Z Polscy pisarze i badacze literatury przełomu XX i XXI wieku
Skocz do: nawigacji, wyszukiwania

ur. 1950

Historyk literatury, edytor.

Spis treści

BIOGRAM

Urodzony 15 grudnia 1950 w Świdnicy; syn Władysława Ursela i Zofii z domu Hybsz. W 1964–68 uczęszczał do II Liceum Ogólnokształcącego w Świdnicy. Następnie w 1968–73 studiował polonistykę na Uniwersytecie Wrocławskim (UWr.). Jako student piątego roku został zatrudniony w Instytucie Filologii Polskiej (IFP) UWr. Po obronie magisterium w 1973 pracował w Zakładzie Historii Literatury Polskiej XIX wieku IFP UWr. jako asystent, a rok później przeszedł na stanowisko starszego asystenta. W badaniach skupił się na literaturze i folklorze XIX wieku, w szczególności na pisarstwie Aleksandra Fredry, a także na związkach literatury i sztuk wizualnych. Pierwszy artykuł naukowy pt. Bohater romantycznej powieści poetyckiej ogłosił w 1973 w „Acta Universitatis Wratislaviensis” (nr 15). Od 1975 był członkiem wrocławskiego oddziału Towarzystwa Literackiego im. A. Mickiewicza (do rozwiązania oddziału w 2005). W 1976 debiutował jako edytor opracowaniem Grażyny A. Mickiewicza (wyd. przez Ossolineum). Doktoryzował się w 1978 na podstawie rozprawy Bajkopisarstwo Aleksandra Fredry (promotor prof. Bogdan Zakrzewski) i przeszedł na stanowisko adiunkta. W 1981–83 kontynuował edukację w Studium Nauczania Języka Polskiego Jako Obcego „Polonicum” przy Uniwersytecie Warszawskim. W następnych latach opracował edytorsko wiele klasycznych utworów literatury romantyzmu. Studia i rozprawy drukował w tym czasie w książkach zbiorowych oraz periodykach, m.in.: „Literaturze Ludowej” (1982), „Pamiętniku Literackim” (1983, 1991–93, 1995, 1998; tu także recenzje), półroczniku „Ze Skarbca Kultury” (1986). W 1985–87 przebywał w Niemczech, gdzie był lektorem języka polskiego i wykładowcą literatury na uniwersytecie w Münster. Habilitację na UWr. uzyskał w 1993 na podstawie monografii O wierszach Aleksandra Fredry. W 1998 awansował na stanowisko profesora UWr. W 2000–14 był redaktorem naczelnym serii „Acta Universitatis Wratislaviensis. Prace Literackie”, gdzie zamieszczał także swoje rozprawy i studia. W 2000 rozpoczął także pracę na stanowisku profesora na Wydziale Humanistycznym (później Wydział Nauk Humanistycznych i Społecznych) Kolegium Karkonoskiego w Jeleniej Górze, w 2010 przekształconego w Karkonoską Państwową Szkołę Wyższą w Jeleniej Górze (KPSW). W 2002–15 był członkiem Wrocławskiego Towarzystwa Naukowego (od 2007 wiceprzewodniczącym Wydziału I). Tytuł naukowy profesora otrzymał w 2004. W tymże roku został zastępcą kierownika Stacjonarnych Studiów Doktoranckich Wydziału Filologicznego UWr. W tym czasie zainteresowania badawcze zogniskował wokół romantycznej antropotanatologii oraz kultury i obyczajowości w dziewiętnastowiecznych uzdrowiskach polskich i obcych. W 2005 został członkiem Karkonoskiego Towarzystwa Naukowego. Po podziale Zakładu Historii Literatury Polskiej XIX wieku w 2008 został kierownikiem Zakładu Historii Literatury Romantyzmu IFP UWr. W tymże roku zainicjował wydawanie „Zeszytów Wydziału Humanistycznego” Kolegium Karkonoskiego w Jeleniej Górze (zeszyty 2 z 2008 i 5 z 2010 współredagował). Od 2011 pełnił funkcję prezesa Towarzystwa Przyjaciół Polonistyki Wrocławskiej. W 2011–14 prowadził projekt badawczy pt. Na pograniczu kultur. Literackie i paraliterackie recepcje obyczaju, tradycji, kultury umysłowej na Dolnym Śląsku i Opolszczyźnie, a w 2012–16 kierował grantem Twórczość Aleksandra Fredry w opiniach jego współczesnych. W 2015 został rektorem KPSW.

Ma czworo dzieci, synów — Andrzeja (ur. 1979) i Łukasza (ur. 1984) oraz córki — Marię (ur. 1994) i Hannę (ur. 1997). Mieszka we Wrocławiu.

TWÓRCZOŚĆ

  1. Bajkopisarstwo Aleksandra Fredry. [Monografia]. Wr.: Wydawn. UWr. 1980, 183 s. Acta Univ. Wratisl., nr 492.
  2. Rozprawa doktorska. – Nagroda trzeciego stopnia Min. Oświaty i Szkolnictwa Wyższ. w 1981.

  3. O wierszach Aleksandra Fredry. [Monografia]. Wr.: Wydawn. UWr. 1992, 331 s. Acta Univ. Wratisl., nr 1462.
  4. Rozprawa habilitacyjna.

  5. Fredrowskie teatralizacje. Studia i szkice. Wr.: Wydawn UWr. 1994, 217 s. Acta Univ. Wratisl., nr 1611.
  6. Zawartość: Od autora. – O źródłach i sposobach funkcjonowania motywu „Pawła i Gawła”; Eksplikacja bajki Aleksandra Fredry „Cygan i baba”; Bajki „komediowe”; Kilka uwag o listach poetyckich Aleksandra Fredry; „Poezja jego straszna, silna i piękna…”. Rzecz o „Kamieniu nad Liskiem” Aleksandra Fredry; Kapitalizm w oczach Fredry; Komedia i teatr jako temat twórczości pozakomediowej Aleksandra Fredry; Teatralizacja działań postaci w komediach Aleksandra Fredry.

  7. Romantyzm. Wr.: Wydawn. Dolnośl. 2000, 304 s. Leksykon Lit. Pol. Wyd. nast. tamże: 2004, 2008. Przedr. w: Epoki literackie. Wielki leksykon literatury polskiej. Wr. 2005 s. 303–494, tamże 2006.
  8. Aleksander Fredro. Na scenie życia i teatru. [Studia i rozprawy]. Wr.: Ofic. Wydawn. Atut — Wrocławskie Wydawn. Ośw. 2009, 197 s.
  9. Zawartość: O listach prozaiczno-poetyckich od i do Aleksandra Fredry; Własna biografia jako temat twórczości pozakomediowej; Późne wiersze rodzinne; Fredro i wnuczęta; Związki pisarstwa pozakomediowego Aleksandra Fredry z literaturą i kulturą popularną; Franciszek Kisieliński, czyli Fredro na warszawskiej scenie w latach 1821–1828; Fredro i Słowacki o aktorach oraz aktorstwie; Didaskalia Fredrowskie; „Trzebaż słów koniecznie?”. O komunikacji niewerbalnej w świetle didaskaliów do „Ślubów panieńskich”.

  10. Romantycy i okolice śmierci. [Studia i rozprawy]. Wr.: Ofic. Wydawn. Atut — Wrocławskie Wydawn. Ośw. 2011, 219 s.
  11. Zawartość: Tryptyk o śmierci w uzdrowisku. Rzecz na podstawie polskich materiałów i prasowych relacji dziewiętnastowiecznych; „Zabił się młody…”. O romantycznych technikach samobójczych; Fascynacja — ideologizacja — degradacja? O ewoluowaniu motywu samobójstwa w twórczości Adama Mickiewicza; „Pojedynki” Juliusza Słowackiego; Motyw pojedynku i jego funkcje w twórczości Juliusza Słowackiego; „…larwy w chorobliwej tylko imaginacji wylęgłe…”. Słów kilka o wyobraźni frenetycznej Juliusza Słowackiego; „Rodem warszawianin, sercem Polak, a talentem świata obywatel…”. Norwid jako autor nekrologów prasowych; Norwid w nekrologach prasowych; „Więcej światła”. O ostatnich słowach wielkich romantyków polskich; Duch Adama i skandal. O pogrzebach wielkich twórców doby polskiego romantyzmu.

    Artykuły w czasopismach i książkach zbiorowych, m.in.: Bohater romantycznej powieści poetyckiej. „Acta Univ. Wratisl.” 1973 nr 200 s. 55–74. – Longinus Podbipięta. Rodowody literacko-folklorystyczne trzech motywów. „Acta Univ. Wratisl.” 1975 nr 298 s. 27–41. – Legenda romantyczna w polskiej szkole filmowej. W: Polska szkoła filmowa. Wr. 1976 s. 65–90 — Adaptacja filmowa dzieła dramatycznego. Na marginesie ekranizacji „Mazepy” [J. Słowackiego]. W: Film a literatura. Wr. 1978 s. 79–93. – Z problemów ludowości w powieściach poetyckich Słowackiego. „Lit. Lud.” 1982 nr 1 s. 31–42. – Die Fraszka im Zeitalter der Renaissance. Theorie und Geschichte (Abriss der Problematik). [Współaut.:] P.M. Boronowski. W: Jan Kochanowski Ioannes Cochanovius (1530–1584). Freiburg 1987 s. 173–204. – Melchior Pudłowski und seine Fraszki. [Współaut.:] P.M. Boronowski. „Russian Literature”, Amsterdam 1990 t. 27 nr 2 s. 197–212. – „Zbójeckie” czy zabójcze? Z perspektywy historyka literatury o najnowszych ekranizacjach polskiej klasyki dziewiętnastowiecznej. „Studia Filmoznawcze” 2003 [t.] 24 s. 39–51. – Profesor Bogdan Zakrzewski — historyk literatury, folklorysta, edytor, śląskoznawca, redaktor, doktor honoris causa Uniwersytetu Wrocławskiego. W: Śląska Republika Uczonych Schlesische Gelehrtenrepublik Slezská Vědecká Obec. T. 1. Wr. 2004 s. 726–744. – Cieplice romantyków „…nie można przeczyć, że się tu pięknie bawić umieją…”. Rzecz o rozrywkach i życiu towarzyskim zdrojowiska. „Zesz. Wydz. Hum. Kolegium Karkonoskie w Jeleniej Górze” 2008 [t.] 1 s. 107–134. – „Przebywam obecnie w Warmbrunn tak dla mojego zdrowia, jak i przyjemności”. Romantyczne Cieplice w relacjach swych kuracjuszy. W: Księga X-lecia Kolegium Karkonoskiego. Jelenia Góra 2008 s. 224–238. – Śmierć w zdrojowisku. Rekonesans badawczy na podstawie polskich materiałów i relacji dziewiętnastowiecznych. W: Problemy współczesnej tanatologii The problems of contemporary tanatology. T. 12. Wr. 2008 s. 283–295. – O uzdrowisk XIX-wiecznych umieraniu i próbach ich ratowania. Glosa. W: Romantyzm: literatura — kultura — obyczaj. Wr. 2009 s. 21–35. – Słowacki znany, a przecież nieznany. W: Przyroda i cywilizacja. Wr. 2010 s. 333–354. – Z problemów życia kuracyjnego i kulturalno-towarzyskiego w uzdrowiskach śląskich w XIX wieku w świetle ówczesnych polskich wspomnień i relacji prasowych. W: Historia kultury uzdrowiskowej w Europie. Wr. 2012 s. 87–113. – Życie kulturalne w uzdrowiskach dolnośląskich w XIX wieku (w świetle polskich wspomnień i relacji prasowych). W: Śląskie pogranicza kultur. T. 1. Wr. 2012 s. 29–45. – Prasa polska XIX wieku o uzdrowiskach dolnośląskich. Wprowadzenie. W: Śląskie pogranicza kultur. T. 2. Wr. 2013 s. 87–101. – Romantyczne skandale, romantyczni skandaliści, czyli problemy z artystami i odbiorcami. W: Skandal w kulturze europejskiej i amerykańskiej. Wwa 2013 s. 191–208. – Śmierć Fredry w świetle ówczesnej polskiej prasy krajowej. W: Media w regionach — regiony w mediach. Jelenia Góra 2013 s. 316–344. – Świdnica jako bohater polskiej powieści po 1945 roku. W: Śląskie pogranicza kultur. T. 3. Wr. 2014 s. 273–294. – Fredro w roku 2013. Znany czy nieznany? W: Uniwersalność komizmu. Wwa 2015 s. 41–54. – Klimat mentalny dziewiętnastowiecznej Galicji w twórczości Wincentego Pola; Wizerunek Wincentego Pola w świetle prasy polskiej w drugiej połowie XIX w. W: Obrazy natury i kultura. Wr. 2015 s. 415–429; 431–448. – Symboliczny i alegoryczny wymiar zwierząt nocnych w wybranych utworach Juliusza Słowackiego. [Współaut.:] D. Skiba, A. Wąs; „Mknij szybko, Nocy ukochana / Przyjdź wcześnie, wcześnie” – o nocnych rozmyślaniach P.B. Shelleya. [Współaut.:] D. Skiba, A. Wąs, A. Łegowik W: Noce romantyków. Literatura, kultura, obyczaj. Kr. 2015 s. 60-71; 441-452.

Prace edytorskie i redakcyjne

  1. J. Słowacki: Beniowski. Oprac. [i wstęp]: M. Ursel. Wr.: Ossol. 1985, 185 s. Nasza Bibl.
  2. J. Słowacki: Lilla Weneda. Wyd. 2. Oprac. [i wstęp]: M. Ursel. Wr.: Ossol. 1986, 191 s. Nasza Bibl.
  3. J. Słowacki: Powieści poetyckie. Wyd. 4 zmien. Oprac. [i wstęp]: M. Ursel. Wr.: Ossol. 1986, CVII, 285 s. BN 1, nr 47.
  4. J. Słowacki: Powieści poetyckie. Wstęp i przyp.: M. Ursel. Wr.: Ossol. 1987, 248 s. Nasza Bibl.
  5. A. Fredro: Śluby panieńskie czyli Magnetyzm serca. Wyd. 2. Wstęp i komentarz: M. Ursel. Wr.: Ossol. 1988, 231 s. Wyd. 3. Przewodnik po lekturze i red. objaśnień: M. Ursel, tamże 1999, 216 s. Nasza Bibl.
  6. A. Mickiewicz: Konrad Wallenrod. Powieść historyczna z dziejów litewskich i pruskich. Wstęp i komentarz: M. Ursel. Wr.: Ossol. 1988, 112 s. Nasza Bibl. Wyd. 2. Przewodnik po lekturze i red. objaśnień: M. Ursel, tamże 1999.
  7. J.W. Goethe: Cierpienia młodego Wertera. Wstęp i komentarz: M. Ursel. [Przeł.] L. Staff. Oprac.: O. Dobijanka-Witczakowa. Wr.: Ossol. 1991, 137 s. Nasza Bibl. Wyd. nast.: Wwa: Kama [1996], 153 s. Lektury Szkolne z Oprac., tamże:1998, 2000.
  8. A. Mickiewicz: Grażyna. Powieść litewska. Wstęp i komentarz: M. Ursel. Wr.: Ossol. 1991 86 s.
  9. Nasza Bibl.

  10. J. Słowacki: Balladyna. Tragedia w pięciu aktach. Wstęp i przyp.: M. Ursel. Wwa: Kama [1997], 237 s. Lektury Szk. z Oprac., tamże 1998.
  11. Mickiewicz. Almanach multimedialny. Red. nauk.: M. Ursel. Autorzy esejów: J. Łukasiewicz, M. Ursel, W. Suleja, M. Komza, K. Bockenheim. Autorzy słownika pojęć: M. Ursel, D. Górniak. Wyd. jako dokument elektroniczny: Wr.: Wydawn. Dolnośl., Vulcan Media 1999, 1 dysk optyczny (CD-ROM). Wyd. 2 tamże 2008.
  12. Złoty Medal Międzynarodowych Targów Pozn. w 1999.

  13. Księga wspomnień. O zmarłych pracownikach powojennej polonistyki wrocławskiej. Pod. red. M. Ursela. Wr.: Wydawn. UWr. 2002, 328 s. Acta Univ. Wratisl., nr 2374.
  14. Pejzaże kultury. Prace ofiarowane profesorowi Jackowi Kolbuszewskiemu w 65. rocznicę Jego urodzin. Pod red. W. Dynaka, M. Ursela. Wr.: Wydawn. UWr. 2005, 1015 s. Acta Univ. Wratisl., nr 2792.
  15. Księga X-lecia Kolegium Karkonoskiego. Red. nauk.: M. Ursel przy współpracy U. Liksztet. Jelenia Góra: Kolegium Karkonoskie 2008, 340 s.
  16. Jaki Słowacki? Studia i szkice w dwusetną rocznicę urodzin poety. Pod red. E. Grzędy i M. Ursela. Wr.: Wrocławskie Tow. Nauk. 2012, 378 s.
  17. Śląskie pogranicza kultur. Red.: M. Ursel, O. Taranek-Wolańska. T. 1–3. Wr.: Ofic. Wydawn. Atut — Wrocławskie Wydawn. Ośw. 2012, 2013, 2014, 235 + 235 + 342 s.
  18. Publikacja przygotowana w ramach projektu: Na pograniczu kultur — literackie i paraliterackie recepcje obyczaju, tradycji, kultury umysłowej na Dolnym Śląsku i Opolszczyźnie.

  19. Media w regionach — regiony w mediach. Red.: M. Ursel, A. Woźny. Jelenia Góra: Karkonoska Państ. Szkoła Wyższa 2013, 538 s.
  20. Skandal w tekstach kultury. Red.: M. Ursel, M. Dąbrowska, J. Nadolna, M. Skibińska. Wwa: Wydawn. DiG 2013, 585 s. Tabu, Trend, Transgresja, t. 2.
  21. Tekst częściowo w jęz. ang.

  22. Noce romantyków. Literatura, kultura, obyczaj. Red.: A. Rej, D. Skiba, M. Ursel. Kr.: Universitas 2015, 476 s.
  23. Uzdrowiska Dolnego Śląska. Wizerunek, marketing, media. Red.: M. Szybalska-Taraszkiewicz, M. Ursel, A. Woźny. Jelenia Góra: Karkonoska Państ. Szkoła Wyższa 2015, 301 s.
  24. A. Fredro: Wybór komedii. Wybór i oprac.: M. Ursel. Wr: Ossol. 2016, XCIX, 1224 s. BN I, 325.

OPRACOWANIA (wybór)

O wierszach Aleksandra Fredry

  • J. KOLBUSZEWSKI: Poeta czy wierszopis, klasyk czy romantyk? „Prz. Powsz.” 1993 nr 6.

Powrót na górę↑

Romantyzm

  • E. ŁUBIENIEWSKA: Romantyzm. Leksykon literatury polskiej. „Nowa Polszczyzna” 2001 nr 1.

Powrót na górę↑

Marlena Sęczek

Polscy pisarze i badacze literatury przełomu XX i XXI wieku

Działania
Marian URSEL
Nawigacja
Narzędzia