Z Polscy pisarze i badacze literatury przełomu XX i XXI wieku
Wersja Marlena (dyskusja | edycje) z dnia 18:24, 27 lut 2018

(różn.) ← poprzednia wersja | przejdź do aktualnej wersji (różn.) | następna wersja → (różn.)
Skocz do: nawigacji, wyszukiwania

ŚWIDERSKI Bronisław

ur. 1946

Prozaik, eseista.

Urodzony 19 kwietnia 1946 w Łodzi; syn Czesława Świderskiego, działacza partyjnego do 1956, i Ireny, urzędniczki. Od 1950 mieszkał z rodziną w Warszawie. Tam uczęszczał do XXXIV Liceum Ogólnokształcącego im. gen. K. Świerczewskiego (obecnie im. M. de Cervantesa); w 1964 zdał egzamin maturalny. Następnie studiował na Uniwersytecie Warszawskim przez kilka miesięcy polonistykę, a w 1966 podjął studia na socjologii. W tym czasie zaczął drukować recenzje książkowe; debiutował w 1966 omówieniem powieści E. Berberyusz Wychodne dla Ewy na łamach miesięcznika „Wiedza i Życie” (nr 2); kilka recenzji ogłosił w „Polityce” (1967) i „Współczesności” (1968, 1969) oraz w „Fołks Sztyme” (1968). W marcu 1968 za udział w protestach studenckich został wcielony na miesiąc do karnej kompanii wojskowej, a następnie w kwietniu relegowany z uczelni. W lutym 1970, otrzymawszy dokument podróży uprawniający do jednokrotnego przekroczenia granicy, wyemigrował do Danii. Zamieszkał w Kopenhadze, gdzie kontynuował studia w Institut for Kultursociologi na Københavns Universitet. W czasie studiów utrzymywał się z różnego rodzaju prac fizycznych. W 1977 otrzymał magisterium na podstawie pracy Marxisme, sociologi og kritisk intelligentsia. De marxistiske sociologer som repræsentanter for den kritiske intelligentsia i Polen fra slutningen af den 19. århundrede til 1957. W 1980–94 pracował jako wykładowca w Slaviske Institut na tymże uniwersytecie. Drukował w tym czasie rozprawy i artykuły politologiczne, dotyczące Polski, w duńskich czasopismach i dziennikach, m.in.: „Østnyt” (Aarhus; 1982), „Politiken” (Kopenhaga; 1981–83, 1988–91) i „Information” (Kopenhaga; 1989–91), „Vandkunsten” (1990). W 1986–88 redagował pismo „Svantevit. Dansk tidsskrift for slavistik”. Był związany jako tłumacz z Søren Kierkegaard Forskningscentret (Centrum Badawcze Sørena Kierkegaarda) na Københavns Universitet; przekładał na język polski twórczość Kierkegaarda i publikował studia na jego temat. Od 1990 ogłaszał artykuły publicystyczne, eseje, recenzje i przekłady, a od 1993 także prozę w pismach polskich, m.in. w „Res Publice” (1990), a potem „Res Publice Nowej” (1992–2002), „Życiu Warszawy” i jego dodatku „Ex Libris” (1993–95), „Tekstach Drugich” (1994, 1997–98, 2000), „Przeglądzie Politycznym” (1996–97, 2000–10, z przerwami), „Zeszytach Literackich” (1996–98), „Znaku” (1996–07), „Literaturze na Świecie” (1998–2000), „Rzeczpospolitej” i jej dodatku „Plus Minus” (1999–2006, z przerwami), „Tygodniku Powszechnym” (2004–05), „Krytyce Politycznej” (2002–04, 2010), „Czasie Kultury” (2008, 2010–13), „Kronosie” (od 2010). W 1998 został członkiem SPP.

Zawarł związek małżeński z Dunką Birgitte Ellen Hertz, z którą był związany od 1970. Mieszka w Kopenhadze.

TWÓRCZOŚĆ

1. Autobiografie. [Współautor:] J. Świderski. Londyn: Poets and Painters Press, 1981, 62 s.

Współautor jest postacią fikcyjną; książka w całości autorstwa B. Świderskiego.

2. Revolutionen som dialog. Die polske konspiratorer imod Rusland 1861–1864. København: Københavns Universitets Slaviske Institut 1981, 63 s. Rapporter Københavns Universitets Slaviske Institut, 3.

3. Polen efter 1945. En bibliografi over informationsmidler. København: Københavns Universitets Slaviske Institut 1984, IX, 72 s. Rapporter Københavns Universitets Slaviske Institut, 9.

4. Myth and scholarship. University students and political development in XIX century Poland. København: C.A. Reitzel, 1988, 150 s. Studier Københavns Universitets Slaviske Institut, 13.

5. Gdańsk i Ateny. O demokracji bezpośredniej w Polsce. Wwa: Wydawn. IFiS PAN 1996, 238 s.

6. Słowa obcego. [Powieść]. Kr.: Znak 1998, 255 s. Proza.

Nagroda w konkursie na powieść Wydawn. Znak w 1998, nominacja do Nagrody Lit. Nike w 1999.

7. Asystent śmierci. Powieść o karykaturach Mahometa, o miłości i nienawiści w Europie. Wwa: W.A.B. 2007, 504 s.

Nominacje w 2008 do finału Nagrody Lit. Nike oraz do Nagrody Lit. Gdynia.

8. Kiedy mogę zabić? Dyskusje o kulturze i przemocy. [Eseje]. Red.: J. Borowczyk, M. Larek. Pozn.: Wydawn. Woj. Bibl. Publicznej i Centrum Animacji Kultury 2012, 499 s. Ser. Estet., 1.

Zawartość: Wstęp: J. Zimna: Poetyka błędu. — Emigracje tożsamości: Pochwała błędu na Kulturfestivalen; Ostatnia i pierwsza. Przesłanie pewnego pojęcia [dot. racjonalności]; Kiedy mogę zabić? Skandal asymetrii; Uniewinnienie Orestesa. Idee przemocy w „Łaskawych” Jonathana Littella; Kopenhaga — Przeworsk — Oświęcim; Demokracja Pana i Poddanego; Rozmowa jako źródło dobra; Doświadczenia emigranta; Trzy tożsamości; Znowu do diabła ten etos! [Wywiad. Rozm.: J. Borowczyk, M. Larek]. — Przeciwko racji (literatura): Konio-ludzie i osło-ludzie; Dar [Przekłady poz. 2]; Jak powstaje nowa teoria albo o antysemityzmie Kierkegaarda; Bliźni to ty?; Hurra, na reszcie jedna Europa! Okres obecny a czas rewolucji; Żyć z Kierkegaardem po polsku; Kierkegaard jako powieściopisarz; Melancholia jest trójkątem; Nadzieja Andersena; Papiery wartościowe i stronice książek; Pożegnanie dzieciństwa. O powieściach Karola Maya; Spocona lektura Karola Maya; Obcy, czyli pozbawiony racji. — Jak umierają idee?: Jak umiera komunizm, czyli podróż do Chin; Europa Środka; Holocaust, pusty grób; Braterstwo ofiar i katów; Gniew w marcu ’68; Prawda w czasach przemocy. — Epilog: Dajmy się nieść życiu; O nienawiści. Strindberg i Kołakowski; Śmierć i rozum. — Posłowie: M. Larek: Dynamika, walka, refleksja. O esejach Bronisława Świderskiego; J. Borowczyk: Redakcja błędów. Biogram „wiecznego tłumacza”.

9. Czepiam się Kierkegaarda. [Eseje]. Wwa: Fundacja Augusta hrabiego Cieszkowskiego 2015, 456 s. Bibl. Kwart. „Kronos”.

Wyd. jako dokument elektroniczny: Wwa: Fundacja Augusta hrabiego Cieszkowskiego 2015, pliki w formacie EPUB, MOBI. Bibl. Kwart. „Kronos”.

Zawartość: Jak uczepiłem się Kierkegaarda. [Przedm.]. — Nieporozumienie; Kierkegaard jako powieściopisarz [poz. 8]; Powtórzenie: kobieta czy idea?; Melancholia jest trójkątem. O jednym z najważniejszych pojęć Kierkegaarda [poz. 8]; Dar, albo: jak wygląda pseudonim? [poz. 8]; Żyć z Kierkegaardem po polsku [poz. 8]; Kierkegaard i Gombrowicz; Czy Bóg istnieje? (albo: Dlaczego Kierkegaard, Nietzsche i Gombrowicz przypominają siebie?); O Grundtvigu, zwolenniku demokracji, i Kierkegaardzie, jej krytyku; Bliźni… to ty? [poz. 8]; Jak powstaje nowa teoria, albo o antysemityzmie Kierkegaarda [poz. 8]; Kierkegaard i Budda; Pytanie Kierkegaarda: Dlaczego Bóg zniszczył wieżę Babel? i odpowiedź czytelnika: Nowa wieża Babel.

Przekłady

1. S. Kierkegaard: Powtórzenie. Próba psychologii eksperymentalnej przez Constantina Constantinusa. Przeł. oraz wstępem i przyp. opatrzył B. Świderski. Wwa: Fundacja Aletheia 1992, 137 s. Przedr. popraw. zob. poz. 2.

2. S. Kierkegaard: Powtórzenie; Przedmowy. Przeł. i oprac.: B. Świderski. Wwa: W.A.B. 2000, 376 s. Ser. z Wagą.

Tu poza przekł. autorstwa B. Świderskiego: Słowo od tłumacza, s. 7–10; O „Powtórzeniu”, s. 11–12; O „Roku astronomicznym” Johana Ludwiga Heiberga, s. 141–143; O „Liście otwartym Constantina Constantinusa do Pana Profesora Heiberga”, s. 197–198; O „,Przedmowach”, s. 241–246; Dar, s. 341–368 [przedr. zob. Twórczość poz. 8].

Praca redakcyjna

1. SOS Solidarność. [Red.:] H. Mysjkin, B.Swiderski. [Wstęp:] H. Myszkin. [Køobenhavn]: Fonden for Polske Underground-Sangere 1982, 32 s.

Wariant tytułu: Save our souls Solidarność. — Antologia piosenek związanych z NSZZ Solidarność w przekł. duń.

OPRACOWANIA (wybór)

Ank. 2015. – Autor o sobie: Trzy tożsamości. „Znak” 1996 nr 3, przedr. w: Kiedy mogę zabić? Zob. Twórczość poz. 8; Marzec ’68. „Prz. Polit.” 2008 nr 87. – Wywiady: „Po Śladach”. Rozm. W.P. Duda. „Prz. Polit.” 2005 nr 70; Człowiek, czyli małpa z duchem. Rozm. M.I. Niemczyńska. „Gaz. Wybor.” 2008 nr 229 [dot.: Asystent śmierci]; Znowu, do diabła, ten etos! Rozm. M. Larek. „Czas Kult.” 2008 nr 5, przedr. w: J. Borowczyk, M. Larek: Rozmowa była możliwa. Wywiady z pisarzami. Pozn. 2008 oraz zob. Twórczość poz. 8; Obcy, czyli pozbawiony racji. O „Procesie” Franza Kafki z Bronisławem Świderskim rozm. J. Borowczyk i M. Larek. „Kresy” 2010 nr 1/2; Dajmy się nieść życiu. Rozm. M. Larek. „Polska. Metropolia Warsz.” 2011 nr 47 dod. „Dod. Lit.” nr 7; Spocona lektura Karola Maya. Rozm.: M. Larek, J. Borowczyk. „Czas Kult.” 2011 [nr] 2.

Ogólne: J. BOROWCZYK: Przeciw tyranii porządku. O prozie Bronisława Świderskiego. „Czas Kult.” 2013 [nr] 3.

Revolutionen som dialog (poz. 2): K. DOVRING. „Slavic Review”, Stanford, CA 1983 vol. 42 nr 1.

Myth and scholarship (poz. 4): G. BORKOWSKA: Inteligent pod presją. „Res Publica” 1990 nr 6. – J.J. TOMIAK. „The Slavonic and East European Review”, Londyn 1990 vol. 68 nr 2. – M.G. MÜLLER. „Jahrbücher für Geschichte Osteuropas”, Stuttgart 1991 Vol. 39 nr 3.

Gdańsk i Ateny (poz. 5): P. ŚPIEWAK: Między romantyzmem a republikanizmem – spór o demokrację. „Znak” 1996 nr 11 [dot. też: M. Janion: Czy będziesz wiedział, co przeżyłeś?].

Słowa obcego (poz. 6): P. BRATKOWSKI: W Kopenhadze, czyli wszędzie. „Gaz. Wybor.” 1998 nr 9 dod. „Książki”. – J. GROMEK: Czysta forma obcości. „Tyg. Powsz.” 1998 nr 41. – J. STRĘKOWSKI: Pojechać do Szczebrzeszyna. „Nowe Książ.” 1998 nr 11. – J. WINIARSKI: Polskie goncourty. (Nagrody Znaku). „Mag. Lit.” 1998 nr 4. – A. ARASZKIEWICZ: W ramionach trójkąta. „Res Publica Nowa” 1999 nr 1/2, polem.: B. ŚWIDERSKI: Sam wiem, że nie wypada! „Res Publica Nowa” 1999 nr 4. – A. ARASZKIEWICZ, K. SZCZUKA: Jak być kochanym? „Res Publica Nowa” 1999 nr 7/8. – M. NAWROCKI: Puszki z nagrodami. „Dekada Lit.” 1999 nr 2. – K. DUNIN: Uściski nowego systemu. W tejże: Czytając Polskę. Wwa 2004 [dot. m.in.: Słowa obcego]. – P. KRUPIŃSKI: Studiując Lévinasa. „Zesz. Nauk. Szczec. Pr. Polonist.” 2004 nr 15. – B. TRYGAR: Język w poszukiwaniu tożsamości na przykładzie powieści „Słowa obcego” i „Asystent śmierci” Bronisława Świderskiego = The language in search of the identity on the basis of the „Stranger's words” and „The assistant if the death” by Bronisław Świderski. „Podkarpackie Forum Filol. Ser. Lit. i Kult.” 2011.

Asystent śmierci (poz. 7): D. CIUNELIS: Hospicjum imienia Kierkegaarda. „Wyspa” 2007 nr 3. – M. CUBER: Ten Obcy. „Nowe Książ.” 2007 nr 5. – J. JAWORSKA: Pan Szecherezada. „Lampa” 2007 nr 2. – D. NOWACKI: Źle się dzieje w państwie duńskim. „Gaz. Wybor.” 2007 nr 25. – I. SŁOMAK: Studium oprawcy. Zaklinanie śmierci. „Pogranicza” 2007 nr 3. – K. DROŻDŻ: Ćwiczenia w obcości. O „Asystencie śmierci” Bronisława Świderskiego. „Tygiel Kult.” 2008 nr 10/12. – M. RADZIWON: O Polsce i Danii z sarkazmem. „Gaz. Wybor.” 2008 nr 139. – L. SZARUGA: Zaułek Leszka Szarugi. „Borussia” 2008 nr 42. – A. CZYŻAK: Asystenci śmierci – rzecz o domach starców. W: Nowe dwudziestolecie. Pozn. 2011. – B. TRYGAR: Język w poszukiwaniu tożsamości na przykładzie powieści „Słowa obcego” i „Asystent śmierci” Bronisława Świderskiego = The language in search of the identity on the basis of the „Stranger's words” and „The assistant of the death” by Bronisław Świderski. „Podkarpackie Forum Filol. Ser. Lit. i Kult.” 2011. – J. PASTERSKA: Emigrant-ekspatriata w ponowoczes­nej Europie XXI wieku. Studium przypadku w świetle powieści „Asystent śmierci” Bronisława Świderskiego. W: Proza polska XX wieku. Przeglądy i interpretacje. T. 2. Katow. 2012. – M. LAREK: Apostrofy Świderskiego. „Czas Kult.” 2013 [nr] 3. – B. TRYGAR: „Chodzi o znalezienie prawdy, która byłaby prawdą dla mnie…”. Kierkegaardowskie rozważania bohatera powieści „Asystent śmierci” Bronisława Świderskiego. „Tekstualia” 2014 nr 3. – Zob. też Wywiady.

Kiedy mogę zabić? (poz. 8): E. WINIECKA: Prawdy, w które wierzymy? „Czas Kult.” 2013 [nr] 3.

C z e p i a m s i ę K i e r k e g a a r d a (poz. 8): A. SZWED: Intymny Kierkegaard. „Znak” 2016 nr 4. – M. URBAŃSKA-BOŻEK: Kierkegaard bez retuszu. „Kronos” 2016 nr 2.

Alicja Szałagan

Polscy pisarze i badacze literatury przełomu XX i XXI wieku

Działania
Bronisław ŚWIDERSKI
Nawigacja
Narzędzia