AMEJKO Lidia

ur. 1955

Dramatopisarka, prozaiczka, autorka słuchowisk i utworów dramatycznych dla dzieci.

Urodzona 2 września 1955 we Wrocławiu. Tam też uczęszczała do liceum. Po zdaniu matury studiowała przez rok medycynę, a następnie kulturoznawstwo na Uniwersytecie Wrocławskim (Uwr.). W tym czasie prowadziła studenckie studio radiowe „Nad Odrą”. Debiutowała w 1987 opowiadaniem ogłoszonym na łamach „Odry” (nr 6) jako domniemany przekład przypadkowo odnalezionego utworu J.L. Borgesa Misja Oscara Llenor. W 1993 zamieściła w „Dialogu” (nr 5/6) pierwszy utwór dramatyczny pt. Gdy rozum śpi – włącza się automatyczna sekretarka; w miesięczniku tym drukowała też następne dramaty. W 1996 przebywała w Stanach Zjednoczonych na stypendium International Writing Program na University of Iowa, a w 1999 na stypendium dramatopisarskim w Bochum. W 2005/06 prowadziła cykl zajęć Sztuka monologu – narracje pierwszoosobowe w kulturze współczesnej na Wydziale Kulturoznawstwa UWr. W 2006-07 publikowała w „Dialogu” cykl monologów Żywoty świętych osiedlowych, ogłoszony później w postaci książkowej. W 2008 zaczęła także pisać (wspólnie z Marcinem Czubem) utwory dramatyczne dla dzieci. Mieszka we Wrocławiu.

TWÓRCZOŚĆ

1. Gdy rozum śpi – włącza się automatyczna sekretarka. (Rzecz o gadaniu). [Słuchowisko]. „Dialog” 1993 nr 8 s. 5-13.

Wg inf. Autorki (w wywiadzie: Najważniejsze są słowa. Rozm. E. Han. „Sł. Pol.” 1998 nr 270) utwór był wystawiony czterokrotnie, m.in. w Niemczech i w Zagrzebiu.

1. Emma Kant i gospodyni Leibniza. [Tekst] L. Amejko. [Litografie} B. Kaczmarek. Wr.: [b.w.] 1995, 10 k., leporello. Książka z kolekcji „Polska książka artystyczna z przełomu XX i XXI wieku”. Muzeum Książki Artystycznej w Łodzi
2. Męka pańska w butelce. [Utwór dramatyczny]. „Dialog” 1995 nr 10 s. 5-13. Praprem.: Reż.: W. Hołdys. Opole, T. im. J. Kochanowskiego 1999.
3. Dwadrzewko. Sztuka telewizyjna. „Dialog” 1996 nr 5/6 s. 35-44. Praprem. tv pt. Pan Dwadrzewko: Scenariusz i reż.: P. Mularuk. TVP 2004. Por. poz. 8.

Przekł.: bułg.: Dvadževko. [Przeł.] S. Borisova. W: L. Amejko: Teat”r x 3. Sofiâ 2007, – czes.: Dvojdřívko. [Przeł.] I. Lexová. W: Pobavme se o životě a smrti. Praha 2002, - niem.: Zwajbaum. [Przeł.:] G.W. von Brand, M. Sobiecka. W: Anthologie polnischer Dramen der Gegenwart. Sulejówek 2000.

1. Farrago. [Utwór dramatyczny]. „Dialog” 1997 nr 9 s. 5-16. Praprem.: teatr.: wyst. łącznie z: J.-P. Sartre: Przy drzwiach zamkniętych pt. Życie po życiu: Reż.: B. Zaczykiewicz. Kalisz, T. im. W. Bogusławskiego 1998; tv: Reż.: J. Żamojda. TVP 1998. Przedr. w: Antologia dramatu polskiego. 1945-2005. T. 2. Wwa 2007.

Wyst. nast.: Reż.: Z. Lesień. Wr., T. Współcz. 1998; Reż.: B. Suchocka. Wwa, T. Dram. 2000.

Przekł.: ang.: Farrago. [Przeł.] D. Głowacka. Wyst.: Reż.: P. Czajkowski. Londyn, White Bear T. 2001, – bułg.: Farago. [Przeł.] S. Borisova. W: L. Amejko: Teat”r x 3. Sofiâ 2007, – franc.: Farrago. [Przeł.] K. Miodońska-Joucaviel. Toulouse 2014. - niem.: Farrago. [Przeł.:] M. Winterstein, G.W. von Brand. W: Anthologie polnischer Dramen der Gegenwart. Sulejówek 2000; Wyst.: Reż.: A. Kosek. Wiedeń, T. Caprile 2006.

1. Nondum. [Utwór dramatyczny]. „Dialog” 2001 nr 12 s. 5-30. Praprem.: Reż.: M. Łazarkiewicz. Kr., T. im. J. Słowackiego (Scena Miniatur) 2002. Druk w: Transformacja. Dramat polski po 1989 roku. [T.] 1. Wwa 2012 s. 921-929. Przedr. w: Dramatopisarki dekady. Kr.; Wwa 2012. Dialog – Najlepsze z Najlepszych. Por. poz. 8.

Wyst. nast.: Reż.: P. Kruszczyński. Wwa, T. Pol. 2002; Reż.: B. Baranowska. Berlin, Polnisches Institut, Gorki Studio 2011.

Przekł. bułg.: Nondum. [Przeł.] S. Borisova. W: L. Amejko: Teat”r x 3. Sofiâ 2007.

1. Przemiana 1999. [Utwór dramatyczny]. Praprem. tv: Reż.: L. Adamik. TVP 2001.

Utwór na motywach opowiadania F. Kafki „Przemiana”.

1. Głośne historie. [Opowiadania]. Wwa: Ofic. 21 2003, 144 s.

Zawartość: Notatka służbowa w sprawie zajścia w Ermitażu (na brudno); Nondum [por. poz. 6]; Wodomówca; Uriel; Gumajka; Longinus; Gumajka i Uriel; Viator in fabula; Pan Dwadrzewko [por. poz. 4]; Mówienie jest nawykiem rąk; Psychopomp; Siostry; Życiorys. (Rozpostarta dusza Salomona Finka); Bibliotekarz; Odspodek; Z życia dusz.

Przekł. czes.: Známé přiběhy. [Przeł.] B. Gregorová. Praha 2010.

1. Greta. [Utwór dramatyczny]. „Dialog” 2006 nr 8 s. 5-28.
2. Żywoty świętych osiedlowych. Wwa: W.A.B. 2007, 229 s. Archipelagi.

Zbiór krótkich form (wg określenia L. Amejko w wywiadzie z 2007 – monologów teatralnych), wzorowanych na „Złotej legendzie” J. de Voragine, druk. wcześniej częściowo w „Dialogu” 2006-2007. – Nagroda w konkursie lit. Pol. Tow. Wydawców Książek w 2008, Nagroda Lit. Srebrny Kałamarz im. Hermenegildy Kociubińskiej, ustanowiona przez Fundację Zielona Gęś im. K.I. Gałczyńskiego w 2008.

Przekł. : franc.: La vie des saints de la Cité. [Przeł.] L. Waleryszak. Arles 2009, – niem.: Die Vorstadtheiligen. [Przeł.] B. Hartmann. Köln 2010.

Adapt.: radiowa pt. Osiedle: Reż.: J. Warenycia. Radio 2008, – teatr.: Reż.: A. Czerny. Wyst. Łódź, Grupa Teatr. „Dziewięćsił” 2008; pt. Święci osiedlowi. Scenariusz: K. Katolik. Reż.: K. Kajkoł. Wyst. Dąbrowa Górnicza, T. Szklana Kula Zielone Słońce (w Pałacu Kultury Zagłębia) 2010; Adapt., reż. i scenogr.: A. Kucińska. Wyst. Wr., T. Ad Spectatores (Scena w Browarze Mieszczańskim) 2010; pt. Święci osiedlowi. Reż.: K. Katolik. Będzin, T. Dzieci Zagłębia im. J. Dormana. Scena Inicjatyw Aktorskich 2012.

1. Alchemik. [Utwór dramatyczny dla dzieci; współaut.:] M. Czub. Praprem.: Reż.: J. Radomski. Wr., Wrocławski T. Lalek 2008.

Cz. 2 z serii historii wrocławskich krasnoludków; cz. 1, 3-4 zob. poz. 12-14.

1. Gołębiożercy. [Utwór dramatyczny dla dzieci; współaut.:] M. Czub. Praprem.: Reż.: J. Radomski. Wr., Wrocławski T. Lalek 2008.

Cz. 3 z serii historii wrocławskich krasnoludków; cz. 1-2, 4 zob. poz. 11, 13-14.

1. Klątwa Muchomora. [Utwór dramatyczny dla dzieci; współaut.:] M. Czub. Praprem.: Reż.: J. Radomski. Wr., Wrocławski T. Lalek 2008.

Cz. 1 z serii historii wrocławskich krasnoludków; cz. 2-4 zob. poz. 11, 12, 14.

1. Krasnoludki w kosmosie. [Utwór dramatyczny dla dzieci; współaut.:] M. Czub. Praprem.: Reż.: J. Radomski. Wr., Wrocławski T. Lalek 2008.

Cz. 4 z serii historii wrocławskich krasnoludków; cz. 1-3 zob. poz. 11-13.

1. Co w trawie piszczy. [Utwór dramatyczny dla dzieci; współaut.:] M. Czub. Praprem.: Reż.: R. Ratajszczak. Wr., Wrocławski T. Lalek 2009.

Przedstawienie zrealizowana we współpracy z wrocławskim Ogrodem Zoologicznym. 

1. Silesia, Silentia. [Utwór dramatyczny]. Praprem.: Reż. i scenogr.: M. Fiedor. Wr., T. Współcz., Scena na Strychu 2016.

III nagroda w konkursie dramaturgicznym wtw://strefy kontaktu zorganizowanego w ramach programu Europejskiej Stolicy Kultury, Wr. 2016.

Wybór dramatów L. Amejko w przekł. bułg.: Teat”r x 3. [Przeł.] S. Borisova. Sofiâ 2007.

Montaż utworów L. Amejko: Kabaret wycinków pod wezwaniem wuja Alfreda. Teksty i inspiracje: L. Amejko i Z. Machej oraz patafizyka Alfreda Jarry (w przekł. J. Gondowicza). Wyst.: Scenariusz, reż. i scenogr.: W. Hołdys. Kr., T. Mumerus 2000.

OPRACOWANIA (wybór)

Wywiady: Najważniejsze są słowa. Rozm. E. Han. „Sł. Pol.” 1998 nr 270 [dot.: Farrago]; Scena obrotowa. Rozm. L. Pułka. „Gaz. Wybor.” 1998 nr 271 dod. „Gaz. Dolnośl.” [dot. m.in.: Farrago]; Szalona „jazda” argumentów. Teatr jest światem. Cz. 1. Rozm. J. Kopciński. „Teatr” 2002 nr 7/8, przedr. w: J. KOPCIŃSKI: Którędy do wyjścia? Szkice i rozmowy teatralne. Wwa 2002; Sztukowanie rzeczywistości. Rozm. D.J. Ćirlić. „Dialog” 2006 nr 8; „Żywoty świętych osiedlowych”. Rozm. A. Kołodyńska. „Gaz. Wybor.” 2007 nr 298 dod. „Wrocław”; Księga rozdzieleń. Rozm. D.J. Ćirlić. „Dialog” 2016 nr 1.

H. Baltyn-Karpińska: Lidia Amejko. W tejże: „Iskier” leksykon dramatu. Wwa 2008.

Ogólne: K. DUNIN: Amejko w krainie słów. „Dialog” 1997 nr 9. – J. SIERADZKI: Wymowna niemowa. „Polityka” 1999 nr 33. – Z. MENTZEL: Amejko - Stare Herby. „Tyg. Powsz.” 2000 nr 6. – P. HUNIEWICZ: Lewa strona rzeczywistości. „Polityka” 2003 nr 16. – A. WINER: L.A. pisanie o gadaniu. „Dialog” 2005 nr 6. – B. HARTMANN: Poetik. L.A. [on-line] [dostęp 20 marca 2011]. Dostępny w Internecie: https://lic.ned.univie.ac.at/node/25850 . – W. GLENSK: Pani Borgis. W: Rozkład jazdy. Wr. 2012. – J. GONDOWICZ: Z życia dusz. „Dialog” 2016 nr 1.

Farrago (poz. 5): M. STEINER. „Teatr” 1999 nr 2 [dot. wyst. w Kaliszu]. – Zob. też Wywiady.

Nondum (poz. 6): A. DUDA: Różnica i powtórzenie. „Dialog” 2001 nr 12. – M. DREWNIAK. „Tyg. Powsz.” 2002 nr 50 [dot. wyst. w Kr.]. – M. GŁOWACKA. „Teatr” 2002 nr 10/11 [dot. wyst. w Wwie]. – M. RUDA. „Dekada Lit.” 2002 nr 3/4 [dot. wyst. w Kr.].

Przemiana 1999 (poz. 7): M. RADZIWON: Rzeczywistość kontra krepina. „Teatr” 2001 nr 5.

Głośne historie (poz. 8): J. BECZEK: Świat jako arcymakata. „Nowe Książ.” 2003 nr 7/8. – M. MIZURO. „Odra” 2003 nr 5. – M. CUBER: Dusza jest cytatem. „Twórczość” 2004 nr 6. – M. RADZIWON: Z głowy wzięte. „Gaz. Wybor.” 2004 nr 129.

Żywoty świętych osiedlowych (poz. 10): M. DUDA: Sztuk-mistrzyni. „Pogranicza” 2007 nr 6. – M. FUZOWSKI: Osiedlowe legendy. „Dziennik” 2007 nr 233. – J. BECZEK: Osiedlowe teofanie. „Nowe Książ.” 2008 nr 2. – M. RADZIWON: Teologia z blokowiska. „Gaz. Wybor.” 2008 nr 134. - I. SŁOMAK: Niebytu beton. „FA-art” 2008 nr 1. – A. TETERA: Święt(l)(a)(n)y żywot osiedla. „Wyspa” 2008 nr 1. – M. CIELECKI: Katolicki żywot. „Prz. Powsz.“ 2011 nr 123 [dot. M.in.: Żywoty świętych osiedlowych]. - K. HERRMANN: Profane Erleuchtungen am laufenden Band. „Culturmag” [on-line] 2011 nr z 12 I [dostęp 20 marca 2011]. Dostępny w Internecie: http://culturmag.de/rubriken/buecher/lidia-amejko-die-vorstadtheiligen. – Rec. teatr. wyst. Wr., T. Ad Spectatores: J. KOWALSKA: Święci z blokowiska. „Teatr” 2011 nr 11; J. SIERADZKI: Rozminięcie. „Odra” 2011 nr 3. – Zob. też Wywiady.

Silesia, Silentia (poz. 16): J. KLEBANIUK: Topiony ser bojowy. Powst. 3 II 2016 [on-line] [dostęp 11 maja 2016]. Dostępny w Internecie: http://www.dziennikteatralny.pl/artykuly/topiony-ser-bojowy-1.html. – A. KOŁODYŃSKA: „Silesia, Silentia” – z Płaszczem do Wrocławia. Powst. 26 I 2016 [on-line] [dostęp 11 maja 2016]. Dostępny w Internecie: http://www.wroclaw.pl/silesia-silentia-premiera-wroclawski-teatr-wspolczesny-01. – B. LEKARCZYK-CISEK: Silesia, silenia: Świat zły. Powst. 2 II 2016 [on-line] [dostęp 11 maja 2016]. Dostępny w Internecie: http://kulturaonline.pl/silesia,silentia,swiat,zly,recenzja,tytul,artykul,23866.html. – W. MROZEK: Krawiecka metafora, historyczna szopka - spektakl „Silesia, Silentia” we Wrocławiu. Powst. 28 I 2016 [on-line] [dostęp 11 maja 2016]. Dostępny w Internecie: http://wyborcza.pl/1,75410,19544342,krawiecka-metafora-historyczna-szopka-spektakl-silesia.html#ixzz48NTLHSnA . – M. PIEKARSKA: „Silentia, silesia”: łopatologiczna ilustracja. „Gaz. Wybor.” 2016 nr z 30 I dod. „Wrocław”. – L. PUŁKA: Pantokrator i kukły. Powst. 8 II 2016 [on-line] [dostęp 11 maja 2016]. Dostępny w Internecie: http://teatralny.pl/recenzje/pantokrator-i-kukly,1415.html. – J. SIERADZKI: Niezszyte. „Odra” 2016 nr 4. – P. SKRZYDELSKI: Dzieci gorszego Boga? Powst. 2 II 2916 [on-line] [dostęp 11 maja 2016]. Dostępny w Internecie: http://www.dziennikteatralny.pl/artykuly/dzieci-gorszego-boga-2.html.

Alicja Szałagan

---