Z Polscy pisarze i badacze literatury przełomu XX i XXI wieku
Wersja Marlena (dyskusja | edycje) z dnia 19:23, 16 mar 2021

(różn.) ← poprzednia wersja | przejdź do aktualnej wersji (różn.) | następna wersja → (różn.)
Skocz do: nawigacji, wyszukiwania

1954-2020

Historyk literatury.

Spis treści

BIOGRAM

Urodzony 13 lipca 1954 w Chorzowie; syn Brunona Lyszczyny i Eleonory z domu Knapik, urzędników. W 1969–73 uczęszczał do I Liceum Ogólnokształcącego im. M. Kopernika w Katowicach. Następnie studiował polonistykę na Uniwersytecie Śląskim (UŚl.); w 1977 uzyskał magisterium. Od 1978 pracował przez dziesięć lat jako dziennikarz w PAP. W tym czasie jego wywiady publikowane były w ogólnokrajowych dziennikach. W 1978–82 był członkiem SDP. W 1988 na Wydziale Filologicznym UŚl. obronił doktorat pt. Twórczość poetycka Maurycego Gosławskiego (promotor prof. Ireneusz Opacki) i rozpoczął pracę w Studium Nauczycielskim w Katowicach. W 1992 został zatrudniony jako adiunkt w Instytucie Nauk o Literaturze Polskiej (INoLP; od 2005 im. I. Opackiego) UŚl. W pracy badawczej skoncentrował się na poezji epoki romantyzmu, wybranych problemach teorii literatury oraz na twórczości poetów polskich na Śląsku. W 1992 opublikował pierwszą rozprawę pt. Ostatni śląski romantyk. Poematy Norberta Bonczyka na tle prądów literackich XIX wieku, w roczniku „Śląskie Miscellanea” wydawanym w serii Prace Komisji Historycznoliterackiej PAN. Oddział w Katowicach, czym zapoczątkował wieloletnią współpracę z tym pismem (1992–2008). Studia naukowe ogłaszał także w „Annales Silesiae” (1995, 1999), natomiast szkice i recenzje książkowe publikował m.in. w „Postscriptum” (1993, 2002, 2009), „Śląsku” (1996, 2002, 2007–09, 2014) i „Ruchu Literackim” (2003, 2005–09, 2011–13). Od 1993 był członkiem Oddziału Komisji Historycznoliterackiej PAN w Katowicach, któremu w 2002–10 przewodniczył. Zainteresował się poezją języka hiszpańskiego i problemami translatoryki; publikował przekłady wierszy m.in. Federico Garcii Lorki, Miguela Ángela de la Fuente Gonzáleza, Antonio Machado na łamach „Literatury” (1997), „Zeszytów Literackich” (2001, 2003) i „Śląska” (2008, 2014). W 1996 został członkiem Asociación Española de Semiótica (Hiszpania). Wyjeżdżał kilkakrotnie do Hiszpanii i Portugalii na kongresy iberystyczne (w 1996, 1998, 2000, 2002, 2004, 2007–12). W 2001 habilitował się na UŚl. na podstawie rozprawy Pielgrzym w kraju rozkoszy. O poezji Konstantego Gaszyńskiego, a następnie został awansowany na stanowisko profesora w Zakładzie Historii Literatury Oświecenia i Romantyzmu INoLP UŚl. Od 2005 pracował także w Zakładzie Hispanistyki Instytutu Języków Romańskich i Translatoryki UŚl. W 2008 otrzymał tytuł naukowy profesora. W tymże toku został członkiem Society for Iberian-Slavonic Studies — CompaRes (Portugalia). Odznaczony Srebrnym Krzyżem Zasługi (2005), Złotym Medalem „Za zasługi dla Uniwersytetu Śląskiego” (2007) i Złotą Odznaką „Za zasługi dla województwa śląskiego” (2010). Zmarł 20 lutego 2020 w Katowicach.

TWÓRCZOŚĆ

  1. Poeta szczęsnej ziemi, ks. Norbert Bonczyk. Katow.: Ośrodek Badań Kulturowych Tow. Zachęty Kultury 1994, 122 s.
  2. Twórczość poetycka Maurycego Gosławskiego. Katow.: Wydawn. UŚl. 1994, 192 s. Pr. Nauk. UŚl. w Katow., 1467.
  3. Rozprawa doktorska.

  4. Księdza Antoniego Stabika podróże i książki. Katow.: Wojew. Bibl. Publiczna 1998, 50 s.
  5. Uniwersytet Śląski po trzydziestu latach. [Informator; współaut.:] J. Parzniewski. Red.: A. Kielak. Tłum.: A. Polek, L. Drong. Katow.: UŚl. 1998, 95 s. UŚl. w Katow.
  6. Tekst w jęz. pol. i ang.

  7. Pielgrzym w kraju rozkoszy. O poezji Konstantego Gaszyńskiego. Katow.: Wydawn. UŚl. 2000, 228 s. Pr. Nauk. UŚl. w Katow.,1915.
  8. Rozprawa habilitacyjna.

  9. Słownik Mickiewiczowski. [Współaut.:] M. Piechota. Katow.: Książnica 2000, 421 s. Słowniki Encyklopedyczne „Książnicy”.
  10. Literatura polskiego romantyzmu. Wwa: Ex Libris — Galeria Pol. Książki 2002, 374 s. Leksykon Przypomnień.
  11. Na śląskim Parnasie. Poezja polska na Śląsku 1795–1922 wobec tradycji i współczesnych prądów literackich. Katow.: Gnome 2002, 174 s. Śląsk, Polska, Europa, 1.
  12. Zawartość: Trzy pokolenia. – W kręgu inspiracji staropolskich [dot.: J. Lompa, A. Stabik]; Romantyczne kontynuacje [dot. N. Bonczyka, K. Damrota]; Poeci swego czasu [dot. J.N. Jaronia, A. Świdra]. – Pokonany dystans.

  13. „Bóg jest z Napoleonem, Napoleon z nami”. Mit Napoleona w literaturze polskiej XIX wieku. Katow.: Studio NOA 2009, 38 s. PAN Oddz. w Katow. Komisja Hist.-lit. Spotkania z Lit., 41.
  14. Natura, historia, egzystencja. W poszukiwaniu romantycznego uniwersum. [Rozprawy]. Katow.: Wydawn. UŚl. 2011, 180 s. Pr. Nauk. UŚl. w Katow., 2885.
  15. Zawartość: Wstęp. – Romantycy — nasi współcześni; Pierwiastki sentymentalne w świecie poetyckim Adama Mickiewicza; Ballady, romanse i romantyczna antropologia; Romantyczne widzenie natury; Subiektywny realizm romantycznego opisu; Dwa poematy, czyli kryzys romantycznej epiki. „Wacława dzieje” Stefana Garczyńskiego i „Tęsknota” Maurycego Gosławskiego; Antagonista, przewodnik, bohater. Romantyczne kreacje postaci księdza; Romantyczne odkrycie historycznego wymiaru współczesności; Romantyczna sugestia autobiografizmu tekstu; Romantycznego bohatera kłopoty z tożsamością; „…ja stąpam ku sądowi Boga”. O dylematach etycznych bohatera romantycznego; Bóg filozofów, Bóg romantyków; Dwa romantyzmy; Dwie koncepcje poezji w lirykach mistycznych Juliusza Słowackiego; Etyka i estetyka w twórczości genezyjskiej Juliusza Słowackiego; Romantyczna idea Europy.

  16. Romantyczne lektury. [Studia i szkice]. Katow.: Wydawn. UŚl. 2015, 205 s. Pr. Nauk. UŚl. w Katow., 3324.
  17. Zawartość: Wstęp. – Dynamiczna koncepcja struktury cyklu lirycznego, czyli raz jeszcze o „Sonetach krymskich”; W stronę romantyzmu — o „Hymnie” Mickiewicza; Faust ocalony. „Wacława dzieje” Stefana Garczyńskiego; Dwa „Hymny” Juliusza Słowackiego; Dumania w grobie Agamemnona; Trzy liryczne komentarze (Gosławski — Garczyński — Mickiewicz); Doświadczenie mistyczne w „Dziadów części III” Mickiewicza; Semiotyczne przesłanie „Dziadów”; „Broń mnie przed sobą samym…”; „Zemsta” Aleksandra Fredry wobec klęski powstania listopadowego; „Lambro” Juliusza Słowackiego – etyka i pragmatyka zemsty; Szwajcarska baśń Juliusza Słowackiego; „Hymn” Zygmunta Krasińskiego w kręgu tradycji poezji barskiej; „Nad wodą wielką i czystą…” — w stronę symbolizmu; W kręgu ludowości symbolicznej (Teofil Lenartowicz: „Kalina”); „Sowiński w okopach Woli” Juliusza Słowackiego w kontekście mitu genezyjskiego; „Dusza anielska” i „czerep rubaszny”, czyli „Poema Piasta Dantyszka” Juliusza Słowackiego; „Kiedy prawdziwie Polacy powstaną…” Genezyjska wizja odrodzonej Polski; „Anhelli” genezyjski; O duchu, ślimaczkach i pożytkach zgłębiania pism genezyjskich Juliusza Słowackiego.

    Artykuły w czasopismach i książkach zbiorowych, m.in.: „Nim się przed moją nicością ukorzę…”. Mistyczne konteksty „Hymnu” Juliusza Słowackiego. W: Znajomym gościńcem. Katow. 1993 s. 34–44. – W ojczyźnie słowa. Polskie lektury pokolenia Wojciecha Korfantego. W: Wojciech Korfanty. Katow. 1993 s. 7–16. – Adama Zagajewskiego stwarzanie świata. W: Konteksty. Katow. 1995 s. 19–29. – Regionalizm, uniwersalizm, polskość. O niektórych aspektach dziewiętnastowiecznej poezji polskiej na Śląsku. „Ann. Silesiae” 1995 t. 25 s. 21–35. – „Wieszcz bagnetem laur zarobił…”. Maurycy Gosławski — zapomniana legenda poety-ułana. W: Zapomniane wielkości romantyzmu. Pozn. 1995 s. 103–111, przekł. ang.: Maurycy Gosławski’s Lyric Poetry of the Insurrection of 1830–1831. „Renascence. Essays on Values in Literature”, Milwaukee, WI 1995 nr 3/4 s. 153–166. – „Słoneczna Hellas jest nasza ojczyzna…”. Motywy antyczne w poezji Jana Nikodema Jaronia. W: Tradycje kultury antycznej na Śląsku. Opole 1997 s. 343–353. – Śląskie obchody Roku Mickiewiczowskiego — Sesja Mickiewiczowska w katowickiej Wyższej Szkole Pedagogicznej. W: Książka na Śląsku w latach 1945–1956. Katow. 1997 s. 225–233. – O czterech romantycznych „Hymnach”. W: Literatura a liturgia. Łódź 1998 s. 253–265 [dot.: A. Mickiewicz: Hymn na dzień zwiastowania N. P. Maryi, J. Słowacki: Hymn (Smutno mi, Boże); Bogurodzico, Dziewico!, Z. Krasiński: Hymn].– Echa lektur mickiewiczowskich w twórczości poetów śląskich XIX wieku. W: Obieg książki i prasy na Śląsku a wielokulturowość regionu. Katow. 1999 s. 32–42. – Śląski romantyzm. „Ann. Silesiae” 1999 t. 29 s. 51–64. – Konstantego Gaszyńskiego listy z Prowansji. W: Sztuka pisania. Białystok 2000 s. 171–179. – Krasiński — Gaszyński. Rekonstrukcja mitu poezji. W: Zygmunt Krasiński — nowe spojrzenia. Tor. 2001 s. 85–95. – Struktura genologiczna utworu literackiego. W: Z inspiracji Ingardenowskiej w teorii literatury. Tor. 2001 s. 33–42. – Czesława Miłosza przesłanie na koniec wieku. W: Na początku wieku. Rozważania o tradycji. Pozn. 2002 s. 333–339. – Obóz ułański według Maurycego Gosławskiego. W: Sztuczne raje… Używki w literaturze. Słupsk 2002 s. 219–225. – Śląsk w powieści „Dwaj Śreniawici” warszawskiego romantyka Konstantego Gaszyńskiego. „Śląskie Miscellanea” 2002 t. 15 s. 38–42. – Liryczny traktat poetycki Norwida „Kolebka pieśni. (Do spółczesnych ludowych pieśniarzy)”. W: Czytając Norwida 2. Słupsk 2003 s. 103–109. – Dwaj poeci z Lipin. O twórczości Augustyna Świdra i Emanuela Imieli. W: W cieniu huty cynku „Silesia”. Świętochłowice 2004 s. 5–22. – Federico García Lorca — poezja w rytmie flamenco. W: Twórczość w godzinach nadliczbowych. Słupsk 2004 s. 183–191. – Konstantego Gaszyńskiego „Listy z podróży do Włoch”. W: Wokół reportażu. Katow. 2004 s. 107–114. – Maurycy Gosławski — piewca Podola. „Rocz. Tow. Lit. im. A. Mickiewicza” 2005 s. 69–77. – Norwidowskie „improwizacje”. W: Genologia Cypriana Norwida. Słupsk 2005 s. 123–130. – Otwartość czy separatyzm? Refleksje nad literaturą śląską XIX wieku W: Śląskość — siła tradycji i współczesne problemy. Opole 2005 s. 47–54. – Zoil Wielkiej Emigracji, czyli o działalności krytycznoliterackiej Stanisława Ropelewskiego. W: Polska krytyka literacka w XIX wieku. Tor. 2005 s. 94–106. – Konstanty Gaszyński wobec twórczości Mickiewicza. W: W cieniu Mickiewicza. Katow. 2006 s. 232–242. – Litewski epizod powstańczy Konstantego Gaszyńskiego. W: Zbliżenia. Katow. 2007 s. 37–45. – Rok 1848 w apokaliptycznych prognozach historiozoficznych Zygmunta Krasińskiego i Konstantego Gaszyńskiego. W: Apokalipsa. Symbolika — tradycja — egzegeza. T. 2. Białystok 2007 s. 81–90. – Miechowice ks. Norberta Bonczyka. W: Miasta i miasteczka górnicze. Bytom 2009 s. 9–18. – Stół obżartuchów, filozofów, poetów. W: Kultura stołu w wiekach dawnych. T. 1. Katow. 2009 s. 37–50. – Śmierć przyjaciela. Zygmunt Krasiński i Konstanty Danielewicz. W: Śmierć Zygmunta Krasińskiego. Piotrków Trybunalski 2009 [właśc. 2010] s. 165–173. – O przedmowach Konstantego Gaszyńskiego. W: Romantyczne przemowy i przedmowy. Katow. 2010 s. 175–182. – Kniaźnin pre-romantyczny? „Do Boga” („Jak samotny na ugorze…”). W: Czytanie Kniaźnina. Wwa 2010 s. 395–402. – Poetyckie zwierciadło. Koncerty Karola Lipińskiego w odach Maurycego Gosławskiego. W: Śladami romantyków. Wwa 2010 s. 455–462. – Przegrany pojedynek krytyka. Rzecz o Stanisławie Ropelewskim. W: Dyskursy krytycznoliterackie 1764–1918. Wwa 2010 s. 100–109. – Styl i światopogląd. O oświeceniowej i romantycznej semiotyce pejzażu. W: Alfabet Paszka. Katow. 2010 s. 152–159. – Czarnoleska rzecz Norwida. W: Liber amicorum professoris Ioannis Malicki. Katow. 2011 s. 167–174. – Diagnoza i projekt. O Mickiewiczowskim rozumieniu kultury. W: Prelekcje paryskie Adama Mickiewicza wobec tradycji kultury polskiej i europejskiej. Wwa 2011 s. 233–239. – Góry Miodoborskie w poezji romantycznej „szkoły ukraińskiej”. W: Od oświecenia, ku romantyzmowi i dalej… Cz. 4. Katow. 2012 s. 50–57. – Maurycy Gosławski, czyli podolski wariant szkoły ukraińskiej. W: Szkoła ukraińska w romantyzmie polskim. Wwa 2012 s. 257–267. – Krajobraz jako kategoria autonomiczna w twórczości Wincentego Pola; Podróżopisarstwo Pola na tle podróżopisarstwa romantycznego. W: Obrazy natury i kultura. Wr. 2015 s. 311–317; 297–309.

Prace edytorskie i redakcyjne

  1. J.U. Niemcewicz: Powrót posła. Wstęp i oprac.: J. Ryba. Objaśn.: J. Lyszczyna. Oprac. dydaktyczne: K. Heska-Kwaśniewicz, B. Zeler. Katow.: Książnica 1996, 128 s.
  2. J. Lompa: Do polskiej muzy. Wybór wierszy. Wybór, wstęp i oprac.: J. Lyszczyna. Katow.: Bibl. Śląska; Górnośląska Ofic. Wydawn. 1997, 84 s.
  3. J.N. Jaroń: Ballada jesienna. Wiersze wybrane. Przygot. do druku i wstępem poprzedzili K. Biliński i J. Lyszczyna. Katow.: Śląsk 1998, 103 s.
  4. Narodziny współczesności. Podręcznik do kształcenia kulturowo-literackiego oraz językowego dla klasy III szkoły ponadgimnazjalnej. Red. nauk.: J. Lyszczyna. Cykl 1–3. Goleszów: Publisher-Innowacje, E. Gibiec. Liceum Technikum XXi [!].
  5. Od cyklu 2 z podtyt.: Podręcznik do kształcenia kulturowo-literackiego oraz językowego dla klasy III liceum ogólnokształcącego, liceum profilowanego, technikum. (Zakres podstawowy i rozszerzony).

    Cykl 1. Przełom modernistyczny. 2004, 176 s.

    Cykl 2. Rzeczywistość zdegradowana. 2005, 152 s.

    Cykl 3. Człowiek wobec trudnych wyborów. 2006, 192 s.

  6. A. Świder: Płyńcie, o pieśni… i inne wiersze. Wybór, wstęp i oprac.: J. Lyszczyna. Świętochłowice: Muzeum Miej. 2004, 100 s.
  7. M. Gosławski: Wybór poezji. Oprac.: J. Lyszczyna. Katow.: Wydawn. UŚl. 2005, 209 s. Prace Nauk. UŚl. w Katow., 2309.
  8. Słownik pisarzy śląskich. Pod red. J. Lyszczyny i D. Rotta. T. 1–4. Katow.: Wydawn. UŚl. 2005, 2007, 2010, 2013, 153 + 158 +126 + 135 s. Pr. Nauk. UŚl. w Katow., 2312, 2524, 2754, 3040.
  9. Tu także hasła autorstwa J. Lyszczyny.

  10. Poza historią. Pod red. J. Lyszczyny i M. Barłowskiej. Katow.: Gnome 2006, 263.
  11. Materiały konferencyjne.

  12. W cieniu Mickiewicza. Pod red. J. Lyszczyny i M. Bąk. Katow.: Ag. Artyst. Para 2006, 375 s.
  13. Materiały konferencyjne.

  14. Perspektywy literackich badań śląskoznawczych. Pod red. K. Heskiej-Kwaśniewicz i J. Lyszczyny. Katow.: Gnome 2007, 138 s.
  15. Encuentros. [Red.:] J. Wilk-Racięska, J. Lyszczyna. Katow.: Ofic. Wydawn. W. Walasek (vol. 1–2); Katow.: UŚl.; Ofic. Wydawn. W. Walasek (vol. 3)
  16. Vol. 1. Encuentros de lingüística, traducción y enseñanza de la lengua española. 2008, 292 s.

    Vol. 2. Encuentros con la literatura y el teatro del mundo hispano. 2008, 285 s.

    Vol. 3. Encuentros con la literatura y el teatro del mundo hispano. 2010, 283 s.

  17. Krytyka literacka na Śląsku. Pod red. K. Heskiej-Kwaśniewicz i J. Lyszczyny. Katow.: PAN, Oddz. 2009, 190 s. PAN. Komisja Hist.-lit.
  18. Kraj lat dziecinnych. Pod red. K. Heskiej- Kwaśniewicz i J. Lyszczyny. Katow.: Studio Noa 2010, 107 s. PAN, Oddz. w Katow. Komisja Hist.-lit.
  19. Romantyczne przemowy i przedmowy. Pod red. J. Lyszczyny i M. Bąk. Katow.: Wydawn. UŚl. 2010, 290 s. Pr. Nauk. UŚl. w Katow., 2760.
  20. Gustaw Morcinek. W 120-lecie urodzin. Pod red. K. Heskiej-Kwaśniewicz i J. Lyszczyny. Katow.: Wydawn. UŚl. 2012, 248 s. Pr. Nauk. UŚl. w Katow., 2984.
  21. Po wyczerpaniu nakładu książka dostępna w wersji elektronicznej w zasobach Śląskiej Bibl. Cyfrowej.

  22. Ślady lektury. Pod red. J. Lyszczyny. Katow.: PAN 2012, 190 s.
  23. A. Stabik: Wiersze. Wspomnienia z podróży. Wstęp i oprac.: J. Lyszczyna. Katow.: Wydawn. UŚl. 2013, 89 s. Pr. Nauk. UŚl. w Katow., 3079.
  24. S. Ropelewski: Pisma krytyczne. Wstęp i oprac.: J. Lyszczyna. Katow.: Wydawn. UŚl. 2014, 123 s. Pr. Nauk. UŚl. w Katow., 3185.
  25. Relecturas y nuevos horizontes en los estudios hispánicos. Vol. 1. Literatura (poesia y narrative). [Red.:] J. Wilk-Racięska, M. Kobiela-Kwaśniewska, J. Lyszczyna. Katow.: Wydawn. UŚl. 2016, 187 s.

OPRACOWANIA (wybór)

  • Ank. 2014.

Powrót na górę↑

Księdza Antoniego Stabika podróże i książki

  • M. KWAŚNIEWICZ: Jak dziewice ocaliły Gliwice. „Śląsk” 1999 nr 2.

Powrót na górę↑

Pielgrzym w kraju rozkoszy

  • K. BILIŃSKI. „Ruch Lit.” 2001 z. 5.
  • A. RUTKOWSKA: Dialogi Gaszyńskiego. „Śląsk” 2001 nr 7.

Powrót na górę↑

Słownik Mickiewiczowski

  • M. CIUPEK. „Postscriptum” 2000 nr 33/34.
  • P. DUDZIAK: Kameralne przedsięwzięcie. „Nowe Książ.” 2000 nr 9.
  • [H. MARKIEWICZ] hm: Camera obscura. „Dekada Lit.” 2000 nr 6/8.
  • E. OGŁOZA: Od „Aa!!” do „Żyżmy”. „Śląsk” 2000 nr 9.
  • K. SZCZUKA: Byki w bryku. „Gaz. Wybor.” 2000 nr 283 dod. „Książki” nr 12.
  • M. KUZIAK. „Prz. Hum.” 2002 nr 3.

Powrót na górę↑

Literatura polskiego romantyzmu

  • M. BĄK: Słówko o romantyzmie. „Śląsk” 2002 nr 5.

Powrót na górę↑

Natura, historia, egzystencja

  • M.E. ROGOWSKA: W poszukiwaniu znalezionego. „Nowe Książ.” 2012 nr 6.

Powrót na górę↑

W cieniu Mickiewicza

  • M. KUZIAK. „Ruch Lit.” 2007 z. 4–5.

Powrót na górę↑

Marlena Sęczek

Polscy pisarze i badacze literatury przełomu XX i XXI wieku

Działania
Jacek LYSZCZYNA
Nawigacja
Narzędzia