Z Polscy pisarze i badacze literatury przełomu XX i XXI wieku
Skocz do: nawigacji, wyszukiwania

ur. 1954

Podpisywała też teksty nazwiskiem: Kraskowska- -Lange.

Historyk literatury, krytyk literacki, tłumaczka.

Spis treści

BIOGRAM

Urodzona 1 marca 1954 w Poznaniu; córka Zbig­niewa Kraskowskiego, lekarza, i Eugenii z domu Białej, technika. Uczęszczała do Liceum Ogólnokształcącego im. K. Świerczewskiego (obecnie im. I. Paderewskiego). Po zdaniu w 1972 matury studiowała polonistykę na Uniwersytecie Adama Mickiewicza (UAM) w Poznaniu; w 1977 uzyskała magisterium. Następnie przez rok pracowała w filii nr 42 Biblioteki Raczyńskich w Poznaniu. Debiutowała jako krytyk literacki w 1978 recenzją powieści B. Wuttke Homunculus z tryptyku, opublikowaną w miesięczniku „Nurt” (nr 8), w którym ogłaszała recenzje do 1981. Od 1978 odbywała studia doktoranckie na Wydziale Nauk Społecznych UAM, które przerwała po otrzymaniu w 1981 etatu asystenta w Zakładzie Teorii Literatury Instytutu Filologii Polskiej (IFP) UAM. W pracy naukowej zajęła się zagadnieniami translatologicznymi oraz problematyką prozy dwudziestolecia międzywojennego, zwłaszcza powieści kobiet, a w późniejszych latach krytyką feministyczną i badaniami genderowymi. W 1983 uczęszczała na studium podyplomowe dla lektorów języka polskiego w Centrum Języka Polskiego i Kultury Polskiej dla Cudzoziemców Polonicum na Uniwersytecie Warszawskim. Przebywała na miesięcznych stypendiach naukowych na University of Reading (1983) i Oxford University (1985). W 1986 doktoryzowała się na UAM na podstawie dysertacji Twórczość Stefana Themersona dwujęzyczność i literatura (promotor prof. Jerzy Ziomek) i przeszła na stanowisko ­adiunkta. W 1988–91 była lektorką języka polskiego na uniwersytetach w Uppsali i w Sztokholmie. W latach dziewięćdziesiątych zaczęła publikować przekłady z literatury anglojęzycznej. W 1996–99 pełniła funkcję wicedyrektora do spraw dydaktycznych w IFP UAM, a następnie do 2005 prodziekana do spraw studenckich na Wydziale Filologii Polskiej i Klasycznej UAM. Artykuły, studia i recenzje ogłaszała m.in. w „Pamiętniku Literackim” (1983, 1985, 1997, 2008, 2012), „Arkuszu” (1996–2003), „Polonistyce” (1996, 1998), „Tekstach Drugich”(1996, 1999, 2003, 2005, 2008, 2010), „Ruchu Literackim” (2010, 2012). W 2000 habilitowała się na podstawie rozprawy Piórem niewieścim. Z problemów prozy kobiecej dwudziestolecia międzywojennego i awansowała na stanowisko profesora nadzwyczajnego UAM. W 2007 została kierownikiem Zakładu Literatury XX Wieku, Teorii Literatury i Sztuki Przekładu w IFP UAM. W tymże roku zainicjowała powstanie studiów filologii polskiej jako obcej w Collegium Polonicum w Słubicach i kierowała nim do 2010. W 2007–11 była wiceprzewodniczącą Komitetu Nauk o Literaturze PAN, w 2008–13 członkiem Zespołu Ekspertów Bolońskich. W 2009 otrzymała tytuł naukowy profesora i stanowisko profesora zwyczajnego UAM. Od tegoż roku była członkiem rady naukowej międzyuczelnianej sieci Centrum Badań Dyskursów Postzależnościowych, a rok później objęła funkcję dyrektora Interdyscyplinarnego Centrum Badań Płci Kulturowej i Tożsamości UAM. Współtworzyła w IFP UAM Pracownię Krytyki Feministycznej; współredagowała z Lucyną Marzec i opracowywała hasła do przygotowanego w 2011 jako pierwszy projekt badawczy internetowego Wielkopolskiego Słownika Pisarek (http://pisarki.wikia.com/wiki/Wielkopolski_Słownik_Pisarek).

W 1978 zawarła związek małżeński z Tadeuszem Wojciechem Lange, anglistą i skandynawistą (rozwód 1981). W 1991 poślubiła Lecha Dymarskiego, poetę i prozaika, działacza opozycji demokratycznej, w 2003–15 dyrektora Wielkopolskiego Muzeum Walk Niepodległościowych w Poznaniu. Mieszka w Poznaniu.

TWÓRCZOŚĆ

  1. Twórczość Stefana Themersona. Dwujęzyczność a literatura. Wr.; Kr.: Ossol. 1989, 142 s. PAN Kom. Nauk o Literaturze Pol. Rozprawy Lit., 65.
  2. Rozprawa doktorska.

  3. Piórem niewieścim. Z problemów prozy kobiecej dwudziestolecia międzywojennego. Pozn.: Wydawn. Nauk. UAM 1999, 222 s. Filol. Pol. UAM, 60. Wyd. 2 przejrz. i zmien. tamże 2003.
  4. Rozprawa habilitacyjna.

    Zawartość: Słowo wstępne. — I. Pióra niewieście. Krytycy o prozie kobiecej międzywojnia. — II. Niebezpieczne związki. O prozie Zofii Nałkowskiej. — III. Świat według Boguszewskiej i po kobiecemu: Lektury pisarek; Reportaż i powieść nowelowa; Kobieca tożsamość; Świat kobiety. — IV. Sens „Przygody w nieznanym kraju” Anieli Gruszeckiej: Nieznany kraj; Kobieta lubi kobietę; Kobiety bez mężczyzn; Gruszecka i Woolf [dot. związków twórczości A. Gruszeckiej i V. Woolf]. — V. Konsekwencje humanitaryzmu. O twórczości Elżbiety Szemplińskiej. — VI. O międzywojennej kobiecej prozie reportażowej: Symbioza prozy i reportażu; Reportaż według [A.] Wata. Narzędzie walki klasowej; Reportaż według [I.] Fika. Narzędzie manipulacji; Reportaż według [K.] Troczyńskiego. Ryzyko metafizyczne; W więzieniu [dot. twórczości reportażowej Z. Nałkowskiej i E. Szelburg-Zarembiny]; W sądzie [nt. reportaży sądowych I. Krzywickiej, E. Szelburg-Zarembiny, W. Melcer]; Na ulicach i pod dachami miast [nt. reportaży W. Melcer, M. Kuncewiczowej]; W okowach patriarchatu [dot. tematyki żydowskiej w publicystyce M. Kuncewiczowej i W. Melcer]. — VI. O modelach pisarstwa kobiecego i o kilku toposach feministycznych.

  5. Zofia Nałkowska. Pozn.: Rebis 1999, 165 s. Czytani Dzisiaj.
  6. Siostry Brontë. Kr.: WL 2006, 204 s.
  7. Biografia Ch., E., A. Brontë.

  8. Czytelnik jako kobieta. Wokół literatury i teorii. Pozn.: Wydawn. Nauk. UAM 2007, 243 s. Filol. Pol. UAM, 100.
  9. Zawartość: Wprowadzenie. — Kobieta jako czytelnik, czytelnik jako kobieta; Doświadczenie a płeć w literacko- filozoficznym dyskursie oświecenia i romantyzmu; Powieść o socjecie a stereotypy; Semantyka i pragmatyka „mowy nieszczerej” w „Annie Kareninie”; Z dziejów honoru (w powieści XIX i XX wieku); Nałkowska i Schulz, Schulz i Nałkowska; Płeć Słowiańszczyzny; Kobieta mówi wielkie Tak.

  10. Vademecum nauczyciela akademickiego. [Współaut.:] M. Ziółek. Pozn.: Wydawn. Nauk. UAM 2013, 46 s. UAM.
  11. Poradnik.

    Artykuły w czasopismach i książkach zbiorowych, m.in.: Męski wiek Pana Cogito. „Twórczość” 1984 nr 8 s. 51–65 [dot.: Z. Herbert: Pan Cogito]. — Dwujęzyczność a problemy przekładu. W: Miejsca wspólne. Szkice o komunikacji literackiej i artystycznej. Wwa 1985 s. 182–204. — Intertekstualność a przekład. W: Między tekstami. Intertekstualność jako problem poetyki historycznej. Wwa 1992 s. 129–145. — Kilka uwag na temat powieści kobiecej. „Teksty Drugie”1993 nr 4/6 s. 259–273. — Słowa, słowa, słowa… (O intertekstualności). [Współaut.:] A. Legeżyńska. „Polonistyka” 1993 nr 8 s. 452–458. — Stefan Themerson. „Zobaczyć świat z innego punktu widzenia”. W: Pisarze emigracyjni. Sylwetki. Kr. 1993 s. 155–167. — Dzieci generała Piesca. W: Świat według Themersonów. Gdańsk 1994 s. 63–74. — O dramatycznych i „dramatopodobnych” utworach Stefana Themersona. W: Teatr i dramat polskiej emigracji 1939–1989. Pozn. 1994 s. 160–166. — „Raport…” w trzech językach, czyli o stylu poetyckim Zbigniewa Herberta w świetle przekładów na szwedzki i angielski. W: Czytanie Herberta. Pozn. 1995 s. 231–246. — Magia obcych języków i ucięty język Filomeli. O niektórych wątkach „Ziemi jałowej” T.S. Eliota. W: Przez znaki — do człowieka. Pozn. 1997 s. 81–89. Bibl. Lit. „Pozn. Stud. Polonist.”, t. 5. — Jak się mijała Teoria z Praktyką. W: Przekład artystyczny a współczesne teorie translatologiczne. Katowice 1998 s. 283-294. — „Lato 1932” czytane zimą. W: Powroty Iwaszkiewicza. Pozn. 1999 s. 13–28. — O tak zwanej „kobiecości” jako konwencji literackiej. W: Krytyka feministyczna: siostra teorii i historii literatury. Wwa 2000 s. 200–212. — Przeczucia Przybosia. W: Stulecie Przybosia. Poznań 2002 s. 397-408 [dot.: Zapiski bez daty]. — Dubravki Ugrešić filologia antytotalitarna. „Pozn. Stud. Polonist. Ser. Lit.” 2003 t. 10 s. 111–121. — Femininity and communism. The case of Elżbieta Szemplińska. W: Gender and sexuality in ethical context. Ten essays on Polish prose. Bergen 2005 s. 201–221. — Ojcowska żałoba Karola Irzykowskiego. „Teksty Drugie” 2008 nr 5 s. 127–137. — Przekład jako medium w obiegu dyskursu feministycznego. „Ruch Lit.” 2010 z. 1 s. 1–14, przedr. w: Kultura w stanie przekładu. Wwa 2012 s. 201–214. — Krytyka krytyczności. „Zag. Rodzaj. Lit.” 2011 z. 2 s. 5–20. — Polskie pisarstwo kobiet w wieku XX. Projekt syntezy. „Ruch Lit.” 2012 z. 2 s. 137–154, przedr. w: Kulturowa historia literatury. Wwa 2015 s. 297-314. — Zofia Bystrzycka; Wirydianna Fiszerowa z Radolińskich; Joanna Jodełka. [Współaut.:] K. Gronops, J. Waliszewska; Maria Komornicka; Anna Memorata; Bibianna Moraczewska; Ludwika Radziwiłłowa z Hohenzollernów; Zofia Kamilla Urbanowska; Narcyza Żmichowska; Janina Żółtowska z Puttkamerów. Hasła w: Wielkopolski alfabet pisarek. Pozn. 2012 s. 29–36; 75–78; 115–119; 153–157; 201–203; 215–219; 243–247; 297–305; 375–379; 381–385. — O lekturologii. W: Różne głosy. Kr. 2013 s. 73–81. – Sama wśród mężczyzn. Zofia Nałkowska jako instytucja życia literackiego w międzywojennej Polsce. „Pozn. Studia Polonist. Ser. Lit.” 2013 [t.] 21 s. 13–22, przedr. w: Polskie pisarstwo kobiet w wieku XX. Pozn. 2015 s. 301–314. — O lekturologii. W: Różne głosy. Kr. 2013 s. 73–81. — Sama wśród mężczyzn. Zofia Nałkowska jako instytucja życia literackiego w międzywojennej Polsce. „Pozn. Studia Polonist. Ser. Lit.” 2013 [t.] 21 s. 13–22, przedr. w: Polskie pisarstwo kobiet w wieku XX. Pozn. 2015 s. 301–314. — A critique of criticism. W: Critical theory and critical genres. Contemporary perspectives from Poland. Frankfurt am Main 2014 s. 17–30. – Akademickie kryminały Amandy Cross. „Nowa Dekada Krak.” 2015 nr 1/2 s. 34–41. — Czy jest możliwa (i potrzebna) herstoria literatury polskiej. W: Widnokręgi literatury — wielogłosy krytyki. Prace ofiarowane Profesor Teresie Walas. Kr. 2015 s. 19–31. — Poznań translatology: school or tradition? W: Translation theories in the Slavic countries. Salerno 2015. — Z dziejów badań nad polskim pisarstwem kobiet; Narodziny pisarki dwudziestowiecznej; Powieść kobieca w czasach PRL; Maria Dąbrowska i Anna Kowalska; Humor w kobiecych narracjach o Zagładzie; Sama wśród mężczyzn. Zofia Nałkowska jako instytucja życia literackiego w międzywojennej Polsce. W: Polskie pisarstwo kobiet w wieku XX. Pozn. 2015 s. 17–28; 55–74; 75–110; 421–441; 301–314. — Zabójstwo dziecka w literaturze polskiej. Rekonesans. W: Zabójstwo dziecka w literaturze i kulturze europejskiej. [T.] 2. Pozn. 2015 s. 143–171. – Dzień dzisiejszy studiów genderowych w Polsce z odniesieniami do (niedzisiejszych) kontekstów chorwackich. „Pozn. Studia Slawist.” 2016 nr 11 s. 83-95. – O felietonach Andrzeja Dobosza we „Współczesności” i o dziewczynach z tamtych lat. W: Pokolenie „Współczesności”. Twórcy, dzieła, znaczenie. Poznań 2016 s. 259-271.

Przekłady

  1. 1. M. Bradbury: Kurs wymiany. [Powieść]. Pozn.: Zysk i S-ka 1994, 398 s. Salamandra.
  2. P. Ackroyd: Golem z Limehouse. [Powieść]. Pozn.: Zysk i S-ka 1996, 250 s. Kameleon.Wyd. nast. tamże 2015.
  3. 3. M. Bradbury: Doktor Criminale. [Powieść]. Pozn.: Zysk i S-ka 1996, 429 s. Kameleon.
  4. V. Martin: Alexandra. [Powieść]. Pozn.: Zysk i S-ka 1997, 186 s. Kameleon.
  5. S. Themerson: Wyspa Hobsona. [Powieść]. Wwa: PIW 1997, 237 s. Współcz. Proza Światowa. Wyd. nast. Wwa: Iskry 2013.
  6. N. Watts: Jak napisać powieść. Kr.: WL 1998, 204 s. Ucz się Sam.
  7. P. Ackroyd: Dom doktora Dee. [Powieść]. Pozn.: Zysk i S-ka 1999, 293 s. Kameleon.
  8. P. Ackroyd: Blake. [Biografia]. Pozn.: Zysk i S-ka 2001, 471 s. Wyd. nast. tamże 2016.
  9. Dot. Williama Blake’a.

Prace redakcyjne

  1. Literatury słowiańskie po roku 1989. Nowe zjawiska, tendencje, perspektywy. T. 2. Feminizm. Pod red. nauk. E. Kraskowskiej. Wwa: Kolor Plus 2005, 239 s.
  2. Materiały z międzynarodowej konferencji w Pozn., 28–29 VI 2004.

  3. M. Bal: Narratologia. Wprowadzenie do teorii narracji. Red. nauk. przekł.: E. Kraskowska, E. Rajewska. Kr.: Wydawn. UJ 2012, XIX, 263 s. Eidos.
  4. Podręcznik akademicki

  5. Kultura w stanie przekładu. Translatologia, komparatystyka, transkulturowość. Pod red. W. Boleckiego i E. Kraskowskiej. Wwa: Fundacja Akad. Hum.; Wydawn. IBL PAN 2012, 437 s. Z Dziejów Form. Artyst. w Lit. Pol., 91.
  6. Wielkopolski alfabet pisarek. [Słownik biograficzny]. Red.: E. Kraskowska, L. Marzec. Pozn.: Wydawn. Woj. Bibl. Publicznej i Centrum Animacji Kultury 2012, 445 s.
  7. Wybór z internetowego „Wielkopolskiego Słownika Pisarek” (http://pisarki.wikia.com/wiki/Wielkopolski_Słownik_Pisarek:O_projekcie), którego E. Kraskowska jest współinicjatorką i współautorką.

  8. (P)o zaborach, (p)o wojnie, (p)o PRL. Polski dyskurs postzależnościowy dawniej i dziś. Pod red. H. Gosk i E. Kraskowskiej. Kr.: Universitas 2013, 600 s. Ser. Wydawn. Centrum Bad. Dyskursów Postzależnościowych, 3.
  9. Zabójstwo dziecka w literaturze i kulturze europejskiej. [T. 1]-2. Pozn.: Wydawn. Nauk. UAM.
  10. [T. 1]. Red. nauk.: K. Ilski, M. Chmielarz, Z. Kopeć, E. Kraskowska. Wstęp: E. Kraskowska. 2014, 329 s. Bad. Interdyscyplinarne, 36.

    [T.] 2. Red. nauk. i wstęp: K. Ilski, Z. Kopeć, E. Kraskowska. 2015, 179 s. Bad. Interdyscyplinarne, 40.

    Materiały z sesji nauk. zorganizowanych w Pozn. z XII 2013 i I 2015.

  11. Polskie pisarstwo kobiet. Procesy i gatunki, sytuacje i tematy. Pod redakcją E. Kraskowskiej i B. Kaniewskiej. Pozn.: Wydawn. Nauk. UAM 2015, 561 s. UAM.
  12. E. Showalter: Wydziałowe wieże. Powieść akademicka i jej źródła (cierpień). Red. nauk. tłum.: E. Kraskowska, E. Rajewska. Tłum.: J. Askutja [i in.]. Pozn.: Wydawn. „Pozn. Studia Polonist.” 2015, 173 s. Studenckie Debiuty Przekładowe.
  13. R. Felski: Literatura w użyciu. Red. nauk. tłum.: E. Kraskowska, E. Rajewska. Tłum.: J. Borkowska [i in.]. Pozn.: Wydawn. „Pozn. Studia Polonist.” 2015, 173 s. Studenckie Debiuty Przekładowe.
  14. Miejsca wspólne – reaktywacja. W 25. rocznicę śmierci Profesora Jerzego Ziomka. Pod red. E. Kraskowskiej. Pozn.: Wydawn. „Pozn. Studia Polonist.” 2016, 203 s. Pr. Inst. Filologii Pol. UAM.
  15. W. Crane: O zdobnictwie książek dawnych i nowych. Red. nauk. i wstęp: K. Krzak-Weiss. Red. nauk. tłum.: E. Kraskowska. Tłum.: A. Chłoń [i in.]. Kr.: Universitas 2018, 337 s.

OPRACOWANIA (wybór)

  • Ank. 2014.
  • Wywiady: Kobiecość to konwencja. (Rozmowa z E. Kraskowską). Rozm.: B. Warkocki, K. Francuzik. „Pro Arte” 1999 nr 11 [dot. feminizmu w badaniach lit.]; Inwazja Kobiet. Rozm. S. Drajewski. „Głos Wielkopol.” 2002 nr 109.

Powrót na górę↑

Piórem niewieścim

  • E. BALCERZAN: Ogarną ludzki ród? „Nowe Książ.”2000 nr 5.
  • M. CUBER: Płeć i pismo. „Opcje” 2000 nr 2/3.
  • I. IWASIÓW. „Ruch Lit.” 2000 z. 1.
  • S. PANEK: Noty o książkach. „Pozn. Studia Polonist. Ser. Lit.” 2000 t. 7.
  • J. WCIÓRKA: Ciekawa innych kobiet. „Arkusz” 2000 nr 7.

Powrót na górę↑

Zofia Nałkowska

  • R. OSTASZEWSKI: Wokół bohatera literackiego. „Nowe Książ.” 1999 nr 8.

Powrót na górę↑

Siostry Brontë

  • A. GALANT: Wspólny pokój. „Pogranicza” 2006 nr 4.
  • R. BARĆ. „Stud. Filol.”, Racibórz 2007 t. 1.

Powrót na górę↑

Alicja Szałagan

Polscy pisarze i badacze literatury przełomu XX i XXI wieku

Działania
Ewa KRASKOWSKA
Nawigacja
Narzędzia