ur. 1963

Pseud.: MET.

Poeta.

BIOGRAM

Urodzony 16 listopada 1963 w Krakowie w rodzinie lekarzy; syn Erazma Barana i Mirosławy z Kowalskich. Uczęszczał do V Liceum Ogólnokształcącego im. A. Witkowskiego w Krakowie. W 1982 uzyskał świadectwo dojrzałości i podjął studia z zakresu filologii polskiej na Uniwersytecie Jagiellońskim (UJ). Pierwsze wiersze zaprezentował publicznie w 1985 w krakowskim niezależnym piśmie czytanym „NaGłos”. W 1987 na łamach bezdebitowego kwartalnika „brulion” (później „bruLion”), którego był współzałożycielem, ogłosił debiutanckie utwory poetyckie pt.: Wyszczerbione śmiercią [M. Baran]; Kiedy umiera Pelletier; 1945; Wiosna; Ziemia poddana (1987 nr 1); jako poeta i członek zespołu redakcyjnego współpracował z tym pismem do 1990 (utwory podp. m.in. pseud.: MET). W 1987 uzyskał na UJ magisterium i rozpoczął prace nad doktoratem, poświęconym współczesnej liryce miłosnej (rozprawa, zawężona następnie do problematyki liryki kobiecej, nie została ukończona). W 1987-88 pracował w Wydawnictwie Literackim w Krakowie na stanowisku referenta, a po przerwie, w 1990-91 – kierownika działu promocji, p.o. dyrektora do spraw produkcji. W 1991 został dziennikarzem radiowym, związanym początkowo z Radiem Kraków, w 1992-93 z Radiem Mariackim i w 1993-95 ponownie z Radiem Kraków (jako kierownik redakcji kultury). W 1993 razem z Marcinem Świetlickim i Marcinem Sendeckim ogłosił na łamach „bruLionu” (nr 21/22) utwór pt. Wiersz wspólny (półfinałowy), uznany za manifest pokolenia związanego z tym kwartalnikiem. W 1996 nawiązał współpracę z Telewizją Polską S.A. (TVP) i do 1998 był współautorem cyklicznych programów emitowanych w paśmie ogólnopolskim – TVP 1 (Czytadło) i lokalnym – TVP Kraków (SziK, czyli Sztuka i Kultura oraz Krakowski Komentarz Osobisty). Brał też udział w realizacji filmów dokumentalnych poświęconych pisarzom, przygotowywanych dla TVP 2 (pt. Gustawa Herlinga-Grudzińskiego rozważania o cnotach w 1998, Jerzy Pilch. Wyznania człowieka piszącego po polsku w 1999). Od 1996 uczestniczył w przygotowaniu dorocznych edycji festiwalu Warszawa Pisarzy, organizowanego przez Fundację Inicjatyw Międzynarodowych (aż do ósmej edycji festiwalu w 2004). Rozwijał twórczość poetycką i publikował kolejne tomy wierszy, kontynuując jednocześnie pracę zawodową. W 1999-2000 jako pracownik Zespołu Literackiego „Frankfurt 2000”, działającego w strukturach Stowarzyszenia Willa Decjusza w Krakowie i zajmującego się zagraniczną promocją Polski poprzez literaturę, współredagował wydawane przez ten zespół publikacje. Przez następne cztery lata wchodził w skład redakcji tygodnika „Przekrój”, najpierw jako kierownik redakcji kultury, potem sekretarz redakcji i w końcu zastępca redaktora naczelnego. Po 2004 był kolejno: kierownikiem działu krajowego w Instytucie Książki w Krakowie (do 2005), redaktorem naczelnym ogólnopolskiego miesięcznika poświęconego nowościom kulturalnym „Arte” (do 2006), kierownikiem redakcji kultury w Radiu Kraków (do 2007), sekretarzem redakcji (od 2007) i zastępcą redaktora naczelnego (od 2009) krakowskiego „Dziennika Polskiego”. W 2012 został dyrektorem programowym Festiwalu im. B. Schulza organizowanego cyklicznie (na zlecenie Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego oraz Prezydenta Wrocławia) przez Wydawnictwo EMG we Wrocławiu.

W 1986 ożenił się z Renatą Gazdą, nauczycielką, z którą ma trzech synów: Mikołaja, Wojciecha i Dominika. Mieszka w Krakowie.

TWÓRCZOŚĆ

1. Pomieszanie. (1983-1988). [Wiersze]. Kr.: OL 1990, 61 s.
2. Sosnowiec jest jak kobieta. (1989-1991). [Wiersze]. Kr., Wwa: „bruLion” 1992, 30 s. BibLioteka.
3. Sny słodkie jak chuj. [Wiersz]. Białystok: Ofic. Grópy[!] Obłęd 1995, [1] s. Bibl. Jednego Wiersza.
4. Sprzeczne fragmenty. [Wiersze]. Pozn.: a5 1996, 29 s. Bibl. Poetycka. Wydawn. a5, 26.
5. Zabiegi miłosne. [Wiersze i proza poetycka]. Kr.: Baran i Suszczyński 1996, 55 s.

Nominacja do Nagrody Lit. Nike za r. 1997.

Zawartość: Otwarcie na motywach: Wcześniejsze ustalenia [proza poetycka]. – Temat: Zestaw ćwiczeń duchowych [proza poetycka]. – 27 wariacji sentymentalnych i sennych [wiersze]. – Koda: Biedny chrześcijanin traci wyczucie proporcji i zwraca się bezpośrednio do Boga w sprawie raczej błahej [wiersz].

6. Najnowszy podręczny senniczek polski. [Współautor:] D. Rodziewicz. Kr.: WL 1998, 76 s.

Utwór satyryczny utrzymany w konwencji sennika.

7. Tanero. [Wiersze]. [Fot. z cyklu:] Słodka sztuka mimesis: W. Wilczyk. Kr.: OL 1998, 70 s.
8. Trylogia. [Słuchowisko radiowe i wiersze]. Legnica: Centrum Sztuki – T. Dram. 1998, 15 s. Barbarzyńcy i Nie, 10.

Zawartość: Rozkoszny koniec [wiersz]. – Jacek i Agatka [słuchowisko radiowe]. – A teraz jutro [wiersz].

9. Prozak liryczny. [Proza poetycka]. Kr.: WL 1999, 45 s.
10. Ryszard Krynicki. [Szkic]. [Przeł.] D. Muβ-Gorazd. Kr.: Villa Decius. Arbeitsgruppe Literatur Polska 2000, 1999, 27 s.

Tekst w jęz. niem.– Zawiera także wybór wierszy R. Krynickiego w przekł. oraz fragm. wywiadów i wypowiedzi krytyków o poecie.

11. Bóg raczy wiedzieć. [Poemat]. Rys.: D. Szewionkow-Kismiełow. Kr.: Zebra 2000, 34 s. Przedr. zob. poz. 16.
12. Destylat. [Wybór wierszy i prozy poetyckiej]. Kr.: Zielona Sowa 2001, 131 s.

Zawiera utwory z l. 1983-1999.

13. Gnijąca wisienka i inne wcielenia. [Wiersze]. Kr.: a5 2003, 54 s. Bibl. Poetycka Wydawn. a5, 45.
14. Warszawa’44. [Album fotografii niemieckich z okresu Powstania Warszawskiego]. Koncepcja: B. Kalinowska i M. Kędra. Teksty: M. Baran i M. Wójcik. Wwa: Edipresse; Pozn.: Zysk i S-ka 2004, [104] s.
15. Jeden Kraków 26 lat. [Katalog]. [Autorzy:] J. Szot: 55 fotografii; M. Baran: 11 wierszy [oraz wstęp]. Red.: J. Szot. Kr.: Muzeum Historii Fot. [2007], [67] s.
16. Mistyka i zmysły. [Wybór wierszy, poematów i prozy poetyckiej]. Kr., Budapeszt: Austeria 2008, 160 s.

Zawiera wybór utworów z l. 1986-2003, m.in. poematy Give war a chance, Bóg raczy wiedzieć [por. poz. 11].

17. Mniej, więcej, wszystko. [Wiersze]. Wybór i posł.: J. Gutorow. Pozn.: Wydawn. Woj. Bibl. Publicznej i Centrum Animacji Kultury, cop. 2011, 119 s. Bibl. Poezji Współcz., 31.
18. Niemal całkowita utrata płynności. [Wiersze]. Kr.: Wydawn. EMG 2012, 88 s.

Wrocławska Nagroda Poetycka Silesius przyznana (w kategorii książka roku) w 2013.

19. Zebrane. Wiersze i poematy 1983-2013. Kr.: EMG 2013, 456 s.

Adapt. w formie komiksu wiersza pt. 21 lipca. [Rys.] M. Prawelska „Czekolada stołeczna”. W: Powrót barbarzyńców i nie. Wr. 2013 s. 21-24. Poezje, 92.

Wybór utworów w przekł. słowac.: Out of record. [Przeł.] K. Chmel. Banská Bystrica 2000.

Przekłady wierszy M.B. w antologiach zagranicznych: bułg.: Antologiâ na novata poeziâ. [Wybór i przekł.] B. Dankov. Sofiâ 2006, – czes.: Bílé propasti. Skalice nad Svitavou, Brno 1997, – franc.: Poésie. [Montricher], Paris 2000, – niem.: Poesie. [Przeł.] K. Dedecius. Zürich 1996; Das Unsichtbare lieben Kochać to, co niewidzialne. Wybór i posł.: D. Danielewicz-Kerski. Przedm.: A. Zagajewski. Köln [1998], – serb.: Moj poljski pesnički XX vek. Antologija. [Oprac.] B. Rajčić. Beograd 2012 .

Adaptacja i przekłady

1. Chandler, poeci i inniM. Baran [Widowisko poetyckie]. Scenariusz: A. Czernecka, M. Baran Praprem. tv: Reż.: A. Czernecka, D. Pawelec. TVP 1998.

Widowisko oparte na wierszach z antologii: Długie pożegnanie. Tribute to Raymond Chandler. Zob. Prace redakcyjne poz. 1.

2. J. Pilch: Monolog z lisiej jamy. [Opowiadanie]. Adapt. tv: A. Czernecka, M. Baran, J. Krysiak. Reż.: J. Krysiak. TVP 1998.
3. M. Spillane: Ja jestem sądem. [Powieść]. Przeł.: T. Kunz i M. Baran Kr.: EMG 2008, 180 s.
4. Ch. Bukowski: Światło błyskawicy za górą. Nowe wiersze. Przeł.: M. Baran i D. Rodziewicz. Wwa: Noir Sur Blanc 2009, 298, [6] s.

Prace redakcyjne

1. Długie pożegnanie. Tribute to Raymond Chandler. Pomysł i red. antologii: M. Baran, M. Sendecki, M. Świetlicki. Kr.: Zebra 1997, 39 s. Bibl. Zebry. Wyd. nast. [popraw.] w: Żegnaj, laleczko. Wiersze noir. Z dodaniem legendarnej antologii: Długie pożegnanie. Kr.: EMG 2010, 102 s. Zob. poz. 12.

Antologia wierszy poświęconych autorowi powieści kryminalnych, R. Chandlerowi.

2. Czesław Miłosz. Red. M. Baran [Przeł.:] K. Dedecius, F. Griese, U. Kiermeier. Kr.: Villa Decius. Arbeitsgruppe Literatur 1999, 50 s.

Tekst w jęz. niem. – Zawiera fragm. wypowiedzi krytyków dot. pisarza oraz wybór z jego twórczości w przekł.

3. Adam Zagajewski. [Wstęp:] J. Klejnocki. Red.: E. Kalinowska-Styczeń, M. Baran [Przeł.:] K. Dedecius, L. Murawski. Kr.: Villa Decius. Arbeitsgruppe Literatur Polska 2000, 2000, 30 s.

Tekst w jęz. niem. – Zawiera także fragm. wypowiedzi krytyków dot. pisarza oraz wybór z jego twórczości w przekł.

4. Janusz Głowacki. [Wstęp:] E. Baniewicz, H. Bereza. Red.: E. Kalinowska-Styczeń, M. Baran, A. Volk. [Przeł.] M. Steinhilper. Kr.: Villa Decius. Arbeitsgruppe Literatur Polska 2000, 2000, 27 s.

Tekst w jęz. niem. – Zawiera także fragm. wypowiedzi krytyków dot. pisarza oraz wybór z jego twórczości w przekł.

5. Jerzy Ficowski. Red.: E. Kalinowska-Styczeń, M. Baran [Przeł.] L. Murawski. Kr.: Villa Decius. Arbeitsgruppe Literatur Polska 2000, 2000, 30 s.

Tekst w jęz. niem. – Zawiera także fragm. wypowiedzi krytyków dot. pisarza oraz wybór z jego twórczości w przekł.

6. Jerzy Pilch. [Wstęp:] D. Nowacki. Red.: E. Kalinowska-Styczeń, M. Baran Przeł.: A. Lempp, D. Daume. Kr.: Villa Decius. Arbeitsgruppe Literatur Polska 2000, 2000, 22 s.

Tekst w jęz. niem. – Zawiera także fragm. wypowiedzi krytyków dot. pisarza oraz wybór z jego twórczości w przekł.

7. Polska zaprasza. [Album]. Koncepcja albumu: M. Pawlicki. Dobór cytatów: J. Polkowski, M. Baran Oprac. graf.: A. Budek, J. Ebert. Wwa: K&K Advertising 2000, 139 s.

Przekł.: ang.: Pol@nd welcomes You. Wwa 2000, – niem.: Polen l@dt ein. Wwa 2000.

8. Sławomir Mrożek. [Wstęp: ] M. Kijowska. Red.: E. Kalinowska-Styczeń, M. Baran Kr.: Villa Decius. Arbeitsgruppe Literatur Polska 2000, 2000, 31s.

Tekst w jęz. niem. – Zawiera także fragm. wypowiedzi krytyków dot. pisarza oraz wybór z jego twórczości w przekł.

9. Tadeusz Różewicz. [Wstęp:] P. Śliwiński. Red.: E. Kalinowska-Styczeń, M. Baran [Przeł.] U. Bischof. Kr.: Villa Decius. Arbeitsgruppe Literatur Polska 2000, 2000, 27 s.

Tekst w jęz. niem. – Zawiera także oraz fragmenty wypowiedzi krytyków dot. poety oraz wybór z jego wierszy w przekł.

10. Carnivorous Boy. Carnivorous Bird. Poetry from Poland. [Antologia]. Red. M. Baran. Współpraca: A. Skucińska, E. Wójcik-Leese. Brookline, MA: Zephyr Press 2004, 335 s.

Zawiera wiersze 24 pol. poetów, urodzonych w l. 1958-1969. – Teksty w jęz. pol. i ang.

11. Trupy polskie. Kryminał, thriller, sensacja. Opowiadania. Red. M. Baran Kr.: EMG 2005, 268 s. Pol. Kolekcja Kryminalna, 1.
12. Żegnaj, laleczko. Wiersze noir. Z dodaniem legendarnej antologii: Długie pożegnanie. Tribute to Raymond Chandler. [Red.] M. Baran, M. Sendecki, M. Świetlicki. Kr.: EMG 2010, 102 s. Zob. poz. 1.

Antologia wierszy poetów pol. poświęconych R. Chandlerowi.

OPRACOWANIA (wybór)

• Ank. 2008, 2009.
• Autor o sobie: Krytyka i jej kryteria. „Znak” 1998 nr 7.
• Wywiady: M. Baran, K. Koehler, M. Świetlicki: Nowe „Dziady”. Rozm. P. Rodak. „Res Publica Nowa” 1993 nr 6 [wywiad z poetami związanymi z pismem „bruLion”]; Gałczyńskiego też nie od razu cytowali. Rozm. R. Rżany. „Nowy Nurt” 1996 nr 6; Trzeba być bezwzględnym i delikatnym. Rozm.: A. Kosińska, R. Adamczak. „Opcje” 1998 nr 1.
• [Dot.: Niemal całkowita utrata płynności:] Chronicznie niedojrzały. Rozm. M.I. Niemczyńska. „Gaz. Wybor.” 2012 nr 204 dod. „Kraków”; Mistyka i zmysły, Krzysztofie, nic, tylko mistyka i zmysły. Rozm. K. Siwczyk. „Polska. Metropolia Warsz.” 2013 nr 48 dod.

Powrót na górę↑

• LP XX w. (D. Nowacki).

Powrót na górę↑

Ogólne

• [I. SMOLKA] W. ISSA; [M. STALA] J. KRZOS: Na progu wyboru; [L. SZARUGA] L.SZ. „Brulion”* 1987 nr 1[komentarze do ogłoszonych w piśmie debiutanckich wierszy M.B.].
• J. KORNHAUSER: Nowi dzicy. „Res Publica Nowa” 1993 nr 6 [dot. poetów związanych z pismem „bruLion”, m.in. M.B.].
• Nowi poeci ojczyzny. Rozmowa redakcyjna. „Res Publica Nowa” 1993 nr 6 [wypowiedzi, m.in. dot. M.B., autorów: Z. Bieńkowski, G. Borkowska, P. Gruszczyński, P. Sommer, M. Zaleski].
• J. KORNHAUSER: M.B. Alfabet pisarzy krakowskich. (4). „Gaz. Wybor.” 1994 nr 227 dod. „Gaz. w Kr.”.
• J. KLEJNOCKI, J. SOSNOWSKI: Chwilowe zawieszenie broni. Wwa 1996, passim.
• R. GRUPIŃSKI, I. KIEC: Doświadczaj mnie, Panie. W tychże: Niebawem spadnie błoto. Pozn. 1997.
• K. PORTRĘĆ: „Okręcić wokół naszych palcówM. Baran” Poetycki frotagge M.B. „Akcent” 1998 nr1/2.
• J. ORSKA: Warunki obserwacji. „FA-art” 2006 nr 1/2 [dot. także M. Sendeckiego], przedr. z podtyt.: O poezji Marcina Sendeckiego i M.B. w tejże: Liryczne narracje. Kr. 2006 oraz w: Nowa poezja polska. Kr. 2009.
• P. ŁUSZCZYKIEWICZ: Piosenka w poezji ery transformacji 1984-2009. Pozn. 2009.

Powrót na górę↑

Pomieszanie

• Z. BIEŃKOWSKI: Człowiek, arcydzieło niepewności. „Tyg. Lit.” 1991 nr 22/23.

Powrót na górę↑

Sosnowiec jest jak kobieta

• Sz. KANTORSKI: Nie mówić o ukojeniu. „Czas Kult.” 1993 nr 4.

Powrót na górę↑

Sprzeczne fragmenty

• G. BORKOWSKA: Wiersz i kochanka – karmieni tym samym. „Res Publica Nowa” 1997 nr 12 [dot. także: Zabiegi miłosne].
• M. CHORABIK: Przez codzienność do spraw istotnych. „Tytuł” 1997 nr 2.
• M. PISARSKI: W poszukiwaniu nowej bajki. „Czas Kult.” 1997 nr 4 [dot. także: Zabiegi miłosne].
• M. STALA: Każde umieranie ma swoje zaklęcia. „Tyg. Powsz.” 1997 nr 20, przedr. w tegoż: Druga strona. Kr. 1997.
• A. GRABOWSKI: Prywatne dochodzenie. „Znak” 1998 nr 2.

Powrót na górę↑

Zabiegi miłosne

• M. KISIEL: Starty i falstarty. Program „nowego maskulinizmu”. „Śląsk” 1996 nr 11, przedr. pt. Walory intymizmu. W tegoż: Świadectwa, znaki. Katow. 1998.
• K. LISOWSKI: Perfekcyjna bezradność. „Tyg. Powsz.” 1996 nr 28.
• K. MALISZEWSKI: „Trzydziestotrzyletni zakończył w katakumbach mało owocną pielgrzymkę w poszukiwaniu kobiety i zanosi błagania”. „FA-art” 1996 nr 3, przedr. zmien. pt.: Duchowi Świętemu nie robi się zdjęć. W tegoż: Zwierzę na J. Wr. 2001.
• G. BORKOWSKA: Wiersz i kochanka – karmieni tym samym. „Res Publica Nowa” 1997 nr 12 [dot. także: Sprzeczne fragmenty].
• M. PISARSKI: W poszukiwaniu nowej bajki. „Czas Kult.” 1997 nr 4 [dot. także: Sprzeczne fragmenty].
• A. OSIECKA: Świtanie tapet. W tejże: Gawędy o lekturach. Wwa 2010.

Powrót na górę↑

Najnowszy podręczny senniczek polski

• ROK, KGJ, JR: Cennik egipski. „Czas Kult.” 1998 nr 3.

Powrót na górę↑

Tanero

• J. KLEJNOCKI: Czułe słówka, twarde słowa. „Tyg. Powsz.” 1998 nr 50.
• Z. CHOJNOWSKI: Sztuka obserwacji. „Studium” 1999 nr 1/2.
• J. ORSKA: „Tanero”, czyli fikcja komunikacji. „Kresy” 1999 nr 1.
• J. SZAKET: Idziemy w Tanero. „FA-art” 1999 nr 1.

Powrót na górę↑

Prozak liryczny

• DR KEVORKIAN: Aviomarin krytyczny – lek na „język pawia”. „Studium” 1999/2000 nr 6/1.
• P. ŚLIWIŃSKI: Wyszedł z wiersza. „Tyg. Powsz.” 2000 nr 2.
• E. RAJEWSKA: Czarna rozpacz voyeura. „Arkusz” 2001 nr 7.

Powrót na górę↑

Destylat

• A. KAŁUŻA: Czysta poezja. „Akcent” 2001 nr 4.
• R. JASNORZEWSKI: Spisz treści. „Śląsk” 2002 nr 5.

Powrót na górę↑

Gnijąca wisienka i inne wcielenia

• M. STALA: Zmyślone przyjemności przemijania. „Tyg. Powsz.” 2004 nr 18, przedr. w tegoż: Przeszukiwanie czasu. Kr. 2004.
• K. MALISZEWSKI: Przemijanie. Instrukcja obsługi. W tegoż: Rozproszone głosy. Wwa 2006.

Powrót na górę↑

Mniej, więcej, wszystko

• J. MADEJSKI: Wiersz i apokryf. „Nowe Książ.” 2012 nr 2.

Powrót na górę↑

Niemal całkowita utrata płynności

• M. SENDECKI: Raport skądeś. „Notes Wydawn.” 2012 nr 9.
• A. KAŁUŻA: Wyprzedaż znaków: książka roku. „Tyg. Powsz”. 2013 nr 19 dod. „Nagroda Poetycka Silesius”.
• M. ORLIŃSKI: Godziny prób. „Twórczość” 2013 nr 6, toż nr 8.

Powrót na górę↑

Długie pożegnanie

• P. KĘPIŃSKI: Eureka: chandleryzm! „Czas Kult.” 1997 nr 3.

Powrót na górę↑

Barbara Tyszkiewicz