ORAMUS Marek
ur. 1952
Pseud.: Ewaryst Gwizdek; Jan Buła; Kunktator; Predator.
Prozaik, krytyk literacki, publicysta.
Urodzony 23 marca 1952 w Sieprawiu pod Krakowem; syn Adama Oramusa, rzemieślnika, i Anny z domu Siatka. Uczęszczał do Liceum Ogólnokształcącego im. T. Kościuszki w Myślenicach, gdzie w 1969 zdał maturę. Następnie studiował na Wydziale Mechaniczno-Energetycznym Politechniki Śląskiej (specjalność energetyka jądrowa); tytuł magistra inżyniera uzyskał w 1975. Debiutował w 1972 humoreską pt. Dziady i technokracja, opublikowaną na łamach tygodnika studenckiego „itd” (nr 1); w piśmie tym drukował do 1986 prozę, artykuły, wywiady i recenzje. Od 1972 współpracował też z gliwickim oddziałem „Tygodnika Politechnik”; w 1975-81 był w zespole redakcyjnym pisma (w 1977-80 jako sekretarz redakcji); ogłosił tu cykl felietonów pt. Rezerwat. Od 1975 należał do SDP (do 1982). W 1975-77 kontynuował naukę na Pomagisterskim Dziennym Studium Dziennikarstwa na Uniwersytecie Warszawskim (specjalność reportaż); pisał reportaże dla „Przeglądu Technicznego”. Był członkiem Ogólnopolskiego Klubu Miłośników Fantastyki i Science Fiction, działającego przy studenckim klubie „Ubab” w Warszawie. Brał udział w konwentach science fiction. Od stycznia 1981 pracował w redakcji pisma „itd” jako publicysta w dziale kultury. We wrześniu 1981 wybrano go zastępcą redaktora naczelnego „itd.”, jednak wyboru tego nie zatwierdził wydawca pisma (MAW). Był członkiem NSZZ „Solidarność”. Po wprowadzeniu stanu wojennego w 1981 w wyniku weryfikacji został zwolniony z pracy z zakazem uprawiania zawodu dziennikarza; do 1990 pozostawał bez pracy etatowej. Publikował w tym czasie powieści i opowiadania science fiction. W 1982 zamieszkał w Rybniku. W tym czasie kontynuował współpracę z „Przeglądem Technicznym” (w 1983-86 pisał recenzje książek science fiction nagrodzone przez redakcję „Fantastyki” w 1986). Otrzymał liczne nagrody, m.in. Złotą Sepulkę (za 1983/84) i nagrodę Polskiego Stowarzyszenia Miłośników Fantastyki. W 1990 został członkiem SPP. Uczestniczył w powstawaniu dziennika „Czas Krakowski”, był kierownikiem działu, a następnie publicystą tego pisma (1990-91). W 1990-99 współpracował z miesięcznikiem literacko-filmowym „Fenix” (tu publikował felietony z cyklu Piąte piwo oraz liczne recenzje książkowe i filmowe). Od jesieni 1990 do wiosny 2004 pracował w miesięczniku „Nowa Fantastyka” jako kierownik działu publicystyki; kontynuował cykl Piąte piwo oraz zamieszczał artykuły i recenzje (m.in. pod pseud.: Jan Buła, Kunktator, Predator). W latach dziewięćdziesiątych zaczął prowadzić na łamach „Dziennika Polskiego” cotygodniową rubrykę recenzji książek pt. Galaktyka Gutenberga. W 2004 pracował krótko w dziale opinii dziennika „Życie”. Współpracował też jako publicysta i recenzent z pismami „Świat Techniki”, „Świat Nauki”, „Nowe Państwo” i „Wiedza i Życie”. W 2010 rozpoczął współpracę (także jako recenzent literacki i filmowy) z „Rzeczpospolitą”. Zaczął też prowadzić dział recenzji książek w Internecie (http://www.galgut.eu/matka/. Odznaczony Brązowym Medalem „Zasłużony Kulturze Gloria Artis” (2007).
Dwukrotnie żonaty: w 1981 z Jolantą Sachs, fizjoterapeutką, z tego związku ma córkę Dominikę (ur. 1981) i od 2004 z Dominiką Materską, anglistką, z tego małżeństwa urodziła się córka Berenika (ur. 2005). Mieszka w Warszawie.
TWÓRCZOŚĆ
- Senni zwycięzcy. [Powieść]. Wwa: Czyt. 1982 [właśc. 1983], 253
s. Wyd. nast.: wyd. 2 Katow.: KAW 1989; wyd. 3 Olsztyn: Solaris 2001, Kosmiczny Rodzynek, wyd. 4 Stawiguda: Solaris 2013, Archiwum Pol. Fantastyki.
Wyd. jako dokument elektroniczny: BookRage 2014, pliki w formacie PDF, EPUB,
MOBI.
Przekł. litew.: Miegantys nugaletojai. Mokslinis fantastinis romanas. [Przeł.] A. Udovičius. Kaunas 2003.
2. Arsenał. [Powieść]. Wwa: Iskry 1985, 214 s. Fantastyka. Przygoda. Wyd. nast.: wyd. 2 popraw. i uzup. Olsztyn: Solaris 2000. Kosmiczny Rodzynek. wyd. 3 Stawiguda: Solaris 2016, Archiwum Pol. Fantastyki.
Wyd. jako dokument elektroniczny: Wwa: Cod Red Tomasz Stachewicz [2015], pliki w formacie PDF, EPUB, MOBI.
3. Wyposażenie osobiste. [Felietony]. Wwa: Iskry 1987, 285 s. Wyd. 2 rozszerz. Stawiguda: Ag. „Solaris” Małgorzata Piasecka 2013, Krytycy o Fantastyce, 2.
Nagroda w plebiscycie lit. w ramach Ogólnopolskiego Konwentu Klubów i Miłośników SF „Polcon 88”.
4. Hieny cmentarne. [Opowiadania]. Posł.: M. Chrzanowski. Katow.: Śląsk 1989, 280 s. Science Fiction: opowiadania.
Dostępna w Internecie w formacie PDF: http://darmowe-ebooki.com.pl/24801-oramus_marek_-_hieny_cmentarne.html (dostęp 24 października 2016).
Zawartość: Drwale i dziewczyna; Hieny cmentarne; Witaj w domu; Bariera immunologiczna; Kompleks Hioba; Osada „Meteor”; Eutanazja; Sposób umierania; Barany i armia lwów; Trudno nie być bogiem; Ziemia – 410; Kwadrofoniczne delirium tremens.
Adapt. radiowa opowiadań: Bariera immunologiczna; Hieny cmentarne; Ziemia – 410: Adapt.: B. Helbrecht. Radio 1993.
5. Dzień drogi do Meorii. [Powieść]. Wwa: Iskry 1990, 302 s. Fantastyka. Przygoda. Wyd. nast. Wwa: SuperNOWA 1997.
6. Święto śmiechu. [Powieść]. Wwa: SuperNOWA 1995, 286 s.
7. Rozmyślania nad tlenem. Przygody człowieka czytającego. [Felietony]. Olsztyn: Solaris 2000, 315 s. Kosmiczny Rodzynek. Wyd. nast. Stawiguda: Solaris 2014, Krytycy o Fantastyce.
Wyd. jako dokument elektroniczny: Olsztyn: Solaris 2014, plik w formacie MOBI.
8. Rewolucja z dostawą na miejsce. [Opowiadania]. Olsztyn: Solaris 2002, 298 s. Pol. Fantastyka.
Zawartość: Król antylop; Ukryty w gwiazdach; Miejsce na Ziemi; Nocne wyścigi w głąb Anny; Zima w trójkącie bermudzkim; Rewolucja z dostawą na miejsce; Miaur.
9. Bogowie Lema. Pozn.: Wydawn. Kurpisz; Zakrzewo: Wydawn. Replica 2007, 261 s. Wyd. nast. popraw. i uzup. Stawiguda: Solaris 2016, Krytycy o Fantastyce.
Wyd. jako dokument elektroniczny: Olsztyn: Solaris 2016, plik w formacie MOBI.
Zawiera felietony z cyklu Piąte piwo, wywiady z S. Lemem i eseje poświęcone jego twórczości, a także opowiadanie Miejsce na Ziemi [poz. 8].
10. Kankan na wulkanie. [Powieść]. „Dz. Pol.” 2007 nr 258 – 2008 nr 1-50. Wwa: Prószyński Media 2009, 312 s.
11. Trzeci najazd Marsjan. [Powieść]. Pozn.: Media Rodzina 2010, 391 s.
Wyd. jako dokument elektroniczny: Pozn.: Media Rodzina 2012, pliki w formacie EPUB, MOBI.
12. Problem kluczy do mieszkania w Piasecznie. Powieść postmodernistyczna. [Felietony]. Stawiguda: Ag. Solaris Małgorzata Piasecka, 2014, 368 s. Krytycy o Fantastyce, 3.
57 felietonów z cyklu „Piąte piwo”.
13. Człowiek idzie z dymem. Podroby z brzucha PRL-u. [Felietony]. Stawiguda: Ag. Solaris Małgorzata Piasecka 2015, 398 s. Krytycy o Fantastyce, 5.
Przekłady utworów M. Oramusa w antologiach zagranicznych, m.in.: czes.: Polská ruleta. Polskie sci-fi povidky. [Przeł.] P. Weigel. Plzeň 2003. – słowac.:Volanie na Mlečnej Česte. [Przeł.] F. Uváček. Bratislava 1989.
Praca redakcyjna
1. J. Zajdel: Wyższe racje. Wybór opowiadań. Utwory wybrał M. Oramus. Pozn.: WP 1988, 384 s. SF.
OPRACOWANIA (wybór)
Ank. 2008, 2011. – Wywiady: Ciemne okulary. Rozm. P. Sekyrova. „Fantastyka” 1990 nr 4/5 [dot. Arsenał]; Dobrze, ale nie beznadziejnie. Rozm. K. Kurczyna. „Voyager. Almanach Grozy i Fantastyki” 1993 nr 6 [dot.: Senni zwycięzcy]; Przyziemna fantastyka. Rozm. M. Łukaszewicz. „Literatura” 1996 nr 2; Kolapsoid. Rozm. J. Gondowicz. „Nowe Książ.” 2001 nr 9; Potrzebne nowe Lemy. Rozm. P. Stachnik. „Dz. Pol.” 2001 nr 228; Rok 2019. Rozm. T.Z. Zapert. „Rzeczpospolita” 2009 nr 132; Drugi wywiad z Markiem Oramusem. Rozm. W. Sedeńko. [on line] [dostęp 27 września 2016]. Dostępny w Internecie: http://www.sedenko.pl/2011/02/10/drugi-wywiad-z-markiem-oramusem-2010/.
- Niewiadowski: Marek Oramus. W: A. Niewiadowski, A. Smuszkiewicz: Leksykon polskiej literatury fantastycznonaukowej. Pozn. 1990. – [on-line] [dostęp 24 października 2016]. Dostępny w Internecie: http://encyklopediafantastyki.pl/index.php?title=Marek_Oramus.
Senni zwycięzcy (poz. 1): M. BARTUS: Gra. „Odgłosy” 1983 nr 25. – S. KORDACZUK: Oramus w „Czytelniku”. „Rzeczywistość” 1983 nr 27. – M. PAROWSKI: Sen o dziesięciornicy. „Fantastyka” 1983 nr 1. – P. TOMCZYK: Stawka większa niż... „Prz. Tech.” 1983 nr 19. – Zob. też Wywiady.
Arsenał (poz. 2): L. JĘCZMYK. „Prz. Tech.” 1986 nr 6. – M. PAROWSKI: Adam N. poluje na Boga. „Fantastyka” 1986 nr 3. – M. MROZIUK: Spotkanie w kosmosie. „Esensja” 2015 nr 4. – Zob. też Wywiady.
Wyposażenie osobiste (poz. 3): L. BUGAJSKI: Wyposażenie osobiste Oramusa. „Nowa Fantastyka” 1988 nr 3. – T. LEWANDOWSKI: Golem LXXXVII. „Nowe Książ.” 1988 nr 5. – M. PAROWSKI: „Mogłabym odtańczyć ten fotel – rzekła Isadora”. „Prz. Tech.” 1988 nr 8.
Hieny cmentarne (poz. 4): M. PAROWSKI: Deogracias wydał opowiadania. „Fantastyka” 1990 nr 4/5. – M. WOŁK: „Hieny cmentarne” Marka Oramusa, czyli niepewność konwencji. W: Polska literatura fantastyczna. Tor. 2005.
Dzień drogi do Meorii (poz. 5): M. PAROWSKI: Wejście suwerena! „Nowa Fantastyka” 1991 nr 3. – J. INGLOT: Książki pokupne. „Odra” 1997 nr 4.
Święto śmiechu (poz. 6): B. CHACIŃSKI: W poszukiwaniu świętego kufla. „Ex Libris” 1996 nr 85. – J. GRZĘDOWICZ: Święto łez. „Fenix” 1996 nr 9. – J. INGLOT: Powrót do rzeczywistości. „Odra” 1996 nr 2. – A. SKOWRON-NALBORCZYK. „Mag. Lit.” 1996 nr 2. – A. SMUSZKIEWICZ: W obronie zasad. „Nowa Fantastyka” 1996 nr 4. – K. VARGA: Zadzwońcie po wiedźmina. „Gaz. Wybor.” 1995 nr 284, polem.: M. PAROWSKI: Nim się przedmiot świeży.... „Nowa Fantastyka” 1996 nr 5.
Rozmyślania nad tlenem (poz. 7): J. GONDOWICZ: Kolapsoid. „Nowe Książ.” 2001 nr 9. – P. STACHNIK: Bar z tlenem. „Dz. Pol.” 2001 nr 97. – B. ŚWIDERSKI: Zagłoba w Galaktyce Gutenberga. „Nowa Fantastyka” 2001 nr 1.
Rewolucja z dostawą na miejsce (poz. 8): J. SMUSZKIEWICZ. „Nowa Fantastyka” 2002 nr 12.
Bogowie Lema (poz. 9): J. WIERZEJSKA: W kosmosie literackim Lema. „Nowe Książ.” 2007 nr 6 [dot. także W. Orliński: Co to są sepulki? Wszystko o Lemie].
Kankan na wulkanie (poz. 10): B. DARSKA: Nowy stary świat. „Nowe Książ.” 2009 nr 5.
Trzeci najazd Marsjan (poz. 11): B. STRZYŻAŃSKI. [on-line] [dostęp 24 października 2016]. Dostępny w Internecie: http://polter.pl/ksiazki/Trzeci-najazd-Marsjan-Marek-Oramus-c22077. – M. ZWIERZCHOWSKI: Symulacja [on-line] [dostęp 24 października 2016]. Dostępny w Internecie: http://polter.pl/ksiazki/Trzeci-najazd-Marsjan-Marek-Oramus-c23084.
