Wersja z 15:22, 8 kwi 2015

NIEMCZUK Jerzy

ur. 1948

Prozaik, dramatopisarz, scenarzysta, autor słuchowisk i książek dla dzieci.

Urodzony 1 stycznia 1948 w Lublinie; syn Jana Niemczuka, urzędnika, i Marianny z domu Kalinowskiej, sprzedawczyni. W 1949 przeniósł się wraz z rodziną do Warszawy. Tam 1963-66 uczęszczał do Liceum im. B. Prusa, a następnie rozpoczął studia polonistyczne na Uniwersytecie Warszawskim; magisterium uzyskał w 1971. W tym czasie pracował fizycznie, żeby utrzymać rodzinę. Jeszcze jako student debiutował omówieniem powieści A. Grudy North znaczy północ na łamach „Nowych Książek” (1970 nr 11); w piśmie tym publikował recenzje do 1973. W 1972 zamieścił kilka swoich wierszy w piśmie „Poezja” (nr 5). Po studiach zatrudnił się jako korektor w oficynie Wiedza Powszechna. Po kilku miesiącach przeniósł się do wydawnictwa Iskry, a w 1973-76 pracował w miesięczniku „Nowy Wyraz” początkowo jako adiustator, później jako sekretarz redakcji. Następnie prowadził dział debiutów w Młodzieżowej Agencji Wydawniczej, a od grudnia 1979 przez dwa lata – dział poezji w tygodniku „Kultura”, w którym także zamieszczał recenzje literackie. W 1978 debiutował jako autor słuchowisk dla Polskiego Radia, a w 1979 – dramatopisarz. Od 1981 należał do ZLP (do 1983). Po zamknięciu w stanie wojennym pisma „Kultura” zajmował się wyłącznie pracą literacką. W 1986 zaczął pisać także scenariusze filmowe i sztuki dla Teatru Telewizji, a w latach dziewięćdziesiątych scenariusze telewizyjnych seriali animowanych i obyczajowych. W 1993-95 drukował w tygodniku „Polityka” omówienia bieżącego programu telewizyjnego. Za słuchowiska i scenariusze filmowe otrzymał wiele nagród (także międzynarodowych) i wyróżnień. W 2003 został członkiem Towarzystwa Autorów Teatralnych (rozwiązane w 2010).

W 1969 ożenił się z Aleksandrą Malczewską, późniejszą redaktorką wydawnictw; jest ojcem Magdaleny (ur. 1969). Mieszka na Mazurach, we wsi Piece.

TWÓRCZOŚĆ

1. Jeden. [Utwór dramatyczny]. Powst. 1979. Praprem.: Reż.: W. Rudzki. Płock, T. Dram. im. J. Szaniawskiego 1980.

Wyróżnienie w konkursie dramaturgicznym we Wr. w 1979.

2. Terlecki. [Szkic biograficzny]. Powst. 1979.

Przekł. ang.: Terlecki. [Przeł.] K. Cękalska. Wwa: Authors Agency; Czyt. 1979, 55 s. Profiles of Contemporary Writers.

3. Imitacje. [Opowiadania]. Wwa: Czyt. 1980, 115 s.

Zawartość: Nie odwracaj się; Spłatek; Eksperyment; Przemiana; Karuzel; Ptak; Mistyfikacja; Imitacja dziarskiego marsza.

4. Paweł. [Powieść]. Wwa: MAW 1980, 161 s. Wyd. nast. tamże 1986. Portrety.

5. Por i Rop. [Utwór dramatyczny dla dzieci]. Druk w: 8 sztuk w poszukiwaniu teatru. Wwa: MAW 1982, s. 141-178. Praprem.: Reż.: J. Plewako. Katow., Śląski T. Lalki i Aktora „Ateneum” 1986.

6. Najdalsza bajka. [Utwór dramatyczny]. Powst. 1984.

Nagroda w ogólnopolskim konkursie na sztukę sceniczną dla teatrów lalkowych w 1984.

7. Stefan. [Powieść]. Wwa: MAW 1984, 239 s. Portrety.

8. Obiekt uczuciowy. [Utwór dramatyczny]. Praprem.: radiowa: Reż.: M. Kulesza. Radio 1985; teatr.: Reż.: W. Stecewicz. Gdańsk, T. Wybrzeże 1987.

9. Wielkie oczy. [Scenariusz filmu telewizyjnego]. Powst. 1985. Praprem. tv: Reż.: J. Z. Ruciński. TVP 1987. Por. Słuchowiska radiowe.

II nagroda w konkursie otwartym na scenariusz filmu, serialu telewizyjnego i widowiska T. Telewizji Pol. o tematyce współcz. w 1985.

10. Dziwny przypadek. [Opowiadanie]. Wwa: MAW 1986, 35 s. Ważne Sprawy Dziewcząt i Chłopców.

11. Królewna Śmieszka [Utwór dramatyczny dla dzieci]. Praprem.: radiowa: Reż.: S. Grotowska. Radio 1986; tv: Reż.: W. Rudzki. TVP 1991. Por. poz. 16.

12. Pomór. [Utwór dramatyczny]. Praprem.: Reż.: W. Brzozowicz. Wwa, T. Lit. 1987.

Wyróżnienie na konkursie otwartym na scenariusz filmu, serialu telewizyjnego i widowiska T. Telewizji Pol. o tematyce współcz. w 1985.

13. Przygody Zuzanki. Opowieści awanturnicze dla dziewczynek. Powst. 1987-1988. Wwa: Papirus 1995, 118 s. Por. Słuchowiska radiowe.

Wyd. jako dokument dźwiękowy: Czyta J. Jędryka. Wwa: Zakład Nagrań i Wydawn. Związku Niewidomych 1997, 8 kaset analogowych; [Piaseczno:] Heraclon International [2008], 1 płyta CD w formacie mp3.

Nagroda im. K. Makuszyńskiego w 1996.

Zawartość: Papierowy potwór; Planeta An-Alfa-Beta; Typy spod czarnej flagi; Wielkie wagary; Zakazane straszydła.

Przekł. fiń.: Susanna ja paperihirviö. Lastenkuunnelma tytöstä, joka piirtää elävän hirviön.[Przeł.:] A. Rämö, E. Arjoma. Helsinki 1989.

14. Taryfa do raju. [Monodram]. Praprem.: teatr.: Reż.: K. Stroiński. Wwa, T. Adekwatny 1988; radiowa: Reż.: H. Rozen. Radio 1990.

15. Wyprawa na Ziemię. [Scenariusz komiksu]. Wwa: KAW 1988, 48 s.

16. Bajki Pana Bałagana. Wwa: MAW 1989, 193 s. Wyd. nast. Wr.: Siedmioróg 1999. Przedr. zob. poz. 26. Por. poz. 28 oraz Słuchowiska radiowe.

Wyd. jako dokument dźwiękowy: Czyta J. Kiss. [Piaseczno:] Heraclon International [2008], 1 płyta CD w formacie mp3.

Zawartość: O królewnie Śmieszce [por. poz. 11]; O robaku i rybce; O dziwnym Smaku i niezwykłym Smogu; Brzydkie kociątko; Nieprzemakalny kapturek.

17. Gorszące sceny w ciemnej windzie. [Utwór dramatyczny]. Praprem. tv: Reż.: J. Ruciński. TVP 1989.

18. Opowieść pod strasznym tytułem. Powst. 1989. Wwa: NK 1997, 165 s. Wyd. nast.: Wwa: Marceli Szpak Wydawn. 2011, 102 s. Bibl. Marcelego Szpaka. Por. poz. 32 i 41 oraz Słuchowiska radiowe.

Nagroda w konkursie Naszej Księgarni w 1989.

19. Powrót Daleków. [Powieść]. Wwa: MAW 1989, 214 s.

Harcerska Nagroda Lit. w 1989.

20. Prywatne niebo. [Scenariusz filmu telewizyjnego]. Praprem. tv: Reż.: J. Kondratiuk. TVP 1989.

21. Rozbitkowie. [Powieść]. Wwa: MAW 1989, 258 s.

22. Plaga. [Powieść]. Wwa: PIW 1990, 223 s.

23. Małpa. [Utwór dramatyczny]. Praprem.: teatr.: Reż.: A. Czernik. Łódź: T. Studyjny `’83 im. J. Tuwima 1991; tv: Reż.: J. Zaorski. TVP 2007.

Wyst. nast.: Reż.: H. Rozen. Gdynia, T. Muz. im. W. Baduszkowej 1995.

24. Nieboskie stworzenie. [Utwór dramatyczny]. Praprem.: Reż.: P. Karpiński. TVP 1992. Druk: „Le Theatre en Pologne = The Theatre in Poland”, Wwa 1995 nr 1 s. 69-93.

Sztuka tv powstała na kanwie słuchowiska radiowego pod tym samym tytułem. Zob. Słuchowiska radiowe.

25. Wszyscy kochamy Barbie. Dramat psychologiczny z życia lalek dla dzieci starszych. „Nowe Sztuki dla Dzieci i Młodzieży” 1992 z. 1 s. 31-49. Praprem.: radiowa: Reż.: J. Kukuła. Radio 1992; teatr.: Reż.: C. Morawski. Wwa, T. Powsz. 1994.

Wyst. nast.: Reż.: K. Rościszewski. Olsztyn, Olsztyński T. Lalek 1996; Reż.: A. Chodyniecka-Kuberska. Słupsk, T. Lalki „Tęcza” 2003; Reż.: C. Morawski. Wwa, Tow. Teatrum 2007.

II nagroda w konkursie na sztukę dla dzieci w Poznaniu w 1991.

26. Bajki Pana Bałagana; Pierścień Pana Bałagana. Wwa: Muza 1993, 356 s. Por. poz. 28 oraz Słuchowiska radiowe.

Zawiera opowiadania z poz.16 oraz: Pierścień Pana Bałagana: O kruku Kraku; O paluchu Wojtka; Babcia Ala i czterdziestu rozbójników; Bajka o Kopciuszku; O koniku Grubasku.

27. Wyrodek. [Utwór dramatyczny]. „Dialog” 1993 nr 1/2 s. 5-20. Praprem. radiowa: Reż.: J. Kukuła. Radio 1995.

Nagroda w konkursie dramaturgicznym organizowanym w 1991 przez Min. Kultury i Sztuki, T. Pol. we Wr. i redakcję „Dialogu”.

28. Bajki Pana Bałagana. [Scenariusz telewizyjnego serialu animowanego]. Reż.: B. Zeman, A. Sperling (O królewnie Śmieszce; O dziwnym Smaku i niezwykłym Smogu); B. Zeman (Babcia Ala i 40 rozbójników); A. Magnuszewska-Oczko (Brzydkie kociątko); A. Sperling (Kopciuszek); A. Flettner (Nieprzemakalny kapturek; O kruku Kraku). TVP 1994.

7 odcinków na podstawie opowiadań z tomów poz. 16 i 26.

29. Głośna sprawa. [Utwór dramatyczny]. Praprem. tv: Reż.: S. Chęciński. TVP 1995.

30. Próby domowe. [Scenariusz odcinka pilotowego telenoweli]. Reż.: W. Dziki. TVP 1995.

Dalsze odcinki nie zostały zrealizowane.

31. Racja głodowa. [Utwór dramatyczny]. Praprem. tv: Reż.: S. Chęciński. TVP 1995.

32. Film pod strasznym tytułem [Scenariusz telewizyjnego serialu animowanego]. Powst. 1992-1996. Reż.: L.M. Gałysz. TVP 1997. Por. poz. 18.

Nagroda za najlepszy film animowany na poznańskim biennale sztuki dla dziecka 1998.

33. Kociokwik. [Utwór dramatyczny]. Praprem. tv: Reż.: I. Engler. TVP 1996.

34. Bukolandia. [Scenariusz telewizyjnego serialu animowanego]. Reż.: L.M. Gałysz. TVP 1997-2006.

Cz. 1 Bulber. Scen. i dialogi ... 1997.

Cz. 2 Turydlaki. Scen.: ..., L.M. Gałysz. 2005.

Cz. 3 Katastrofa. Scen.: ..., L.M. Gałysz, A. Grabowski, J. Szyszko. 2006.

35. Karrypel kontra groszki. [Scenariusz telewizyjnego serialu animowanego]. Reż.: M. Cholerek (odcinki 1, 6), A. Flettner (odcinki 2, 7), M. Burda (odcinki 3, 9), B. Zeman (odcinki 4, 8), A. Magnuszewska-Oczko, A. Oczko (odcinek 5). TVP 1997.

9 odcinków po ok. 20 min.

36. Cyrograf. [Utwór dramatyczny]. Praprem.: radiowa: Reż.: D. Bałazy. Radio 1998; tv: Reż.: J. Zaorski. TVP 2000.

Wyróżnienie za słuchowisko w konkursie zamkniętym organizowanym przez Dyrekcję Pol. Radia.

37. Złotopolscy. [Scenariusz odcinków 49, 59, 60 serialu telewizyjnego]. Reż.: J. Zaorski (odcinek 49), J. Dymek (odcinki 59, 60). TVP 1998.

38. Inkasent. [Utwór dramatyczny]. Praprem.: Reż.: H. Rozen. Rzeszów, T. im. W. Siemaszkowej 1999.

39. Szaleńczaki. [Powieść dla dzieci]. Wwa: NK 1999, 101 s. Wyd. nast.: tamże 2005; Wwa: Marceli Szpak Wydawn. 2011. Bibl. Marcelego Szpaka.

40. Mizerykordia. [Utwór dramatyczny]. Praprem. tv: Reż.: J. Zaorski. TVP 2000.

Wyróżnienie w zamkniętym konkursie na utwór dramatyczny ogł. przez TVP w 1999.

41. Odwrócona góra albo film pod strasznym tytułem. [Scenariusz filmu animowanego]. Współaut.: L.M. Gałysz. Reż.: L.M. Gałysz. Ekran. 2000.

Scenariusz na podstawie serialu animowanego zob. poz. 32. – Wyróżnienie Jury Dziecięcego „Marcinek” w 2000.

42. Headhunter. [Powieść]. Piece: Dom Wydawn. „Rogoża” 2003, 212 s. Por. poz. 48.

43. Stacyjka. Ballada w 13 obrazach. [Scenariusz serialu telewizyjnego]. Współaut.: R. Piwowarski. Reż.: R. Piwowarski. TVP 2004.

44. Lekarz drzew. [Scenariusz filmowy]. Reż.: J. Zaorski. Ekran. 2005.

Wyd. jako dokument elektroniczny: Wwa: Propaganda 2006, 1 dysk optyczny DVD.

45. Rodzina zastępcza plus. [Scenariusz odcinków 206, 210, 213, 215, 224, 230, 252, 254, 263 serialu telewizyjnego]. Reż.: W. Nowak. TVP 2005-2007.

46. Ranczo. [Scenariusz serialu telewizyjnego]. Współaut.: R. Brutter. Reż.: W. Adamczyk. TVP 2006-2012. Por. poz. 47.

78 odcinków.

Wyd. jako dokument elektroniczny: odcinki 1-52: Wwa: Bauer 2009, 16 dysków optycznych (DVD); odcinki 53-65: tamże 2011, 4 dyski optyczne (DVD); odcinki 66-78: Wwa: TIM Film Studio 2012, 4 dyski optyczne (DVD).

47. Ranczo Wilkowyje. [Scenariusz filmowy]. Współaut.: A. Grembowicz. Reż.: W. Adamczyk. Ekran. 2007.

Wyd. jako dokument elektroniczny: Wwa: TiM 2008, 1 dysk optyczny (DVD). Wyd. nast.: Wwa: Wydawn. Bauer 2009, 1 dysk optyczny (DVD); tamże 2010; Wwa; TiM Film Studio 2010, 1 dysk optyczny (DVD)

Scenariusz oparty na serialu telewizyjnym. Por. poz. 46.

48. Nigdy nie mów nigdy. [Scenariusz filmowy] [Współaut.:] I. Siemieniuk, P. Mossakowski. Reż.: W. Pacyna. Ekran. 2009.

Adapt. film. powieści zob. poz. 42.

Wyd. jako dokument elektroniczny: Wwa: Edipresse Polska 2011. Damsko-męska kolekcja filmowa, t. 4.

49. Siła wyższa. [Scenariusz serialu telewizyjnego]. Współaut.: R. Brutter. Reż.: W. Adamczyk. TVP 2012.

13 odcinków.

Słuchowiska radiowe zob. poz. 8, 11, 14, 25, 27, 36 oraz m.in.: Dwa miesiące i trzynaście minut. Reż.: D. Jagła. Radio 1978 [I nagroda na II Międzynarodowym Konkursie Słuchowisk OIRT (Organisation Internationale de Radiodiffusion et deTélévision) w Dreźnie w 1980], przekł. czes.: Dva měsice a třináct minut. Radio (Praha) 1982. – Godzina wychowawcza. Reż.: M. Wachowiak. Radio 1980. – Deszcz dla nerwowych. Reż.: J. Markuszewski. Radio 1981. – Gra w nieznane. Reż.: H. Rozen. Radio 1983. – Bliskie spotkanie i parę stopni. Reż.: S. Grotowska. Radio 1984. – Wielkie oczy. Reż.: H. Rozen. Radio 1985 [por. poz. 9]. – Babcia Ala i 40 rozbójników. Reż.: S. Grotowska. Radio 1986 [por. poz. 26]. – Bajka o Kopciuszku. Reż.: S. Grotowska. Radio 1986 [por. poz. 26]. – Brzydkie kociątko. Reż.: S. Grotowska. Radio 1986 [por. poz. 16]. – Nieprzemakalny kapturek. Reż.: S. Grotowska. Radio 1986 [por. poz. 16]. – O dziwnym Smaku i niezwykłym Smogu. Reż.: S. Grotowska. Radio 1986 [por. poz. 16]. – O koniku Grubasku. Reż.: S. Grotowska. Radio 1986 [por. poz. 26]. – O kruku Kraku. Reż.: S. Grotowska. Radio 1986 [por. poz. 26]. – O paluchu Wojtka. Reż.: S. Grotowska. Radio 1986 [por. poz. 26]. – O robaku i rybce. Reż.: S. Grotowska. Radio 1986 [por. poz. 16]. – Planeta An-Alfa-Beta. Reż.: J. Kukuła. Radio 1986 [por. poz. 13]. – Zuzanka i papierowy potwór. Reż.: J. Kukuła. Radio 1986 [II nagroda w Międzynarodowym Konkursie OIRT na Słuchowisko dla Dzieci i Młodzieży w Helsinkach w 1988; por. poz. 13]. – Zuzanka i piraci. Reż.: J. Kukuła. Radio 1986 [por. poz. 13]. – Zuzanka i zakazane straszydła. Reż.: J. Kukuła. Radio 1987 [por. poz. 13]. – Zuzanka na wagarach. Reż.: J. Kukuła. Radio 1987 [por. poz. 13]. – Powiedz to psu. Reż.: J. Warenycia. Radio 1989. – Kto pracuje, ten nie je. Reż.: A. Jarski. Radio 1990. – Nieboskie stworzenie. Reż.: S. Olejniczak. Radio 1992 [por. poz. 24]. – Opowieść pod strasznym tytułem. [30 odcinków prozy]. Radio 1992 [por. poz. 18]. – Krucjata. Reż.: J. Kukuła. Radio 1995. – Burza mózgów. Reż.: J. Kukuła. Radio 1997 [wyróżnienie w konkursie zorganizowanym przez Dyrekcję Programu II Pol. Radia „Integracje z Europą” w 1996]. – Meneliada. Reż.: J. Warenycia. Radio 2001. – Pora na potwora. Reż.: W. Modestowicz. Radio 2003 [nagroda Prix Ex Aequo na International Children’s and Youth Radio Drama Festival, Bratislava 2004]. – Kot paskowy. Reż.: D. Bałazy. Radio 2011.

OPRACOWANIA (wybór)

Ank. 2008. – Autor o sobie: Autoportret. Spisała A. Koniecka. „Nowiny” 1999 nr 182. – Wywiady: Ruch w rekwizytorni. Rozm. D. Diłanian. „Antena” 1984 nr 45; Łatwo nie rezygnuję. Rozm. G. Leszczyński. „Guliwer” 1997 nr 1; Nie tylko ja zaniedbałem prozę... notował J. Łoziński. „Literatura” 1998 nr 3; Żyła złota w Wilkowyjach. Rozm. M. Książek. „Przegląd” 2012 nr 27 [dot. serialu Ranczo].

A. Niewiadomski: J.N. W: A. Niewiadomski, A. Smuszkiewicz: Leksykon polskiej literatury fantastycznonaukowej. Pozn. 1990.

Ogólne: J. WAKAR: Rębacz i Niemczuk – opisywanie Polski. „Dramaturgia Pol.” 1997 nr 4/5 [dot. też. twórczości M. Rębacza]. – J. ŁOZIŃSKI: O J.N. „Twórczość” 2000 nr 6.

Jeden (poz. 1): B. OSTERLOFF: Debiut. „Teatr” 1980 nr 17.

Imitacje (poz. 3): L. BUGAJSKI: „Imitacja dziarskiego marsza”. „Twórczość” 1980 nr 12, przedr. w tegoż: Strategia ślimaka. Wwa 1988. – A. KOWALSKI: Śliczna pusta ramka. „Nowe Książ.” 1980 nr 17. – B. MAJ. „Tyg. Powsz.” 1980 nr 35. – A. MYSZKOWSKI. „Życie Lit.” 1980 nr 27. – J.T. ŻÓŁCIŃSKI: Krytyk prozą podszyty. „Nowy Wyraz” 1980 nr 9. – W. JURASZ: Fantastyka i groteska. „Mies. Lit.” 1981 nr 2. – J. ŁUKOSZ: Epigon programowy. „Odra” 1981 nr 3. – E. STAROSTA: W obronie własnej. „Fakty” 1981 nr 2.

Paweł (poz. 4): Z. BESZCZYŃSKA: „Każdy na swoim miejscu”. „Nowe Książ.” 1980 nr 15.

Przygody Zuzanki (poz. 13): B. TYLICKA: Niemczukowe baśnie. „Nowe Książ.” 1995 nr 12.

Taryfa do raju (poz. 14): B. BORCH-WIŚNIEWSKI: Uciec donikąd. „Stolica” 1988 nr 5.

Bajki Pana Bałagana (poz. 16): E. NOWACKA: Dwa razy J.N. „Nowe Książ.” 1989 nr 7 [dot. też: Powrót Daleków].

Opowieść pod strasznym tytułem (poz. 18): E. NOWACKA: O pożytkach z małego olbrzyma. „Nowe Książ.” 1998 nr 6.

Powrót Daleków (poz. 19): E. NOWACKA: Dwa razy J.N. „Nowe Książki” 1989 nr 7 [dot. też: Bajki Pana Bałagana]. – A. DYBOWSKI: Otello Nijakiewicz. „Sztuka dla Dziecka” 1990 nr 4.

Rozbitkowie (poz. 21): E. ZALESKA: W sto dni dookoła Daleków. „Nowe Książ.” 1990 nr 7.

Plaga (poz. 22): B. KLUKOWSKI: Powieściowe gry polityczne. „Nowe Książ.” 1991 nr 2.

Szaleńczaki (poz. 39): G. SEKULSKA: Zostań szaleńczakiem! „Guliwer” 1999 nr 6.

Mizerykordia (poz. 40): J. KŁOSSOWICZ: Stary, dobry teatr. „... urok spektakli Teatru Telewizji kryje się w ich ambiwalencji”. „Prz. Powsz.” 2006 nr 6.

Ranczo (poz. 46): Zob. Wywiady.