyczny]. „Dialog” 1977 nr 12 s. 37–92.
3. P. Snoek: Biały rewolwer. [Wiersze]. Wyboru dokonał, słowem wstępnym poprzedził i przeł. z niderlandzkiego A. Dąbrówka. Wwa: PIW 1978, 42 s.
4. B. Brecht: Szwejk na drugiej wojnie światowej. Przeł. [A. Dąbrówka] A. Braga. W: B. Brecht: Dramaty. T. 2. Wwa 1979 s. 167–242.
5. B. Breytenbach: Cały czas. [Wiersze]. Wybór, tłum. z afrikaans i posł.: [A. Dąbrówka] A. Braga. Kr.: WL 1980, 121 s. Humanum est.
6. Nescio: Pierwsze wzruszenie. Opowiadania. Wybrał i przeł. [A. Dąbrówka] A. Braga. Wwa: PIW 1980, 233 s.
7. F. Timmermans: Pallieter. [Powieść]. Przeł. z niderlandzkiego i poprzedził wstępem [A. Dąbrówka] A. Braga. Wwa: Czyt. 1980, 203 s.
8. L. Treves: List Don Juana. Tłum. A. Dąbrówka. Adapt.: H. Chłystowski. Reż.: M. Wachowiak. Radio 1980.
9. J. van de Wetering: Siła wyższa. [Powieść]. Tłum. z niderlandzkiego [A. Dąbrówka] A. Braga. Wwa: Czyt. 1982, 250 s. Ser. z Jamnikiem.
10. Lucebert: Szkoła amsterdamska. [Wiersze]. Wybór i posł.: A. Dąbrówka. Przekł.: A. Dąbrówka, K. Karasek, J. Koch. Kr.; Wr.: WL 1986, 128 s. Humanum Est.
11. P. Van Ostaijen: Poezje wybrane. Wybrał, przeł. z niderlandzkiego i posł. opatrzył A. Dąbrówka. Wwa: LSW [1987], 137 s. Bibl. Poetów.
12. J. Wolkers: Rachatłukum. [Powieść]. Przeł. i posł. opatrzył A. Dąbrówka. Wwa: Iskry 1990, 132 s.

Wyd. jako dokument dźwiękowy: Czyta M. Bosak. Łódź: Wydawn. Mała Litera 2013, 1 płyta CD w formacie mp3.

13. R. Kopland: Wybór poezji. Wybór, wstęp i przekł.: A. Dąbrówka. Wr.: Leopoldinum 1992, 160 s.
14. D. Frenkel Frank: Łóżka. Tłum. A. Dąbrówka. Wyst.: Reż.: P. Trzaska. TVP 1993.
15. W.F. Hermans: Ciemnia Damoklesa. [Powieść]. Wwa: Alfa 1994, 407 s. Ser. z Tukanem.
16. Baśnie niderlandzkie: flamandzkie, holenderskie i fryzyjskie. Wybrał, przeł. i opatrzył komentarzem A. Dąbrówka. Wwa: Wydawn. IBL PAN 2007, 635 s. IBL PAN. Wyd. 2 tamże 2013.

Prace redakcyjne

1. Onus Athlanteum. Studia nad Kroniką biskupa Wincentego. Pod red. A. Dąbrówki i W. Wojtowicza. Wwa: Wydawn. IBL PAN; Stow. „Pro Cultura Litteraria”; Szczec.: USzcz. 2009, 543 s. Studia Staropol. Series Nova, 25.

Materiały ze spotkania mediewistycznego poświęconego Wincentemu Kadłubkowi, 4–6 VI 2008, Wwa.

2. Pogranicza teatralności. Poezja, poetyka, praktyka. Pod red. [i ze wstępem oraz epilogiem] A. Dąbrówki. Wwa: Wydawn. IBL PAN; Stow. „Pro Cultura Litteraria” 2011, 177 s. Studia Staropol. Series Nova, 31.
3. Oblicza mediewalizmu. Pod red. [i ze wstępem] A. Dąbrówki i M. Michalskiego. Pozn.: Wydawn. Pozn. TPN 2013, 245 s. Pr. Komis. Hist. Pozn. TPN. Wydz. Hist. i Nauk Społ.

Materiały z konferencji 19–21 IX 2011, Pozn.

4. Kaznodziejstwo średniowieczne — Polska na tle Europy. Teksty, atrybucje, audytorium. Red.: K. Bracha, współpraca: A. Dąbrówka. Wwa: Wydawn. DiG, 2014, 266 s. IH PAN. Pol. Tow. Heraldyczne. Colloquia Mediaevalia Praedicatoria, 1.
5. Widzenie Polikarpa. Pod red. A. Dąbrówki i P. Stępnia. Wwa: Wydawn. IBL PAN; Stow. „Pro Cultura Litteraria” 2014, 359 s. Studia Staropol. Series Nova, 37.
6. Komentarz Jana z Dąbrówki do Kroniki biskupa Wincentego. Pod red. A. Dąbrówki i M. Olszewskiego. Wwa: Wydawn, IBL PAN; Stow. „Pro Cultura Litteraria” 2015, 350 s. Studia Staropolskie. Series Nova, 42.
7. Teksty kultury uczestnictwa. Pod redakcją A. Dąbrówki, M. Maryla, A. Wójtowicz. Wwa: Fundacja Akad. Hum.; Wydawn. IBL PAN 2016, 453 s. Pr. Centrum Humanistyki Cyfrowej.
8. Nobis operique favete. Studia nad Gallem Anonimem. Pod red. A. Dąbrówki, E. Skibińskiego i W. Wojtowicza. Wwa: Wydawn. IBL PAN 2017, 515 s.

Materiały z 27. Spotkań Mediewistycznych, 4-6 VI 2014, Wwa.

Zob. też Przekłady poz. 3, 5–7, 10–13, 16.

OPRACOWANIA (wybór)

• Ank. 2014.
• Strona internetowa: https://adabrowka.wordpress.com.

Powrót na górę↑

Słownik pisarzy niderlandzkiego obszaru kulturowego

• S. KIEDROŃ. „Acta Univ. Wratisl.Neerlandica Wratisl.” 2001 nr 13.

Powrót na górę↑

Teatr i sacrum w średniowieczu: religia, cywilizacja, estetyka

• religia, cywilizacja, estetyka (poz. 6): J.W. BEST. „Sarmatian Review”, Houston TX 2002 nr 2.
• Z. GŁOMBIOWSKA: Pora uderzyć w dzwon. „Studia Classica et Neolatina” 2002 t. 5, polem.: A. Dąbrówka: Odpowiedź na artykuł Zofii Głombiowskiej. „Pam. Lit.” 2003 z. 3.
• M. HANCZAKOWSKI. „Terminus” 2002 z. 1.
• R. SULEWSKI. „Speculum” 2005 nr 2.

Powrót na górę↑

Średniowiecze. Korzenie

• J.Z. LICHAŃSKI: To nie tak prosto. „Nowe Książ.” 2006 nr 3.
• T. BANAŚ-KORNIAK. „Terminus” 2010 z. 1.

Powrót na górę↑

Alicja Szałaga