Wersja z 00:47, 23 lut 2014
ur. 1962
Pseud.: Andrzej Walczak.
Historyk literatury, krytyk literacki, prozaik, publicysta.
BIOGRAM
Urodzony 14 maja 1962 w Warszawie; syn Andrzeja Sosnowskiego i Anny z Walczaków, inżynierów elektroników, cywilnych wykładowców w Wojskowej Akademii Technicznej. Uczęszczał do XXXIII Liceum Ogólnokształcącego im. M. Kopernika w Warszawie. W tym czasie debiutował opowiadaniem pt. Ankieta, nadesłanym na konkurs dla czytelników młodzieżowego pisma „Płomyk” i zamieszczonym w 1977 na łamach tego periodyku (nr 22 ), a następnie przedrukowanym w antologii pt. O mnie, o tobie, o nas (Warszawa 1979). Jako uczeń klasy IV został laureatem Olimpiady Literatury i Języka Polskiego. W 1981 uzyskał świadectwo dojrzałości i podjął studia polonistyczne na Uniwersytecie Warszawskim (UW). Był członkiem Niezależnego Zrzeszenia Studentów (podczas strajku uczelni jesienią 1981 został wybrany do Wydziałowego Komitetu Strajkowego). Działał w samorządzie studenckim oraz uczestniczył w ruchu studenckich kół naukowych, m.in. jako prezes Warszawskiego Koła Polonistów (1983-85). Na łamach wydawanego przez to koło pisma „Z Archiwum Warszawskiego Koła Polonistów” debiutował jako historyk literatury w 1983 artykułem pt. Funkcja pisarza w koncepcji kultury Stanisława Brzozowskiego. Prowadził też studencki teatrzyk „Gdzie” (odbyła się tylko jedna premiera). W 1985 współredagował studenckie pismo literackie „Hiperball” (zawieszone po ukazaniu się 1. numeru). W 1986 obronił z wyróżnieniem dyplom magisterski i rozpoczął pracę naukowo-dydaktyczną na UW (kolejno jako asystent stażysta, asystent i starszy asystent) w Zakładzie Pozytywizmu i Młodej Polski. W 1989-90 prowadził w Staromiejskim Domu Kultury w Warszawie wykłady z historii literatury polskiej, przeznaczone dla maturzystów; na ich podstawie napisał książkę popularyzatorską (nie wydana). W 1990 przebywał na trzymiesięcznym stypendium w Paryżu (w ramach Action Thématique Programme). W 1991-93, równolegle z zajęciami naukowo-dydaktycznymi na UW, wykładał w Kolegium Nauczycielskim Języka Polskiego w Suwałkach. Badania z zakresu historii literatury łączył od lat dziewięćdziesiątych z uprawianiem krytyki literackiej (interesował się głównie autorami z kręgu „bruLionu” i „Czasu Kultury”). Artykuły, szkice, recenzje ogłaszał m.in. na łamach „Dialogu” (1989, 1992), „Ogrodu” (1991-92) i „Kresów” (1993, 1995), a jako publicysta związany był w 1991-96 z „Gazetą Wyborczą” (tu m.in. artykuły napisane wspólnie z ówczesną żoną, Danutą Sosnowską; sporadycznie publikacje także w następnej dekadzie). Współpracował też z „Czasem Kultury” (1991-97, z przerwami); wiersz pt. Chomik Wszechmogącego, zamieszczony w tym periodyku pod pseudonimem Andrzej Walczak (1997 nr 3), przedrukował później w powieści Wielościan, kreując tamże biografię fikcyjnego autora; do postaci Andrzeja Walczaka odwoływał się również w innych utworach. Nawiązał etatową współpracę z Telewizją Polską (TVP): od lipca 1992 do czerwca 1993 był kierownikiem działu programów humanistycznych w Naczelnej Redakcji Telewizji Edukacyjnej, a po przerwie, od grudnia 1996 zajmował stanowisko kierownika redakcji publicystyki kulturalnej Programu I oraz prowadził magazyn kulturalny Pegaz (do 1998). Pisał także scenariusze do realizowanych przez Telewizję Edukacyjną filmów dokumentalnych oraz brał udział w ich realizacji (jako narrator lub przeprowadzający wywiady). W 1995-2002 uczył języka polskiego w prywatnym 42. Autorskim Liceum Ogólnokształcącym Niepublicznym w Warszawie; w uznaniu za tę pracę otrzymał w 2000 nagrodę Ministra Edukacji Narodowej II stopnia. Był współautorem programu nauczania języka polskiego w szkole średniej, dostosowanego do wymogów nowej matury. W 1998 zarzucił pisanie rozprawy doktorskiej, poświęconej Tadeuszowi Micińskiemu, i po rezygnacji z pracy na UW i w telewizji, zajął się twórczością literacką; w 2001 ogłosił drukiem dwie powieści, a w następnych latach rozwijał twórczość prozatorską i eseistyczną. Od 2000 (etatowo od 2002) występował na antenie Polskiego Radia, początkowo w Programie II, gdzie prowadził audycje z cyklu Słowo za słowo, a od 2001 w Programie III, jako jeden ze współgospodarzy Klubu Trójki, a potem również magazynów Trójkowy Znak Jakości (od 2009) oraz Trójkowy Wehikuł Czasu. W 2002 zaczął wykładać historię literatury polskiej i powszechnej, medioznawstwo oraz twórcze pisanie w Instytucie Kultury i Komunikowania Szkoły Wyższej Psychologii Społecznej w Warszawie; w 2005-07 był pracownikiem tejże uczelni, a potem powrócił do luźniejszej formy współpracy. W styczniu 2004 założył blog (pod adresem www.jerzysosnowski.com, zmienionym następnie na www.jerzysosnowski.pl), który prowadził przez następne lata. W marcu 2005 (po sporadycznych publikacjach zainicjowanych w 2001), rozpoczął ogłaszanie w miesięczniku „Więź” stałego felietonu pt. Eks post (w 2013 wszedł w skład zespołu redakcyjnego przekształconego w kwartalnik pisma); pojedyncze artykuły zaczął drukować również w „Tygodniku Powszechnym”. Jesienią 2006 odnowił kontakty z TVP i jako współpracownik kanału Kultura przez dwa miesiące współprowadził audycję Rozmowy w Studiu Kultura; we wrześniu 2007 występował w charakterze gospodarza programów Rozmowy oraz Spotkania. Odbył podróże zagraniczne, m.in. do Buenos Aires (na targi książki w 2004) i do Jerozolimy (jako dziennikarz radiowej Trójki w 2007). W 2006 otrzymał „Złoty Grot” – nagrodę Stowarzyszenia Sztuka-Edukacja-Promocja (za działalność inspirującą do aktywności młodych humanistów), a w 2009 był wśród dziesięciu osób nominowanych do tytułu „Mistrz mowy polskiej” (w IX edycji tego konkursu). Na kadencję 2011-2014 został wybrany członkiem Rady Języka Polskiego PAN. W styczniu 2006, wspólnie z poślubioną wówczas Agnieszką Duraczyńską, ufundował Stypendium św. Agnieszki dla uzdolnionej humanistycznie młodzieży z Liceum Ogólnokształcącego nr 2 im. H. Sienkiewicza w Kołobrzegu. Nawiązał współpracę z Instytutem Reportażu, utworzonym w 2011 w Warszawie. Mieszka w Warszawie.
TWÓRCZOŚĆ
- Śmierć czarownicy! Szkice o literaturze i wątpieniu. Wwa: Semper 1993 [właśc. 1992], 128 s. Przedr. zmien. i rozszerz. zob. poz. 10.
- Chwilowe zawieszenie broni. O twórczości tzw. pokolenia „bruLionu”. (1986-1996). [Monografia]. [Współaut.:] J. Klejnocki. Wwa: Sic! 1996, 190 s. Stanowiska, Interpretacje.
- Apokryf Agłai. [Powieść]. Wwa: W.A.B. 2001, 374 s. Wyd. nast.: Kr.: WL 2007.
- Wielościan. [Powieść]. Wwa: W.A.B. 2001, 268 s. Archipelagi.
- Język polski. Program nauczania. Nowa matura. [Współaut.:] J. Klejnocki, D. Zdunkiewicz-Jedynak. Wwa: Wydawn. Szkolne PWN 2002, 51 s.
- Linia nocna. Singles collection. [Opowiadania]. Wwa: W.A.B. 2002, 259 s.
- Prąd zatokowy. [Powieść]. Wwa: W.A.B. 2003, 403 s. Archipelagi.
- Ach. [Eseje]. Kr.: WL 2005, 243 s.
- Tak to ten. [Powieść]. Kr.: WL 2006, 421 s.
- Czekanie cudu. [Szkice]. Wwa: Semper 2008, 286 s.
- Instalacja Idziego. [Powieść]. Kr.: WL 2009, 451 s.
OPRACOWANIA (wybór)
- Ank. 2008, 2010
- Strona internetowa: www.jerzysosnowski.pl
- Autor o sobie: Mały Lebiediew. „Więź” 2001 nr 7, przedr. w tegoż: Ach. Kr. 2005; Krytyk Jekyll i pisarz Hyde. „Więź” 2003 nr 4; Kryształowa kula. „Więź” 2010 nr 4 [z cyklu Eks post; o sposobach wizualizacji twórczej alienacji]
- Wywiady: Gra idzie o sens. Rozm. A. Franaszek. „Tyg. Powsz.” 1995 nr 41; Książki trzeba pisać krwią. Rozm. K. Gajewski . „Rzeczpospolita” 2001 nr 219; Oczy z tyłu głowy. Rozm. W. Chmielewski. „Nowe Państ.” 2001 nr 46 [dot. gł. powieści Wielościan]; Nie chciałbym być Katonem. J.S. rozmawia z Kazimierzem Malinowskim o fantastyce, kontrkulturze, Micińskim i Andrzeju Walczaku. „Lampa” 2005 nr 11; Prawda niczym bryła. Rozm. K. Kubisiowska. „Rzeczpospolita” 2005 nr 177 [dot. gł. tomu esejów Ach]; „Hasło literatury środka powoduje, że mi gwałtownie rosną pazury i kły”. Rozm.: K. Bachta, P. Urbaniak. „Pro Libris” 2006 nr 1; Jestem po lepszej stronie. Rozm. R. Mazurek. „Rzeczpospolita” 2010 nr 67; Szybkie słowa: wszyscy piszą, nikt nie czyta. Rozm.: M. Kuźmiński, T. Ponikło. „Tyg. Powsz.” 2010 nr 31 [dot. literatury w internecie]; Przebłysk i przeczucie. Rozm. A. Sosnowska. „W Drodze” 2011 nr 7 [o szczęściu w literaturze]; Polak czyta „Lalkę”. Z J.S., literaturoznawcą, krytykiem, prozaikiem, rozmawia K. Lubczyński. „Głos Naucz.” 2012 nr 23 [dot. powieści B. Prusa].
Śmierć czarownicy!
- A. DOMAŃSKA: W poszukiwaniu zwierciadła. „Res Publica Nowa” 1993 nr 10
- M. GIERMAŃSKA: Studium zwątpienia. „Czas Kult.” 1993 nr 3
- M. MICHALSKI: Sabat czarownic. „Prz. Lit.” 1993 nr 5
- A. STANKOWSKA: Przepaść i poznanie. „Twórczość” 1993 nr 11.
Powrót na górę↑
Chwilowe zawieszenie broni
- A. BAGŁAJEWSKI: Monografia pokolenia „Brulionu”. „Odra” 1997 nr 3
- K. BIEDRZYCKI: Bez brzytwy się nie obejdzie. „Tyg. Powsz.” 1997 nr 12
- L. BUGAJSKI: Pokoleniowa autokreacja. „Wiad. Kult.” 1997 nr 4
- M. CZUBAJ: Wartownicy bez powodu. „Twórczość” 1997 nr 4
- M. DZIEŃ: Aneks do „Chwilowego zawieszenia broni”, czyli uwagi o Arystotelesie i „Nowym turnieju pokoleń”. „Kwart. Artyst.” 1997 nr 1
- M. HAMKAŁO: Porozumienie ponad pisarzami. „Odra” 1997 nr 3
- W. RATAJCZAK: Permanentne zawieszenie broni, czyli tak zwana książka o literaturze. „Czas Kult.” 1997 nr 2
- R. RŻANY: Chwilowe zachwianie perspektywy. „Fraza” 1997 nr 2
- L. SZARUGA: Jeszcze jeden tandem dzisiaj. „Opcje” 1997 nr 2
- P. ŚLIWIŃSKI: Ucieczka od literatury. „Res Publica Nowa” 1997 nr 12
- M. CYRANOWICZ: Czas „bruLionu” – „Czas Kultury”. „Teksty Drugie” 1998 nr 5 [dot. także: R. Grupiński, I. Kiec: Niebawem spadnie błoto – czyli kilka uwag o literaturze nieprzyjemnej]
- M. CYRANOWICZ: Zimna krew pielęgniarzy. „Tytuł” 1998 nr 2.
Powrót na górę↑
Apokryf Agłai
- M. CUBER: Fotele i demony. „Pogranicza” 2001 nr 3
- P. CZAPLIŃSKI: S. do czytania. „Polityka” 2001 nr 11
- R. OSTASZEWSKI: Figury jazdy obowiązkowej. „FA-art” 2001 nr 1/2
- M. WITKOWSKI: Jak czytać „Apokryf Agłai”. „Dekada Lit.” 2001 nr 7/8
- T. ZYGMUNT: Powieść dla wszystkich. „Opcje” 2001 nr 3/4
- A. MADALIŃSKI: Przyjemność prostoduszna, albo kicz w prozie J.S. „FA-art” 2002 nr 4 [dot. także: Wielościan]
- M. OPOKA: Samotność z automatu. „Akcent” 2002 nr 1/2.
Powrót na górę↑
Wielościan
- A. BŁAŻYŃSKA: Powidoki. „FA-art” 2001 nr 4
- K. DUNIN: Święty Jeż od Wielościanu. „Res Publica Nowa” 2001 nr 11
- A. MADALIŃSKI: Przyjemność prostoduszna, albo kicz w prozie J.S. „FA-art” 2002 nr 4 [dot. także: Apokryf Agłai]
- E. ZAMORSKA-PRZYŁUSKA: Wieloprzeszłość, wieloprawda, wielopole. „Studium” 2002 nr 2
- J. GIZELLA: Kostka Rubika. W tegoż: Pisarze i kopiści. Kr. 2003
- M. WARCHAŁ: Czego boją się dorośli ludzie? „Fraza” 2005 nr 3
- Zob. też Wywiady.
Powrót na górę↑
Linia nocna
- P. CZAPLIŃSKI: Strategia ksenofoba. „Polityka” 2002 nr 19, przedr. w tegoż: Efekt bierności. Kr. 2004
- J. KLEJNOCKI: Morfeusz wzywa 997. „Borussia” 2002 nr 28, toż: „Studium” 2002 nr 5
- R. OSTASZEWSKI: Pachnie malizną. „Opcje” 2002 nr 4/5
- A. MADALIŃSKI: Cienka pozioma linia. „FA-art” 2003 nr 1/2
- Ł. JEŻYK: Wyśnić postmodernizm, zwątpić w postmodernizm. Wątpić. (Westchnąć). „Kresy” 2006 nr 3.
Powrót na górę↑
Prąd zatokowy
- J. KLEJNOCKI: Prąd i wiry. „Polityka” 2003 nr 38
- M. PIETRZAK: Prąd środkowy. „FA-art” 2003 nr 3/4
- M. CUBER: Samotny jak palec. „Res Publica Nowa” 2004 nr 1
- M. TOMCZYK: Bezpieczna zatoka poetyki i niebezpieczny prąd myśli. „Studium” 2004 nr 1.
Powrót na górę↑
Ach
- M. CUBER: Pocieszający katechizm. „Twórczość” 2005 nr 8
- Ł. JEŻYK: Wdech. Wydech. „Topos” 2005 nr 4
- A. KAROŃ-OSTROWSKA: Niepokoje inteligenckiej duszy. „Więź” 2005 nr 12
- A. KOPIŃSKI: Księga trudnego powrotu. „Fronda” 2005 nr 37
- A. MADALIŃSKI: Na szlakach Boga. „Tyg. Powsz.” 2005 nr 21 dod. „Książ. w Tyg.”
- J. ŻUCHOWSKI: Jak w tyglu. „Opcje” 2005 nr 3
- P. CZAPLIŃSKI: Katolicyzmu model sentymentalny. „Res Publica Nowa” 2006 nr 1
- M. CIELECKI: Żadnych łatwych pocieszeń. „W Drodze” 2007 nr 6
- E. SZYBOWICZ: (Nie)nowoczesny kanon. W tejże: Apokryfy w polskiej prozie współczesnej. Pozn. 2008 [dot. eseju: Mały Lebiediew]
- D. URBAŃSKA: Dialog z milczącym Bogiem w esejach J.S. „Świat i Sł.” 2008 nr 2
- Zob. też Wywiady.
Powrót na górę↑
Tak to ten
- P. CZAPLIŃSKI: Z narodowego undergroundu. „Gaz. Wybor.” 2006 nr 249
- A. CZARKOWSKA: Ten, czyli kto? „FA-art” 2006 nr 4
- A. MADALIŃSKI: Na powierzchni istnienia i w środku. „Tyg. Powsz.” 2006 nr 47 dod. „Książ. w Tyg.”
- P. MAŁOCHLEB: Tak, tak, tam w lustrze to niestety ja. „Dekada Lit.” 2006 nr 5
- H. BORTNOWSKA: Ach, to ta! „Tyg. Powsz.” 2007 nr 8 dod. „Książ. w Tyg.”
- P. URBANIAK: RPG Sosnowskiego. „Twórczość” 2007 nr 2.
Powrót na górę↑
Instalacja Idziego
- Ł. SATURCZAK: Trudno nie wierzyć w nic. „Lampa” 2009 nr 11
- D. NOWACKI: Apokryf Idziego. „Tyg. Powsz.” 2009 nr 47
- A. MADALIŃSKI: Nie ma ucieczki od religii. „W Drodze” 2010 nr 4
- M. WOŁOWICZ: Efekt irytacji. „Czas Kult.” 2010 nr 1
- W. DAWIDOWSKI (OSA): Instalacja marzeń. „Więź” 2011 nr 2/3.
Powrót na górę↑
Barbara Tyszkiewicz