RUDNICKI Janusz

ur. 1956

Pseud.: Marek Szczukocki.

Prozaik, felietonista.

Urodzony 13 listopada 1956 w Kędzierzynie-Koźlu; syn Tadeusza Rudnickiego, kierowcy, i Wiesławy z domu Kilarskiej, księgowej. Uczęszczał do Liceum Ekonomicznego; w 1977 zdał maturę. Następnie do 1979 kontynuował naukę w Studium Kulturalno-Oświatowym w Opolu ze specjalizacją teatralną. Równocześnie od 1977 pracował w Kędzierzynie-Koźlu jako instruktor do spraw kulturalno-oświatowych. Stworzył wówczas działający do 1980 kabaret „Wiertło”. Debiutował w 1980 felietonem pt. 10 razy domy kultury, opublikowanym na łamach tygodnika „Polityka” (nr ). Był zaangażowany w działalność NSZZ „Solidarność”; 13 grudnia 1981 został internowany i do października 1982 przebywał w więzieniu w Opolu, a później w Nysie. W 1983 wyjechał na stałe do Niemiec i zamieszkał w Hamburgu. W 1984-85 pracował jako redaktor w wychodzącym w Berlinie Zachodnim dwutygodniku „Pogląd”. W 1985 ogłosił pierwsze opowiadanie pt. Przemarsz sekretarzy prowincjonalnych, wydrukowane w miesięczniku kulturalno-politycznym „Archipelag” (Berlin Zachodni, nr 4); z pismem tym współpracował także i w latach następnych. Publikował też w paryskiej „Kulturze” (m.in. w 1986 pod pseud. Marek Szczukocki). W 1988 rozpoczął współpracę z miesięcznikiem „Twórczość”, w którym od 1991 zamieszczał m.in. cykl Listy z Hamburga. Od 1991 studiował slawistykę i germanistykę na Uniwersytecie w Hamburgu; w 1995 otrzymał magisterium z zakresu slawistyki. Następnie do 2005 pracował jako redaktor w Heinrich Bauer Verlag w Hamburgu. Równocześnie kontynuował twórczość literacką. W 2007 został felietonistą magazynu „Machina”. Odbywał podróżę między Polską, Niemcami i Czechami.

Z Ewą Rudnicką, nauczycielką ma dwóch synów, Michała (ur. 1978) i Jana (ur. 1992). Mieszka w Hamburgu i w Pradze.

TWÓRCZOŚĆ

1. Cholerny świat. Listy z Hamburga. [Opowiadania, eseje]. Pierwodr. pt. List z Hamburga (1-15) „Twórczość” 1991 nr 8, 1992 nr 1,3,6,9-11, 1993 nr 1,5,8,10,11. Wyd. osob. Wr.: Wydawn. Dolnośl. 1994, 247 s. Zob. też poz. 3.

Zawartość: Jadąc do Berlina. Woron, Niemcy; Z teki korespondenta zajebistego; Koniec wakacji; Ten Kafka, ten Kafka; Ja i moje pchły, czyli to co mnie gryzie; Moje przygody z ludźmi, czyli jak statystowałem i recenzowałem; Schulz ’92; Pociąg, ja łebski fryzjer i inni; Dziennik pokładowy mojej skołatanej głowy; Huragan nad Mechnicą; Schulz’92. Postscriptum; Babel i inni.

Adapt. radiowa opowiadania Huragan nad Mechnicą pt. Huragan nad Mechnicą albo koniec PRL-u.: Radio 1994.

1. Można żyć. [Opowiadania]. Wr.: Wydawn. Dolnośl. 1992, 250 s.

Nagroda Literacka im. N. Gall za opowiadanie: Trzecia w prawo i druga w lewo od księżyca w 1988, Nagroda im. S. Piętaka w 1992.

Zawartość: Odwiedziny; Trzecia w prawo i druga w lewo od księżyca; Można żyć; Opowiadanie na moją pamiątkę; Skądś mruga; Gieniuś; „Paluszko nie wypuszczaj tramwai!”.

Adapt.: teatr.: opowiadania Trzecia w prawo i druga w lewo od księżyca.. Adapt. i reż.: G. Mrówczyński. Wyst. Gorzów Wielkopolski, T. im. J. Osterwy 1996, – radiowa: opowiadania: Trzecia w prawo i druga w lewo od księżyca pt.: Trzecia w lewo. Radio 1993; opowiadania: Można żyć: Cz. 1-4. Radio 1993.

1. Tam i z powrotem po tęczy. Listy z Hamburga – ciąg dalszy. [Opowiadania, eseje.]. Pierwodr. pt. List z Hamburga (16-22) „Twórczość” 1994 nr 3, 1995 nr 7/8, 1996 nr 3,6,9, 1997 nr 3,6. Wyd. osob. ze wstępem H. Berezy. Wwa: PIW 1997, 323 s. Nowa Proza Pol. Zob. też poz. 1.

Zawartość: H. Bereza: Robota . – Chrobotek reniferowy; Ja i akredytacja; O tym jak czytałem dzienniki Dąbrowskiej i Nałkowskiej; Zatrata albo śmierć komiwojażera; Męka kartoflana; Ja i Aleksander Kwaśniewski na Górze Świętej Anny; Kędzierzyn-Koźle pod wodą, – nadto: Uschi nie żyje [utwór spoza cyklu].

Adapt. radiowa opowiadania Uschi nie żyje pt. Uschi in the sky with diamonds. Radio 1994.

1. Męka kartoflana. Opowiadania. Wr.: Wydawn. Dolnośl. 2000, 323 s. Wyd. 2 zmien. Wwa: W.A.B. 2011, 399 s. Archipelagi

Zawartość: Cz. I: [z poz. 1:] Można żyć; Trzecia w prawo i druga w lewo od księżyca; Odwiedziny, – Uschi nie żyje [poz. 3]. – Cz. II: [z poz. 2:] Schulz ’92; Schulz ’92. Postscriptum, – O tym jak czytałem dzienniki Dąbrowskiej i Nałkowskiej [poz. 3]. – Cz. III. Męka kartoflana [poz. 3]. – H. Bereza: Galgenhumor. (Posłowie). – W wyd. 2 dodano: Słowo [wstęp J.R.] oraz opowiadanie Uschi, – pominięto: Trzecia w prawo i druga w lewo od księżyca; H. Bereza: Galgenhumor. (Posłowie).

Wyd. jako dokument elektroniczny: Wwa: WAB, plik w formacie PDF.

Przekł. niem.: Der Grenzgänger. Przeł.: U. Kiermeier, H. Bereska, D. Daume. Herne 2002.

1. Mój Wehrmacht. [Opowiadania]. Wwa: W.A.B 2004, 162 s. Archipelagi.

Zawartość: I. Czytanie: Siedem kobiet Bertolda Brechta; Hitler całuje rączki, czyli pierwsze damy Trzeciej Rzeszy. – II. Pisanie: Jestem na wczasach; Na dowód, że żyję; Zerwanie ściegna; Chwile; Listopad na Sternschanze; Czarny tulipan; Rozwiedzione wdowy; Foki i ludzie; Złodziej mandatów; Rumuński kochanek; Okna i drzwi; Pożegnanie z Marią; Mój Wermacht; Na łopatkach (Leżąc).

Wyd. jako dokument elektroniczny: Wwa: WAB, plik w formacie PDF

1. Chodźcie, idziemy. [Powieść]. Wwa: W.A.B 2007, 187 s. Archipelagi

Nominacja do Nagrody Lit. Nike w 2008 i nominacja do powołanej przez parlament Unii Europejskiej – Europejskiej Nagrody Lit. (EUPL) w 2009.

1. Śmierć czeskiego psa. [Opowiadania]. Wwa: W.A.B 2009, 208 s.

Zawartość: Teksty pierwsze: Śmierć czeskiego psa; Robaczywy pacierz; W kosmosie; Jadnoaktówka; Na wyciągu; Tu stacja Kędzierzyn-Koźle; Na barykadzie; Zawal mam; Cierpienie głupiego Augusta; Na wzgórzu; Na cmentarzu. – Teksty drugie: Andersen, Andersen; Na ambonie; W Pradze; Osoba pierwszej liczby jak najbardziej pojedynczej; Jeżdżąc; Alma; Księga skarg i zażaleń.

Nominacja w 2010: Nagrody Lit. Nike, Nagrody Lit. Gdynia i do Lit. Nagrody Europy Środkowej Angelus.

Przekł. czes.: Smrt českého psa. [Przeł.:] V. Vytřísalowá, J. Faber. Ostrava 2008.

Przekłady utworów J.R. w antologiach zagranicznych, m.in. niem.: Nach den Gewittern. Ein polnisch-deutsches Lesebuch. [Red.] K.D. Sommer. Göttingen 1995; Zwischen den Linien. Eine polnische Anthologie. [Red.] S. Geist. [Posł.:] S. Bereska. Hannover 1996; Landschaften und Luftinseln. Polnische Erzählungen der Gegenwart. [Red.] A. Markiewicz. München 2000; Napisane w Niemczech. Antologia = Geschrieben In Deutschland. Anthologie. [Wybór i wstęp:] P. Piaszczyński , K.M. Zaluski. Jestetten 2000, – ros.: Inostrannaâ literatura. Istorii prošlogo i Budnego, pol’skaâ literatura segodnâ. [Moskva] 2006.

OPRACOWANIA (wybór)

Ank. 2009. – Wywiady: Ser w hamburskim porcie i inne harcerskie tropy. Rozm. D. Nowacki. „Nowy Nurt” 1995 nr 18; „ …jestem głuchy na poza ziemskie tam-tamy”. Rozm. K. Niewrzęda. „Pogranicza” 2002 nr 5; Panna „S” się postarzała. Rozm. W. Potocki. „Nowa Tryb. Opol.” 2005 nr 200; Pisarz krajowy w delegacji. Rozm. M. Robert. „Dziennik” dod. „Kultura” 2009 nr 31; Mój polski słoik na pety. Rozm. I. Klementowska. „Gaz. Wybor.” 2010 nr 216.

LP XX w. (D. Nowacki).

Ogólne: E. HEN: Obecni są twórczością. „Sł. Pol.” 1989 nr 256. – L. BURSKA: Hotel Europa. „Res Publica Nowa” 1996 nr 4 [m.in. dot. J.R.]. – J. ŁUKOSZ: Zatrat. W tegoż: Imperia i prowincje. Wr. 2000. – A. MIZERKA: „Picaro”, picer Rudnicki . „Twórczość” 2003 nr 7/8. – M. JENTYS: Człowiek niepokorny. O J.R. W tejże: Argonauci naszych czasów. Tor. 2009. – M. ZDUNIAK-WIKTOROWICZ: J.R. – „Nieemigrant” wyobraźni: Głos wołającego na emigracji; Poetyka doświadczenia; Sceptyczna narracja o tożsamości zadanej (samemu sobie). W tejże: Współczesny polski pisarz w Niemczech – doświadczenie, tożsamość, narracja. Pozn. 2010. 

Cholerny świat (poz. 1): D. BITNER: Żyć w cholernym świecie. „Nowy Nurt” 1995 nr 9. – L. BUGAJSKI: Luzak z Hamburga. „Wiad. Kult.” 1995 nr 20. – J. DRZEWUCKI: J.R. w stanie nieważkości. „Twórczość” 1995 nr 6. – H. GOSK: Showmaster Janusz. „Nowe Książ.” 1995 nr 6. – J. JARZĘBSKI: „Kręcenie kuprem własnego stylu” – i co z tego wynikło. „Ex Libris” 1995 nr 71, przedr. w tegoż: Apetyt na Przemianę. Kr. 1997. – M. JENTYS: Pozorne sacrum, pozorna profanacja. „Sycyna” 1995 nr 8. – J. KLEJNOCKI: Skurcze wrażliwości. „Polityka” 1995 nr 8. – D. NOWACKI: Nie dopieczony hamburger. „FA-art” 1995 nr 1. – P. ŚLIWIŃSKI: Chłopiec, pióra na trapezie. „Kresy” 1995 nr 23.

Można żyć (poz. 2): J. DRZEWUCKI: Kostur wygnańca i błazeńska czapka. „Polityka” 1992 nr 48. – L. BUGAJSKI: Stłuczone okulary emigranta. „Twórczość” 1993 nr 1. – I. JAROSIŃSKA: Gdzie jest ten emigracyjny skowyt? „Nowe Książ.” 1993 nr 12. – W. ODOJEWSKI: Obym się pomylił. „Kultura”, Paryż 1993 nr 4, polem. J. Rudnicki: Szanowny panie Włodzimierzu. „Kultura” Paryż 1993 nr 6. – M. ORSKI: Między autentyzmem a groteską. „Prz. Powsz.” 1993 nr 5, przedr. pt. J.R.: życie groteską w tegoż: A mury runęły. Wr. 1995. – M. PRUS: Szarość emigracji. „Gaz. Wybor.” 1993 nr 40. – M. RATAJCZAK: Można żyć, można pisać. „Odra” 1993 nr 3.– B. ZADURA: Można czytać. „Regiony” 1993 nr 4, przedr. w tegoż: Szkice, recenzje, felietony. T. 2. Wr. 2007. – L. BOROWCZYK: Łazarz w labiryncie cywilizacji. „Czas Kult.” 1994 nr 2. – J. DRZEWUCKI: Kostur wygnańca i błazeńska czapka. „Polityka” 1994 nr 2. – [Rec. adaptacji teatr. opowiadania: Trzecia w prawo i druga w lewo od księżyca:] E. BANIEWICZ: Na styku kultur. „Twórczość” 1996 nr 6; W. NECHAMKIS: Nichtdenken! Parken lernen! „Die Zeit”, Hamburg 1996 nr 20, przekł. pol.: Déjá vu na scenie. Przeł. E. Kuliberda. „Odra” 1996 nr 6. 

Tam i z powrotem po tęczy (poz. 3): L. BUGAJSKI: R. wiąże sznurówki. „Twórczość” 1998 nr 3. – M. CIEŚLIK: Przez rzekę i z powrotem. „Gaz. Wybor.” 1998 nr 93. – D. NOWACKI: Im gorzej, tym lepiej. „Opcje” 1998 nr 1, przedr. w tegoż: Zawód: czytelnik. Kr. 1999. – K. UNIŁOWSKI: Odra-Trans (J.R.). „FA-art” 1998 nr 1/2, przedr. w tegoż: Koloniści i koczownicy. Kr. 2002. 

Męka kartoflana (poz. 4): L. BUGAJSKI: Kostka R. „Twórczość” 2000 nr 11. – M. CIEŚLIK: Męka rudnicka. „Gaz. Wybor.” 2000 nr 213. – D. NOWACKI: Zabieg konserwatorski. „Nowe Książ.” 2000 nr 11. – E. WNUK: Tragikomista. „Głos Pom.” 2000 nr 187. – J. DRZEWUCKI: Z Hamburga przez Kędzierzyn-Koźle do Hamburga. „Rzeczpospolita” 2001 nr 83. – P. KĘPIŃSKI: Żongler z Hamburga. „Życie” 2001 nr 75. – M. MIZURO: Sytuacja rudnicka. „Odra” 2001 nr 1. – M. PIETRZAK: O pisarzu, który wie jak się nazywa. „Tygiel Kult.” 2001 nr 7/9. – E. SZYBOWICZ: R. pisarz polski. „Gaz. Wybor.” 2011 nr 25. 

Mój Wehrmacht (poz. 5): L. BUGAJSKI: Wśród czasopism. „Twórczość” 2003 nr 3 [dot. fragm. druk w „FA-art 2002 nr 4]. – J. DRZEWUCKI: Na dnie siebie samego. „Rzeczpospolita” 2004 nr 306. – M. CUBER: Romans z Hitlerem. „Nowe Książ.” 2005 nr 2. – M. MIZURO: Intensywna niekompatybilność. „Odra” 2005 nr 2. – A. MADALIŃSKI: Czytanie jako pisanie. „Tyg. Powsz.” 2005 nr 5. – A. NĘCKA: W miłosnym uścisku śmierci. „Opcje” 2005 nr 1. – M. ORSKI: Czytaniopisanie J.R. „Prz. Powsz.” 2005 nr 3. – M. PIETRZAK: Położenie leżącego. „Twórczość” 2005 nr 5. – M. ORSKI: Narrator opowiada książki. W tegoż: Opowieści dla dorosłych i opowiastki dla niedorosłych. Wr. 2010 [dot. też: Śmierć czeskiego psa]. 

Chodźcie, idziemy (poz. 6): M. BOCZKOWSKA: Gazowa apokalipsa. „Opcje” 2008 nr 1. – M. JENTYS: Człowiek igraszką losu. „Twórczość” 2008 nr 8. – T. MIZERKIEWICZ: Cyrk na (zardzewiałych) kółkach. „FA-art” 2008 nr 1. – M. RADZIWON: Życie, cyrk objazdowy. Gaz. Wybor.” 2008 nr 128. – Z. BIDAKOWSKI: Gaz na ulicach. „Rzeczpospolita” 2009 nr 32.

Śmierć czeskiego psa (poz. 7): H. BEREZA: Diabelstwo. „Więź” 2009 nr 11/12. – M.M. BESZTERDA: Polonez na polu minowym. „Wyspa” 2009 nr 3. – D. GAJDA: Za czeskim psem na pewno pójdziemy. „Nowe Książ.” 2009 nr 8. – P. KOFTA: Bardzo niewygodny świat. „Dziennik” 2009 nr 154. – M. ORSKI: Księga skarg i zażaleń J.R. „Prz. Powsz.” 2009 nr 10. – A. WIEDEMANN: Wie ein Hund. (List z Gocławia). „Twórczość” 2009 nr 11. – M. ZDUNIAK-WIKTOROWICZ: „Cave canem”. „FA-art” 2009 nr 3. –J. KURKIEWICZ: Ja, najwybitniejszy żyjący pisarz polski. „Gaz. Wybor.” 2010 nr 149. – M. MIZURO: Ściana, czyli klasyka. „Odra” 2010 nr 1. – M. ORSKI: Narrator opowiada książki. W tegoż: Opowieści dla dorosłych i opowiastki dla niedorosłych. Wr. 2010 [dot. też: Mój Wehrmacht]. 

Barbara Marzęcka