Z Polscy pisarze i badacze literatury przełomu XX i XXI wieku
Wersja Marlena (dyskusja | edycje) z dnia 23:42, 19 gru 2013

(różn.) ← poprzednia wersja | przejdź do aktualnej wersji (różn.) | następna wersja → (różn.)
Skocz do: nawigacji, wyszukiwania

FERT Józef Franciszek

ur. 1945

Pseud.: Cyryl Włodawiuk; Jacek; Jacek F. Brzozowski; Welmart; Zbigniew Poleszuk. Historyk literatury, edytor, poeta.


Urodzony 7 lipca 1945 w Korytnicy nad Nidą; syn Edwarda Ferta i Franciszki z Urbańskich, rolników. Od 1958 uczęszczał do Niższego Seminarium Duchownego Towarzystwa Chrystusowego dla Wychodźców w Świdnicy. Debiutował w 1959 opowiadaniem i wierszami, opublikowanymi w piśmie seminarium „Zielona Trybuna”; pismo to redagował przez rok. Następnie przeniósł się do Liceum Ogólnokształcącego w Busku Zdroju, gdzie kontynuował naukę. Po maturze w 1964 podjął studia polonistyczne i teologiczne na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim (KUL); po roku zrezygnował ze studiów teologicznych. W czasie studiów brał udział w życiu literackim i naukowym. Od grudnia 1964 do czerwca 1969 redagował czasopismo Koła Polonistów Studentów KUL „Polonista” (tu pod pseud. Welmart zamieścił liczne wiersze). Należał do zespołu teatru Akademickiego KUL (1965-69). W 1967 rozpoczął współpracę z tygodnikiem „Za i Przeciw”, w którym ogłaszał wiersze i recenzje. Recenzje drukował w tym czasie także w „Tygodniku Powszechnym” i w „Kamenie” (tu również wiersze). W 1968-69 był redaktorem w Wydawnictwie Towarzystwa Naukowego (TN) KUL. W 1969 uzyskał magisterium z polonistyki na KUL. Na przełomie 1969/70 przebywał w Katowicach i pracował jako instruktor w Chrześcijańskim Stowarzyszeniu Społecznym. W 1970 przeniósł się do Włodawy; w 1970-90 pracował w miejscowym I Liceum Ogólnokształcącym, początkowo jako kierownik internatu, a następnie jako nauczyciel języka polskiego. W tym czasie uczestniczył także w seminarium doktorskim prof. Stefana Sawickiego na KUL w Lublinie. W pracy badawczej zajął się głównie twórczością C.K. Norwida. Prace na ten temat publikował m.in. w „Zeszytach Naukowych KUL”, „Pamiętniku Literackim”, „Studiach Norwidiana”, „Roczniku Humanistycznym”. W 1978 doktoryzował się na Uniwersytecie Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie na podstawie rozprawy pt. Dyskurs Norwida z czytelnikiem (promotor prof. Maria Grzędzielska). Nadal uprawiał twórczość poetycką. Od 1979 należał do lubelskiej grupy poetów katolickich Signum. W 1980 został członkiem TN KUL. W tymże roku wstąpił do NSZZ „Solidarność”; był współzałożycielem Komitetu Obywatelskiego Województwa Chełmskiego oraz założycielem Rady Oświaty i Wychowania we Włodawie. W 1980-81 redagował tam związkowe czasopismo „Wiadomości Tygodniowe”. Po wprowadzeniu stanu wojennego 13 grudnia 1981 został internowany i do lutego 1982 przebywał w więzieniach we Włodawie i Chełmie. Od 1983 prowadził działalność opozycyjną, w 1988 zorganizował podziemną strukturę „Solidarności”. Równocześnie rozwijał pracę naukową. W 1983 objął funkcję sekretarza redakcji nowo powstałego pisma TN KUL „Studia Norwidiana”; funkcję tę pełnił do 2003. W 1985 został członkiem redakcji Dzieł wszystkich C.K. Norwida. W tymże roku podjął pracę naukowo-dydaktyczną na KUL (nieetatowo). W 1989 przeniósł się do Lublina, pracował początkowo w Międzywydziałowym Zakładzie Badań nad Twórczością Cypriana Norwida, następnie na polonistyce i teologii KUL. W 1990 został Honorowym Obywatelem Włodawy i członkiem Towarzystwa Przyjaciół KUL. Od 1992 należał do SPP (w 2002-04 był prezesem Oddziału Lubelskiego). Współpracował od tegoż roku z kwartalnikiem „Akcent”, gdzie opublikował liczne wiersze i recenzje (w 1993-99 członek redakcji). Dwukrotnie otrzymał nagrodę literacką im J. Czechowicza (1993, 2007). W 1993 habilitował się na KUL na podstawie rozprawy pt. Poeta sumienia. Rzecz o twórczości Norwida. Wyjeżdżał na stypendia naukowe do Paryża i Rzymu, gdzie prowadził badania nad literaturą okresu romantyzmu. W 1994-96 pracował jako adiunkt w Katedrze Literatury Współczesnej, a w 1995-99 kierował Sekcją (później Instytutem) Filologii Polskiej KUL. Równocześnie w 1994-2000 współpracował z Radiem Lublin, gdzie prowadził wraz z Marią Brzezińską audycję Radiowe warsztaty literackie. W 1995 został redaktorem naczelnym „Roczników Humanistycznych KUL”. Otrzymał nagrodę Wojewody Lubelskiego (1995, 2007). Artykuły i recenzje publikował m.in. w czasopiśmie „Ethos” (1996-2000). Od 1996 kierował nowo utworzoną Katedrą Tekstologii i Edytorstwa KUL. W 1998-2001 pełnił obowiązki prodziekana Wydziału Nauk Humanistycznych oraz wchodził w skład Senatu Akademickiego KUL. W 2002 objął funkcję kierownika Zakładu Badań nad Twórczością C. Norwida. Od 2003 był zastępcą redaktora naczelnego czasopisma „Studia Norwidiana”. Wszedł do zespołów redakcyjnych serii wydawniczych Studia Norwidiana – Biblioteka, U Źródła oraz Pism zebranych J. Czechowicza. W 2004 został prorektorem do spraw dydaktyki i wychowania KUL. Od 2005 należał do Lubelskiego Towarzystwa Naukowego. Od tegoż roku był członkiem redakcji „Zeszytów Naukowych KUL”. W 2005 otrzymał tytuł naukowy profesora, a w 2006 stanowisko profesora zwyczajnego KUL. W 2007 został wiceprezesem Fundacji Norwidowskiej, mającej na celu wspieranie i rozwój działalności naukowej, popularnonaukowej i wydawniczej, dotyczącej twórczości C. Norwida. Jest członkiem rady naukowej czasopisma „Ethos” i serii Archiwum Edytorskie, rady redakcyjnej serii Młoda Polonistyka oraz Encyklopedii Katolickiej. W 2013 wchodził w jury konkursu Małych Form Literackich. Odznaczony Złotym Krzyżem Zasługi (2004), Medalem Komisji Edukacji Narodowej (2008), Srebrnym Wawrzynem Literackim (2012), Krzyżem Kawalerskim OOP (2013).

W 1969 poślubił Krystynę Brzozowską, nauczycielkę. Mieszka w Lublinie.


TWÓRCZOŚĆ


1. Norwid poeta dialogu. Wr.: Ossol. 1982, 169 s. PAN Komitet Nauk o Literaturze Pol. Rozprawy Lit., 37.

Rozprawa doktorska.

2. Rytmy. [Wiersze]. Lubl.: WLubel.; Lubel. Oddz. ZLP 1987, 64 s.

3. Zapach macierzanki. [Wiersze]. Lubl.: WLubel. 1992, 60 s.

4. Poeta sumienia. Rzecz o twórczości Norwida. Lubl.: Red. Wydawnictw KUL 1993, 191 s.

Rozprawa habilitacyjna.

5. Dominika. [Wiersze]. Lubl.: Polihymnia 1994, 52 s.

6. Bibliografia interpretacji wierszy Norwida. [Współaut.:] A. Cedro. Lubl.: Zakład Badań nad Twórczością Cypriana Norwida KUL 1995, 47 s. Wyd. 2 uzup. tamże 2001.

Wyd. 1 – na prawach maszynopisu.

7. Latomia. Wybór wierszy. Lubl.: Polihymnia 2003, 156 s.

Cykle: Dawniejsze; Nowsze; Notatnik sycylijski.

8. Norwidowskie inspiracje. [Studia]. Lubl.: Tow. Nauk. KUL 2004, 245 s. Pr. Wydz. Hist.-Filolog.;Tow. Nauk. KUL. Katedra Tekstologii i Edytorstwa KUL, 103.

Zawartość: Poeta sprzeciwu; Dzieło życia; Chrystus Norwida. Ku odrodzeniu kontemplacji; Wobec towianizmu; „Stara wariatka”... i jej małe dzieci; Norwidowski sen Czechowicza; Norwid – Herbert. Epizod z guzikami; Problem autorstwa wiersza „Na pokładzie «Marii-Stelli»”; Prolegomena do nowego wydania „Vade-mecum”.

9. Kamienie. (Choklakia). [Wiersze]. Lubl.: Test 2006, 55 s.

Cykle: Meltemi; Górska ścieżka.

10. Świętokrzyska zapaska. Gawędy [wspomnieniowe]. Lubl.: Test 2007, 260 s.

Podp.: Jacek F. Brzozowski.

11. Poezja i publicystyka. [Studia]. Lubl.: Wydawn. KUL 2010, 264 s. U źródła. Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Katedra Tekstologii i Edytorstwa, 8.

Zawartość: „Peregrinatio ad fontes”. (Herbert, Norwid – i Starożytni); Materia i historia w pismach Norwida; „Zbiorowy – Obowiązek”. Ojczyzna w życiu i dziełach Bogdana Jańskiego i Cypriana Norwida. (Zarys problematyki); Nad-Słowacki, czyli Norwid jako wielbiciel, krytyk i komentator Juliusza Słowackiego; Norwid – Chopin. Korespondencja serc i sztuk; Norwidowski ogród (teologiczna ekologia); Pieśni królewskie Cypriana Norwida, czyli o Pięknie, które zachwyca do Pracy; Norwidowskie oblicze cierpienia; Poezja i publicystyka. (Przyczynek do sporu Norwida ze współczesnością); Norwid na Parnasie polskim; Z tradycji kształcenia edytorskiego na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim; Nieznany Mickiewicz?; Chorągiew Mickiewicza; „Nie miecz, nie tarcz bronią”... poezji. Na marginesie pewnej parafrazy „Języka ojczystego” [C.K. Norwida]; Fraszki Norwida i norwidologów; Czechowicziana nowe i odnowione; Fraszki Józefa Czechowicza. Próba nowej edycji.


Nadto artykuły i rozprawy w książkach zbiorowych i czasopismach,

m.in.: Odbiorca w liryce Norwida. (Okres 1842-1865). „Zesz. Nauk. KUL” 1976 nr 4 s. 37-51. - Późny wnuk – nieporozumienie? „Pam. Lit.” 1983 z. 4 s. 3-14 [dot. motywu odbiorcy w liryce Norwida]. -  „Od niesienia” czy „Odniesienia”? (Na marginesie wiersza Norwida „Moralności”). „Studia Norwidiana” 1983 [wyd.] 1984 t. 1 s. 111-120. - Vademecum jako problem edytorski. „Studia Norwidiana” [1984] t. 2 s. 45-60. – Bez cenzury. O poezji Edy Ostrowskiej. „Akcent” 1991 nr 4 s. 97-111. – Ja Nikt. (O poezji Andrzeja Szmidta). „Więź” 1993 nr 8 s. 95-110. - Nie znane norwidiana w Bibliotece Polskiej w Paryżu. „Studia Norwidiana” 1993 t. 11 s. 125-150. - Czechowicz muzyczny. „Rocz. Hum.” 2000 z. 1 s. 131-143. – Norwid wobec towianizmu. W: Norwid a chrześcijaństwo. Lubl. 2002 s. 161-209. – Norwidowska aforystyka. W: Sumienie słowa. Wr. 2004 s. 19-38. - Norwid i Czechowicz. Poszukiwanie „czystego tonu”. „Ethos” 2006 nr 1/2 s. 231-247.  – „Głos cierpliwy sitowia...” O nowej edycji wierszy i poematów Józefa Czechowicza. W: Problemy edytorstwa, bibliografii i typografii. Lubl. 2011 s. 11-35. – Active Waiting in Cyprian Norwid’s Writings. „Logos et Musica”, Frankfurt am Main i in. 2012, s. 411-423. – Cypriana Norwida Na smętne wieści z Watykanu. (Próba ustalenia tekstu). W: „Studia Norwidiana” 2012 nr 27-28 s. 129-142.  


Prace edytorskie i redakcyjne


1. C.K. Norwid: Kolébka pieśni. (Do spółczesnych ludowych pieśniarzy). [Oprac. ...] Lubl.: TN [Tow. Nauk.] KUL 1990, [6] s. Studia Norwidiana: biblioteka.

2. C.K. Norwid: Vade-mecum. Oprac. i wstęp … Wr.: Ossol. 1990, CXLI, 213 s. BN I, 271. Wyd. nast.: wyd. 2 zmien. Wr.; Kr.: Ossol. 1999; wyd. 2 [!] popraw. i uzup. Wr.: Ossol.; Wwa: De Agostini Polska 2003; Lubl.: Tow. Nauk. KUL 2004, 605 s. Studia Norwidiana: biblioteka. Zakład Badań nad Twórczością Cypriana Norwida KUL. Źródła i Monografie Tow. Nauk. KUL, 264.

3. S. Aleksandrowicz: Noc przeminęła... Utwory poetyckie. Grafiki: K. Stasz. Rozmowa i red. ... Lubl.: Gościniec 1992, 41 s.

4. T. Lenartowicz, H. Mickiewiczówna: Korespondencja. Oprac. i do druku podał ... Lubl.: Tow. Nauk. KUL 1997, 335 s. Tow. Hist.-Lit. w Paryżu. Źródła i Monografie Tow. Nauk. KUL.

5. C.K. Norwid: Błogosławione pieśni... Wybór, oprac. i posł. ... Wwa: PAX 2000, 202 s.

6. Norwid a chrześcijaństwo. Red.: ..., P. Chlebowski. Lubl.: Tow. Nauk. KUL 2002, 473 s. Tow. Nauk. KUL; Zakład Badań nad Twórczością Cypriana Norwida. Studia Norwidiana: biblioteka, 6.

7. T. Lenartowicz, J. Jabłonowska: Korespondencja. Lubl.: Tow. Nauk. KUL 2003, 435 s. Źródła i Monografie Tow. Nauk. KUL, 252.

8. Sumienie słowa. Wybór myśli z listów i rozpraw. [Wybór, wstęp, oprac. ...]. Przedm.: J. Tischner. Wr.: Ossolineum 2004, 210 s.

9. Przestrzeń wolności i prawdy. Katolicki Uniwersytet Lubelski w latach 1944-1989. Red. .... Lubl.: Wydawn. KUL 2008, 181 s. KUL Jana Pawła II.

10. J. Czechowicz: Wiersze i poematy. Lubl.: Wydawn. UMCS 2012, VI, 392 s. Czechowicz Józef (1903 – 1939). Pisma zebrane, 1.

11. J. Czechowicz: Wiersze i poematy. Utwory niepewnego autorstwa lub przypisywane poecie. Lubl.: Wydawn. UMCS 2012, VI, 357 s. Czechowicz Józef (1903 – 1939). Pisma zebrane, 2.

12. Norwid a chrześcijaństwo. Red. ..., P. Chlebowski. Lubl., Tow. Nauk. KUL 2013, 480 s.


OPRACOWANIA (wybór)


Ank. 2008, 2011. – LP XX w. (A. Bagłajewski).

Norwid poeta dialogu (poz. 1): B. STELMASZCZYK-ŚWIONTEK. „Ruch Lit.” 1985 nr 4.

Zapach macierzanki (poz. 3): K. PACZUSKI: Requiem dla macierzanki. „Akcent” 1993.

Poeta sumienia (poz. 4): J. LEOCIAK: F. o Norwidzie – człowieku

dialogu i człowieku sumienia. „Nowe Książ.” 1993 nr 8. – TENŻE. „Studia Norwidiana” 1996 t. 14.

C.K. Norwid: Vade-mecum  (Prace redakcyjne poz. 2): M. ADAMIEC: Nowy Norwid. „Res Publica” 1990 nr 9. – J. CZARNOMORSKA. „Pam. Lit.” 1992 z. 3. – Z.J. NOWAK. „Studia Norwidiana” 1991/1992 t. 9/10. – W. RZOŃCA: Vade-mecum według F. „Ogród” 1992 nr 2. 


                                                                            Maria Kotowska-Kachel

Polscy pisarze i badacze literatury przełomu XX i XXI wieku

Działania
Józef Franciszek FERT
Nawigacja
Narzędzia