Z Polscy pisarze i badacze literatury przełomu XX i XXI wieku
Skocz do: nawigacji, wyszukiwania

ur. 1941

Historyk i teoretyk literatury.

Spis treści

BIOGRAM

Urodzona 10 lipca 1941 w Lublinie; córka Stanisława Woźniakiewicza, chemika, i Zofii z Narzymskich. W 1955–56 uczęszczała do Liceum Ogólnokształcącego im. M. Konopnickiej w Inowrocławiu, a następnie w 1956–58 naukę kontynuowała w Liceum Ogólnokształcącym im. M. Konopnickiej w Lublinie. Po zdaniu w 1958 matury studiowała filologię polską, początkowo przez cztery lata na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim, a następnie przez rok na Uniwersytecie im M. Curie-Skłodowskiej w Lublinie (UMCS). W 1963 uzyskała magisterium i została zatrudniona na stanowisku asystenta w Katedrze Historii Literatury Polskiej Wydziału Humanistycznego UMCS (od 1979 Zakład Teorii Literatury Instytutu Filologii Polskiej), z którym następnie związana była przez całe życie zawodowe. W pracy badawczej zajęła się początkowo historią literatury XIX w., a później także w. XXI oraz teorią literatury. Debiutowała artykułem pt. Działalność literacka koterii petersburskiej, a funkcjonowanie grupy, opublikowanym w książce zbiorowej pt. Poetyka i historia (Wr. 1968). W 1972 obroniła na UMCS rozprawę doktorską pt. Między buntem a rezygnacją. O powieściach Narcyzy Żmichowskiej (promotor prof. Maria Żmigrodzka) i uzyskała stanowisko adiunkta. W 1980 została członkiem NSZZ „Solidarność”; w 1999–2002 pełniła funkcję przewodniczącej Związku na UMCS. Trzykrotnie otrzymała Nagrodę Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego (1982, 1987, 1989). W 1987 habilitowała się na UMCS na podstawie rozprawy pt. Polityka i romantyczne struktury powieściowe. W 1987–91 pracowała w ramach współpracy międzyuczelnianej w Katedrze Języka i Literatury Polskiej na Uniwersytecie Lajosa Kossutha w Debreczynie, początkowo jako lektor języka polskiego, a następnie jako kierownik Katedry; w latach następnych kontynuowała współpracę z tamtejszą polonistyką m.in. jako organizatorka konferencji naukowych. W 1992–2011 kierowała Zakładem Teorii Literatury UMCS. W 1993–2008 wchodziła w skład Senatu UMCS. W 1999 otrzymała tytuł naukowy profesora. W 2000–06 pełniła funkcję dyrektora Instytutu Filologii Polskiej UMCS oraz koordynatora polonistyki w Kolegium Licencjackim UMCS w Radomiu. W 2003–10 była redaktorem „Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska. Sectio FF Philologiae”, a w 2007–11 wchodziła w skład zespołu redakcyjnego „Annales Instituti Slavici Universitatis Debrecensis Slavica”. W 2004 otrzymała stanowisko profesora zwyczajnego UMCS. Współpracowała z Rozgłośnią Polskiego Radia w Lublinie jako członek jury dorocznego konkursu na reportaż radiowy oraz okazjonalnie w 2003–06 z Ośrodkiem Telewizji Polskiej w Lublinie jako autorka audycji na temat najnowszej prozy polskiej. Odbyła wiele podróży zagranicznych, m.in. po Europie oraz na Bliski Wschód. Odznaczona Złotym Krzyżem Zasługi (1984).

W 1963 zawarła związek małżeński z Ryszardem Dziadoszem, socjologiem. Mieszka w Lublinie.

TWÓRCZOŚĆ

  1. Między buntem a rezygnacją. O powieściach Narcyzy Żmichowskiej. Wwa: PIW 1978, 341 s. Hist. i Teoria Lit., 42.
  2. Rozprawa doktorska. – Dot. powieści: Poganka; Książka pamiątek; Biała róża; Kasia i Marynka; Czy to powieść?

  3. Polityka i romantyczne struktury powieściowe. Lubl.: UMCS 1986, 275 s. Rozprawy Wydz. Hum. – UMCS. Rozprawy Habilitacyjne.
  4. Kraszewskiego wizje przeszłości i przyszłości. Lubl.: UMCS 1997, 90 s. Wykłady Otwarte UMCS, 23.
  5. Obrzeża formy powieściowej. Lubl.: Wydawn. UMCS 1998, 125 s. Wykłady Otwarte UMCS, 27.
  6. Zawartość: Wprowadzenie. – Rozdz. I. Użytkowe i artystyczne formy piśmiennictwa. – Rozdz. II. Dawna i nowa fabularność. – Rozdz. III. Powieść w przestrzeni autobiograficznej — rozrachunki pokoleniowe: 1. „Pisma Gabrielli” [N. Żmichowskiej] — romantyczna formuła dyskursu pokoleniowego; 2. Dokument osobisty wobec formy powieściowej („Dziennik 1954” Leopolda Tyrmanda); 3. Model złej biografii. – Rozdz. IV. Tekst użytkowy w tekście artystycznym: 1. Publicystyczna powieść polityczna doby romantyzmu; 2. Dwudziestowieczny wariant powieści politycznej. „Wszystko inaczej” Stefana Kisielewskiego. – V. Powieść jako warsztat uczonego. – Zakończenie.

  7. Hiperpowieść, czyli Sieć w powieści. [Studium]. Lubl.: Wydawn. UMCS 2012, 161 s.
  8. Zawartość: Uwagi wstępne. – Cz. 1. Zmiana paradygmatów: 1. Ruiny fabularności; 2. Kres galaktyki Gutenberga; 3. Dzieło i autor jako produkt rynkowy — strategie autobiograficzne. – Cz. 2. Powieść jako model do składania: 4. ***; 5. Labirynt i kłącze. Powieść z instrukcją użytkowania; 6. Hermeneutyczny błędnik narracji introspektywnej; 7. Ścieżki rozwidlające się do donikąd; 8. Powieść tabularna; 9. Światopisanie, czyli ogólna teoria wszystkiego. – Cz. 3. Model fraktalny — dzieło narastające w serii powieściowej: 10.*** ; 11. Romantyczne antecedencje dzieła w toku; 12. Mobilne przestrzenie tekstowe Imperium Secesji.

    Artykuły drukowane w czasopismach i książkach zbiorowych, m.in.: Funkcje didaskaliów w dramacie młodopolskim. „Pam. Lit.” 1970 z. 3 s. 3–37. – „Alkhadar” Edmunda Chojeckiego jako powieść polityczna i fantastyczna. „Folia Societatis Lublinensis” 1979 sect. A vol. 21 nr 2 s. 25–37. – Kategorie muzyczne w strukturze tekstu narracyjnego. (Na przykładzie „Kotłów beethovenowskich” [M.] Choromańskiego i „Martwej pasieki” [J.] Iwaszkiewicza). „Pam. Lit.” 1979 z. 4 s. 191–212. – Temat jako podstawa grupowania tekstów. „Lit. Lud.” 1979 z. 4/6 s. 61–71. – Romantyczna powieść o konspiracji. W: Między literaturą a historią. Lubl. 1986 s. 70–79. – Spiskowiec i emisariusz w literaturze romantycznej. W: Style zachowań romantycznych. Wwa 1986 s. 85–105. – „Koczowisko” Tomasza Łubieńskiego. Próba interpretacji. W: Dramat polski XIX i XX wieku. Lubl. 1987 s. 373–389. – Dziewiętnastowieczna powieść polityczna w poszukiwaniu formy (model dyskursywny) W: Dziedzictwo romantyczne w literaturze pozytywizmu i Młodej Polski. Lubl. 1988 s. 27–37 [dot.: N. Żmichowska: Niektóre pisma bezimienne autorki przez zupełnie nieznanego wydawcę ogłoszone]. – Narcyza Żmichowska; Eleonora Ziemięcka. W: Obraz literatury polskiej XIX i XX wieku. Ser. 3. Literatura krajowa w okresie romantyzmu 1831–1863. T. 2. Kr. 1988 s. 691–743; 743–769. – Romantyczna powieść organicznikowska. W: Studia z literatury polskiej i obcej. Lubl. 1988 s. 191–202 [na podstawie powieści Z. Kaczkowskiego, I.J. Kraszewskiego, A. Pługa]. – Ironia jako zasada bytu i jako formuła opisu świata (O „Historiach maniaków” Romana Jaworskiego). „Ann. UMCS. Sect. FF Philologiae” 1986 wyd. 1989 s. 147–161. – Bułgarskie powieści T.T. Jeża. „Slavica: Ann. Insituti Philologiae Slavica Univ. Debreceniensis de Ludovico Kossuth Nominatae” 1990 s. 167–179. – Dziedzictwo masońskie romantycznych konspiracji. „Ann. UMCS. Sect. FF Philologiae” 1989 wyd. 1990 s. 53–66. – Literacki renesans Tyrmanda. „Slavica: Ann. Insituti Philologiae Slavicae Univ. Debreceniensis de Ludovico Kossuth Nominatae” 1991 s. 245–254. – Kunterebes i Hortobágy — dwie wizje kultury węgierskiej w twórczości węgierskich pisarzy populistów. W: Polono-Hungarica. Budapeszt 1992 s. 135–142, toż w wersji zmien. pt. Kunterebes i Hortobágy — dwa modele kultury węgierskiej w twórczości Zsigmonda Móricza. W: Małe formy narracyjne. Lubl 1996. – Romantyczna Litwa w optyce Kraszewskiego. W: Polska–Litwa. Historia i kultura. Lubl. 1994 s. 118–130. – Uwierzyć w sklejone niebo. („Dziennik węgierski” Wiktora Woroszylskiego). W: Lengyelek magyorok és szomszédok. Debrecen 1994 s. 95–111. – Wyznawca-romantyczny wzorzec codziennego patriotyzmu. „Ann. UMCS Sect. FF Philologiae” 1994/1995 wyd. 1995 s.1-11. – Fikcja mimetyczna i problem koincydencji w powieści. W: Mimesis w dyskursie literackim. Tor. 1996 s. 75–87. – Spór o model patriotyzmu w twórczości Narcyzy Żmichowskiej. „Stud. Łomżyńskie” 1996 s. 341–349. – Stabilizacja prowizorki, czyli życie pod butem historii w powieściach Milana Kundery i Vladimira Párala. W: Pogranicza, granice. Lubl. 1996 s. 31–39. – Puszta jako model kultury węgierskiej w twórczości Zsigmonda Móricza. W: Tematy węgierskie. Lubl. 1997 s. 147–157. – Swój i obcy w światopoglądzie dziecięcia partii. (Klęska ideologii w „Dzienniku węgierskim 1956” Wiktora Woroszylskiego). W: Swoi i obcy w literaturze i kulturze. Lubl. 1997 s. 87–96. – Nie-romantyczna biografia romantycznego bohatera. W: Lustra historii. Wwa 1998 s. 143–151. – Powieść jako dekonstrukcja i rekonstrukcja biografii. O „Literaturze” Wiktora Woroszylskiego. W: Fabularność i dekonstrukcja. Lubl. 1998 s. 117–134. – Stefanii Skwarczyńskiej teoria listu. W: Literatura i komunikacja. Lubl. 1998 s. 23–32. – Gatunki prasowe i powieściowe. W: Poetyka i pragmatyka gatunków dziennikarskich. Rzeszów 1999 s. 9–21. – Biografia jako żmut. (Mickiewicz w cyklu powieściowym J.M. Rymkiewicza „Jak bajeczne żurawie…”). W: Polono-Hungarica. Budapest 2000 s. 149–159. – List pisarza w przestrzeni autobiograficznej. W: Sztuka pisania. Białystok 2000 s. 233–244. – Forma listowa jako założenie narracji powieściowej. „Ann. UMCS Sect. FF Philologiae” 2001 s. 9–18. – Literacki „gargamel” Manueli Gretkowskiej. „Jęz. Pol. w Szk. Średniej” 2000/2001 z. 1 s. 71–80. – Parciana retoryka, czyli o peerelowskiej wersji sztuki perswazji. W: Hungaro-Slavica 2001. Budapest 2001 s. 310–318. – Dzieje przyjaźni entuzjastek w świetle korespondencji Narcyzy Żmichowskiej. „Ann. UMCS. Sect. FF Philologiae” 2001/2002 s. 345–355. – Dzieje przyjaźni entuzjastek w świetle listów Narcyzy Żmichowskiej do Bibianny Moraczewskiej. „Ann. UMCS. Sect. FF Philologiae” 2002/2003 s. 375–386. – Narcyza Żmichowska. W: Historia literatury polskiej w dziesięciu tomach. T. V. Romantyzm. Cz. 2. Kr. 2003 s. 265–278. – Pismo i świat. O powieści inicjacyjnej Olgi Tokarczuk „Podróż ludzi Księgi”. W: W poszukiwaniu nowego kanonu. Goleszów 2003 s. 13–141. – O literackości reportażu. W: Reportaż w dwudziestoleciu międzywojennym. Lubl. 2004 s. 93–101. – Obrazy kultury polskiej w twórczości Józefa Ignacego Kraszewskiego. Lubl. 2004 s. 39–47. – Pastisz epistolograficzny czułego romansu. „Ann. UMCS. Sect. FF Philo­logiae” 2004 s. 33–45 [dot.: P. Wojciechowski: Kamienne pszczoły]. – Powrót Miteleuropy. O gdańskim tryptyku Stefana Chwina. W: Wielokulturowość, tożsamość narodowa, mniejszości na Węgrzech i w Polsce = Multikulturalitás, nemzeti identitás, kisebbségek Magyarországon és Lengyelországban. Debrecen 2004 s. 247–259. – Tekst literacki jako widowisko komunikacji zmanipulowanej. W: Manipulacja w języku. Lubl. 2004 s. 233–242 — Prowincja — demoludy w prozie Vladimira Párala. W: Prowincja. Świat, Europa, Polska. Lubl. 2007 s. 265–271. – Kapuścińskiego podróże nie tylko z Herodotem, czyli czytanie tekstu Rosji poprzez lekturę Mickiewicza. W: Ryszard Kapuściński. Portret pisarza i myśliciela. Opole 2008 s. 173–83. – Powieść po transformacji komunikacyjnej. Zmiana paradygmatu gatunkowego. W: Od poetyki do hermeneutyki. Kr. 2008 s. 575–584. – Romans w sieci (powieściowej). W: Album Gdańskie. Gdańsk 2009 s. 726–734. – Powieść serialna i seria powieściowa. W: Horyzonty polonistyki. Lubl. 2010 s. 367–378. – Romantyczna biografia Kraszewskiego. „Kult. i Społ.” 2012 nr 7 s. 22–27. – Baza danych i strategie narracyjne w powieściach przełomu XX i XXI wieku. „Irydion” 2017 nr 1 s. 177-197.

Prace redakcyjne

  1. Formy dyskursu w powieści. Pod red. [i ze wstępem] M. Woźniakiewicz-Dziadosz. Lubl.: Wydawn. UMCS 1996, 140 s.
  2. Tematy węgierskie. Sesja naukowa, Kazimierz Dolny 19–20 X 1995. Pod red. M. Woźniakiewicz-Dziadosz. Lubl.: Wydawn. UMCS 1997, 211 s.
  3. Tekst częściowo tłum. z węgier.

  4. Fabularność i dekonstrukcja. Pod red. M. Woźniakiewicz-Dziadosz. Lubl.: Wydawn. UMCS 1998, 192 s.
  5. Bolesław Prus. Pisarz, publicysta, myśliciel. Red.: M. Woźniakiewicz-Dziadosz, S. Fita. Lubl.: Wydawn. UMCS 2003, 438 s. Obrazy Kult. Pol.
  6. Słowacki i Ukraina. Pod red. M. Woźniakiewicz-Dziadosz. Lubl.: Wydawn. UMCS 2003, 117 s.
  7. Materiały konferencji nauk., Lublin 26–27 XI 1999.

  8. Wersyfikacja polska. T. 1–3. Pod red. M. Woźniakiewicz-Dziadosz, M. Ryszkiewicza. Lubl.: Wydawn. UMCS 2007
  9. T. 1. Teksty teoretyczne i słowniczek pojęć, 230 s.

    T. 2. Analizy wersyfikacyjne, 190 s.

    T. 3. Ćwiczenia wersyfikacyjne, 255 s.

    Nagroda Rektora UMCS za koncepcję, opiekę merytoryczną i redakcję oraz pierwsze miejsce w konkursie za najlepszy podręcznik i skrypt akademicki w 2008.

OPRACOWANIA (wybór)

  • Ank. 2015.


  • A. Tryksza, M. Medecka: Bibliografia prac prof. dr hab. M. Woźniakiewicz-Dziadosz. W: Literatura i jej obrzeża. Prace ofiarowane Pani Profesor Marii Woźniakiewicz-Dziadosz. Lubl. 2012.

Powrót na górę↑

Między buntem a rezygnacją

  • J. ZIELIŃSKI: Twórczość Narcyzy Żmichowskiej. „Nowe Książ.” 1978 nr 16.

Powrót na górę↑

Barbara Marzęcka

Polscy pisarze i badacze literatury przełomu XX i XXI wieku

Działania
Maria WOŹNIAKIEWICZ-DZIADOSZ
Nawigacja
Narzędzia