Wersja z 09:17, 8 kwi 2017

JAKOWSKA Krystyna

ur. 1938

Historyk literatury.

Urodzona 24 czerwca 1938 w Wilnie; córka Wojciecha Dąbrowskiego, adwokata, i Janiny z domu Prűffer, prawniczki. W 1945 w ramach tzw. repatriacji wraz z rodziną przeniosła się do Torunia. Uczyła się w Liceum im. M. Kopernika w Toruniu. Po zdaniu matury w 1956 podjęła studia polonistyczne na Uniwersytecie Mikołaja Kopernika (UMK). W 1961 uzyskała magisterium na podstawie pracy o Pałubie K. Irzykowskiego, napisanej pod kierunkiem prof. Artura Hutnikiewicza i otrzymała stanowisko asystenta w Zakładzie Literatury Dwudziestolecia Międzywojennego Instytutu Filologii Polskiej (od 1999 Instytut Literatury Polskiej) UMK. Debiutowała w 1962 w miesięczniku „Twórczość” (nr 11) szkicem „Pałuba” – Gombrowicz – Sartre; z pismem tym współpracowała następnie do 1968. Publikowała recenzje i artykuły także w „Pomorzu” (1962-65) i „Kulturze” (1965-69). W 1965 zamieszkała w Warszawie, kontynuując pracę na UMK w Toruniu. W pracy badawczej zajęła się problematyką teoretycznoliteracką dotyczącą prozy międzywojennej. W 1968 doktoryzowała się na podstawie rozprawy Z dziejów ekspresjonizmu w Polsce. Wokół „Soli ziemi” Józefa Wittlina (promotor prof. A. Hutnikiewicz), a w 1983 habilitowała się na podstawie książki Powrót autora. Renesans narracji auktorialnej w polskiej powieści międzywojennej. Od 1984 należała do Towarzystwa Literackiego im. Adama Mickiewicza; w 1985-87 pełniła funkcję prezesa jego Oddziału Toruńskiego, od 1998 należała do Oddziału Warszawskiego i została członkiem Komisji Edytorskiej Towarzystwa. W 1991 została profesorem UMK, a w 1993 otrzymała tytuł naukowy profesora. Publikowała studia i artykuły w „Pamiętniku Literackim” (stale w 1992-93, 2002-2003), „Polonistyce” (1993) i „Przeglądzie Artystyczno-Literackim” (1996). W 1998 odeszła z UMK i podjęła pracę w Zakładzie Historii Literatury Międzywojennej i Współczesnej Instytutu Filologii Polskiej Uniwersytetu w Białymstoku; w 1999-2009 kierowała tym Zakładem, a także po przejściu na emeryturę nadal z nim współpracowała.

W 1965 wyszła za mąż za Stefana Jakowskiego, inżyniera; z małżeństwa tego ma troje dzieci: Zygmunta (ur. 1967), Annę (ur. 1969) i Janinę (ur. 1971). Mieszka w Warszawie.

TWÓRCZOŚĆ

1. Z dziejów ekspresjonizmu w Polsce. Wokół „Soli ziemi”. Wr.: Ossol. 1977, 202 s., Rozprawy Lit., 19.

Dot. powieści J. Wittlina.

2. Powrót autora. Renesans narracji auktorialnej w polskiej powieści międzywojennej. Wr.: Ossol. 1983, 327 s., Rozprawy Lit., 40.

3. Międzywojenna powieść perswazyjna. Wwa: PWN 1992, 316 s.

4. Podręczny słownik pisarzy polskich. Wwa: Wiedza Powsz. 2006, 669 s.

Zawiera 1300 haseł pisarzy.

5. O cyklu opowiadań. Z teorii historii cyklu narracyjnego w Polsce. Białystok: Wydawn. Uniw. Trans Humana 2011, 254s.

Studia i artykuły w czasopismach i książkach zbiorowych: Z zagadnień techniki ekspresjonizmu. „Zesz. Nauk. UMK” 1967 z. 25 s. 117-130. – Język i sposób narracji w „Soli ziemi” Wittlina jako środki wprowadzenia ukształtowań ekspresjonistycznych w obręb powieści realistycznej. W: O prozie polskiej XX wieku. Wr. 1971 s. 151-182. – „Sól ziemi” Wittlina a ekspresjonistyczna literatura o wojnie. „Pam. Lit.” 1972 z. 2 s. 51-85. – Ewolucja narracji w międzywojennych powieściach Zofii Nałkowskiej. „Acta Univ. Nicolai Copernici. Filol. Pol.” 1975 z. 11 s. 95-109. – Pierwiastki baśniowe w międzywojennej powieści rodzinnej. „Pam. Lit.” 1975 z. 1 s. 45-59. – Juliusz Kaden-Bandrowski wobec narracji młodopolskiej. „Pam. Lit.” 1978 z. 3 s. 53-74. – Autor kreowany w polskiej prozie międzywojennej. W: Autor, podmiot literacki, bohater. Wr. 1983 s. 201-215. – Oblicza realizmu w polskiej powieści lat trzydziestych. Krytyka s. Teresy Landy. W: Modele świata i człowieka. Lubl. 1984 s. 11-31. – Peiper i Joyce, Jasieński i Dos Passos. „Ruch Lit.” 1987 z. 2. – Pogranicza gatunkowe międzywojennej powieści środowiskowej w polskiej prozie środowiskowej okresu międzywojennego. W: Od Kochanowskiego do Różewicza. Wwa, Pozn., Tor. 1988 s. 153-162. – Czas i przestrzeń w cyklu opowiadań. W: Czas i przestrzeń w prozie polskiej XIX i XX wieku. Tor. 1990 s. 37-46. – Jak opowiedziano prawdę starowieku? Uwagi o narracji Stanisława Vincenza. W: Świat Vincenza. Wr. 1992 s. 189-198, przedr. w: Vincenz i krytycy. Lubl. 2003. – Międzywojenna powieść nowelowa. „Pam. Lit.” 1992 z. 1 s. 25-35 [dot.: M. Kuncewiczowa: Dwa księżyce; H. Boguszewska: Ci ludzie; H. Górska: Ślepe tory]. – Naturalizm w polskiej powieści międzywojennej. „Pam. Lit.” 1992 z. 3 s. 61-94. – Topika chrześcijańska w literaturze 1918-1985; Wojny światowe a literatura w kraju. W: Słownik literatury polskiej XX wieku. Wwa 1992 s. 1091-1095; 1199-1207. – Delimitacja tekstu w cyklu opowiadań. „Pam. Lit.” 1993 z. 2 s. 94-106. – Jak się kończą „Wertepy” [L.] Buczkowskiego? „Teksty Drugie” 1993 nr 1 s. 96-101. – Podmiot cyklu opowiadań. W: Polonistyka toruńska w 50. rocznicę utworzenia UMK. Literaturoznawstwo. Tor. 1996 s. 43-47. – Metafizyka i religia w cyklu opowiadań. „Rocz. Hum.” 1997 z. 1 s. 37-48. – Wspomnienie o życiu towarzyskim Wilna. W: Mieczysław Limanowski. Człowiek i pisarz. Tor. 1997 s. 335-340. – Ulotna twórczość Anakondy. „Meander” 1998 nr 6 s. 535-541. – Domysł Boga w liryce Herberta. W: Bóg Ojciec w kulturze. Lubl. 1999. – Nałkowskiej atlas anatomiczny. W: Człowiek i rzecz. Pozn. 1999 s. 179-190. – Cykl opowiadań – próba historii. Intuicje i sugestie. W: Cykl literacki w Polsce. Białystok 2001 s. 37-47. – Od Ogrodu do Imago Mundi. Przestrzeń w opowiadaniach Orzeszkowej. W: Wokół „Nad Niemnem”. Białystok 2001 s. 51-58. – Simultaneity and its antiwar function or how to write about the Second World War. W: Between Lvov, New York and Ulysses’ Ithaca. Józef Wittlin – poet, essayst, novelist. Tor., New York 2001 s. 25-39. – Palimpsest. Zbigniew Herbert: „Rozmyślania o ojcu”. W: Opis wiersza. Tor. 2002 s. 159-166. – Herbert i Conrad. Dwugłos o niemożliwości poznania. W: Herbert i znaki czasu. T. 2. Colloquia herbertiana (I). Białystok 2002 s. 79-90. – Cykle opowiadań o opryszkach w „Prawdzie starowieku”. W: Stanisław Vincenz, humanista XX wieku. Lubl. 2003 s. 171-184. – Inicjacja niedokonana w polskiej literaturze Holocaustu. W: Z problemów prozy. Powieść inicjacyjna. Tor. 2003 s. 445-455. – Powieść o przedmiocie jako powieść nizana. W: Poszukiwanie realności. Kr. 2003 s. 101-114. – Refleksja aksjologiczna w wierszu Herberta „Pan Cogito opowiada o kuszeniu Spinozy”. W: Literatura w kręgu wartości. Bydg. 2003 s. 343-352. – Reportaż i literacka proza dwudziestolecia. W: Reportaż w dwudziestoleciu międzywojennym. Lubl. 2004 s. 71-85. – U źródeł odnowy katolicyzmu polskiego w latach trzydziestych. W: Dzieło świętego Franciszka z Asyżu. Wwa 2004 s. 467-485. – Zagubiony rys poetyki. W: Cykl i powieść. Białystok 2004 s. 259-273. – Tryptyk jako odmiana cyklu literackiego. W: Semiotyka cyklu. Białystok 2005 s. 453-464. – Nałkowska i Krleža, czyli jeszcze o „Niecierpliwych”. „Ruch Lit.” 2006 z. 3 s. 367-375. – Powieść wnuka. „Zagłada” Piotra Szewca na tle powieściowych zapisów Holocaustu. W: Przez dwa stulecia. Tor. 2006 s. 349-364. – Z dziejów samowychowania. W: Kultura i przyszłość. Białystok 2006 s. 205-214. – Dwa końce „Kosmosu” [W. Gombrowicza]. W: Apokalipsa. Symbolika, tradycja, egzegeza. Białystok 2007 s. 673-682. – „Liftboy” Tadeusza Rittnera, czyli jednoaktówka w dwojakim uwikłaniu. W: Krótkie formy dramatyczne w okresie Młodej Polski. Tor. 2007 s. 115-124. – Schulzowski sen napisany. O „Sanatorium pod klepsydrą”. W: Światło w dolinie. Białystok 2007 s. 377-390. – Czechowicz i cykle. W: Polski cykl liryczny. Białystok 2008 s. 263-274. – Gombrowicza sen i śmiech. W: Modernizm. Zapowiedzi, krystalizacje, kontynuacje. Bydg. 2009 s. 470-487. – Rosyjski kontekst poetycki polskiej powieści międzywojennej. Przykład prozy społecznej. W: Słowa i metody. Lubl. 2009 s. 393-403. – Czechowicza sen napisany. O opowiadaniu „Rodzina”. W: Przedziwne światy. Tor. 2010 s. 263-275. – O narracjach autobiograficznych Michała Głowińskiego i Andy Rottenberg. „Białost. Stud. Literaturoznawcze” 2010 t. 1 s. 49-59. – Janusz Korczak jako pisarz społeczny. „Zesz. Nauk. Uniw. Zielonogórskiego. Ser. Scripta Humana” 2013 s. 129-138, przedr. w: Interpretacje i reinterpretacje. Zielona Góra 2013, s. 129-145. – Peerelowska „kariera” socjalistki. Przypadek Heleny Boguszewskiej. W: Kariera pisarza w PRL-u. Białystok 2014 s. 179-188. – Inedita krytyczne Tadeusza Makowieckiego. „Pam. Lit.” 2015 z. 4 s. 133-169 – Stać w kolejce. Życie i literatura. W: Literatura i kultura schyłkowego PRL-u. Wwa 2015 s. 123-137.

Prace redakcyjne

1. P. Choynowski: Wybór pism. T. 1. W młodych oczach. Powieść. Pod red. K. Jakowskiej. Kr.: WL 1988, 234 s.

2. M. Znamierowska-Prüfferowa: Wilno – miasto sercu najbliższe. Wstęp i red. K. Jakowska. Białystok: Tow. Lit. im. A. Mickiewicza, Oddz. Białostocki 1997, 312 s.

3. Cykl literacki w Polsce. Pod red. nauk. K. Jakowskiej, B. Olech i K. Sokołowskiej. Białystok: Wydawn. Uniw. w Białymstoku 2001, 688 s.

4. Z. Nałkowska: Niecierpliwi. [Powieść]. Wstęp i oprac. K. Jakowska. Kr.: Universitas 2001, 238 s.

5. Cykl i powieść. Pod red. K. Jakowskiej, D. Kuleszy i K. Sokołowskiej. Białystok: Wydawn. Uniw. w Białymstoku 2004, 280 s.

6. Semiotyka cyklu. Cykl w muzyce, plastyce i literaturze. Pod red. M. Dembskiej-Trębacz, K. Jakowskiej i R. Siomy. Białystok: Wydawn. Uniw. w Białymstoku 2005, 528 s.

7. Polski cykl liryczny. Red. K. Jakowska i D. Kulesza. Białystok: Wydawn. Uniw. w Białymstoku 2008, 461 s.

OPRACOWANIA (wybór)

Ank. 2010. – LP XX w. (K. Ćwikliński).

Z dziejów ekspresjonizmu w Polsce (poz. 1): S. WYSŁOUCH: Światopogląd poetycki. „Teksty” 1978 z. 4. – J. SPEINA. „Ruch Lit.” 1979 z. 2.

Powrót autora (poz. 2): A. ŁEBKOWSKA. „Pam. Lit.” 1984 z. 4. – I. SKWAREK. „Ruch Lit.” 1984 z. 1/2. – M.J. TARNOGÓRSKA. [Przeł.] E. Kłębowska-Ławniczak. „Zag. Rodzaj. Lit.” 1985 t. 28 z. 2.

Międzywojenna powieść perswazyjna (poz. 3): E. OWCZARZ, J. SMULSKI. „Pam. Lit.” 1993 z. 3/4.

Podręczny słownik pisarzy polskich (poz. 4): K. MASŁOŃ. „Ksiaż. Mag. Lit.” 2006 nr 7. – K. MASŁOŃ: Laska Mojżesza. „Rzeczpospolita” 2006 nr 152.