Z Polscy pisarze i badacze literatury przełomu XX i XXI wieku
Wersja Marlena (dyskusja | edycje) z dnia 13:15, 21 wrz 2020

(różn.) ← poprzednia wersja | przejdź do aktualnej wersji (różn.) | następna wersja → (różn.)
Skocz do: nawigacji, wyszukiwania

ur. 1944

Imiona metrykalne: Michał Bożydar Aleksander.

Podpisywał teksty także: Michel Maslowski.

Pseud.: mas; mas.; (mas); mm; (PAT); Stanisław Ernest.

Historyk literatury i teatru, krytyk literacki i teatralny, tłumacz.

Spis treści

BIOGRAM

Urodzony 15 lutego 1944 w Warszawie; syn Stanisława Masłowskiego, polonisty, nauczyciela i dyrektora liceum, lektora w Polskim Radiu, a także prelegenta Filharmonii Narodowej, i Zofii z domu Ernest, lektorki w Polskim Radiu. Od 1956 uczęszczał do Liceum im. Władysława IV w Warszawie; maturę zdał w 1961. Następnie studiował przez rok na Wydziale Aktorskim warszawskiej Państwowej Wyższej Szkoły Teatralnej (PWST), po czym podjął studia polonistyczne na Uniwersytecie Warszawskim (UW); w 1967 uzyskał magisterium. Debiutował w 1965 recenzjami teatralnymi pt. Staropolszczyzna i Sarmatyzm z wystawienia Historyi o zmartwychwstaniu Pańskim Mikołaja z Wilkowiecka w Teatrze Narodowym w Warszawie oraz Sarmatyzmu F. Zabłockiego w warszawskim Teatrze Ludowym, opublikowanymi w tygodniku „Współczesność” (nr 9; podp.: mas.); w piśmie tym zamieszczał regularnie do 1975 recenzje teatralne (także podp.: mas, (mas), (PAT)). W 1967 ogłosił w „Dialogu” (nr 12) rozprawę pt. Bohaterowie dramatów Witkacego. W 1967-68 przebywał w Paryżu, gdzie uczęszczał na zajęcia w Université Internationale du Théâtre; w 1968 wystawił tu (przetłumaczoną wspólnie z Christiane Dancy) i wyreżyserowaną przez siebie sztukę S.I. Witkiewicza pt. L’oeuvre sans nom (Bezimienne dzieło). Po powrocie do Polski kontynuował w 1968-69 studia na Wydziale Reżyserskim PWST. Artykuły, szkice i recenzje teatralne publikował m.in. w „Teatrze” (od 1969), „Tygodniku Kulturalnym” i „Odrze” (od 1971). W 1970 został zatrudniony na Wydziale Filologii Polskiej UW na stanowisku asystenta (w 1973-74 starszego asystenta). W 1974 obronił doktorat na UW na podstawie rozprawy pt. Ideologia narodowa w przedstawieniach „Dziadów”, „Kordiana” i „Nie-Boskiej Komedii” do drugiej wojny światowej (promotor prof. Maria Staszewska) i otrzymał stanowisko adiunkta. W tym czasie występował w teatrach studenckich STS i Hybrydy. W 1975 wyjechał do Francji i do 1979 prowadził lektorat języka polskiego na Université Grenoble III. W tymże roku zamieścił w „Poezji” (nr 9) tłumaczenie wiersza Jacquesa Donguy Apocalypse selon l’homme anonyme (Apokalipsa według anonimowego człowieka), rozpoczynając pracę tłumacza poezji i dramatu z języka francuskiego oraz (wraz z Jacques’em Donguy) pracę tłumacza poezji i dramatu z języka polskiego na francuski. W 1976-77 uczestniczył w seminarium metodologicznym prof. Marca Soriano w paryskiej École des Hautes Études en Sciences Sociales (EHESS). W badaniach naukowych zajął się romantyzmem i teatrem romantycznym, teorią i historią teatru, tematyką religijną w literaturze współczesnej, a w latach późniejszych także antropologią kulturalną Europy środkowej. Rozprawy i szkice poświęcone tej tematyce zamieszczał m.in. w „Pamiętniku Literackim” (od 1979) i w „Revue des Études Slaves” (Paryż; od 1985). Był członkiem Komitetu Solidarité avec Solidarność w Grenoble (1980-84), odpowiedzialnym za konkurs i budowę pomnika Solidarności. W 1982 habilitował się na Université Paris-Sorbonne (Paris IV) na podstawie rozprawy Le geste, le symbole et les rites du théâtre romantique polonais. Od tegoż roku pracował jako profesor języka i kultury polskiej na Université Nancy 2; w 1988-2005 pełnił nadto obowiązki dyrektora Départament de Polonais et de Tchèque. W 1987 został diakonem stałym w diecezji katolickiej Nanterre. W 1989-94 wchodził w skład Rady Wydziału Języków i Literatur Obcych uniwersytetu w Nancy, a w 1996-97 pełnił obowiązki dziekana tego wydziału. Był założycielem i dyrektorem Groupe de recherche sur l’Europe centrale (GREC; Grupa Badań nad Europą Środkową; 1989-96 ), członkiem Centre de recherche sur les cultures littéraires européennes (CERCLE; Centrum Badań nad Europejskimi Kulturami Literackimi; 1996-2005). W 1992 był założycielem i do 1996 wiceprzewodniczącym Stowarzyszenia Nancy-Lublin. W 1994-96 pełnił funkcję wiceprzewodniczącego, a w 2005-12 przewodniczącego Société Française des Études Polonaises. W 1996 został doradcą w zakresie tłumaczenia dramaturgii polskiej w La Maison Antoine Vitez, Centre International de la Traduction Théâtrale w Montpellier. Był prezesem Comité français du bicentelnaire de la naissance d’Adam Mickiewicz (1996-2002). W 2002-05 wchodził w skład Rady Naukowej Uniwersytetu Nancy 2. W 2005 otrzymał (wspólnie z J. Donguy) nagrodę ZAiKS-u za tłumaczenia dramaturgii polskiej. W 2005 został profesorem literatury polskiej na Université Paris-Sorbonne (Paris IV), dyrektorem departamentu Języka i Kultury Polskiej (program magisterium polsko-francuskiego, przygotowywanego wspólnie z UW) oraz członkiem Centre Interdisciplinaires de Recherches Centre-Européennes na Université Paris IV (CIRCE; Centrum Interdyscyplinarne Badań Środkowej Europy). W 2010 wszedł do rady programowej czasopisma internetowego Uniwersytetu im. Kardynała Stefana Wyszyńskiego „Teologia, Kultura, Media”. Należy do wielu towarzystw naukowych, m.in. Société Historique et Littéraire Polonaise à Paris (od 1985), Towarzystwa Instytutu Europy Środkowo-Wschodniej, Conseil Scientifique du Centre Mondial de la Paix et des Droits de l’Homme et de l’Université de la Paix w Verdun (od 1995), Société des études romantiques et dix-neuviémiste (od 1998), Stowarzyszenia Chopin à Nohant (wiceprzewodniczący w 2000-06), Polskiego Towarzystwa Naukowego na Obczyźnie w Londynie (od 2003), Międzynarodowego Stowarzyszenia Studiów Polonistycznych (od 2011). W 2010 został członkiem zagranicznym Polskiej Akademii Umiejętności (PAU). W 2012 przeszedł na emeryturę. Od 2017 współpracuje ze Studium Europy Wschodniej UW jako profesor wizytujący. Odznaczony m.in. Krzyżem Kawalerskim Orderu Polonia Restituta (2012) oraz francuskim orderem Commandeur de l’Ordre des Palmes académiques (2017).

W 1971 ożenił się z Jacqueline Lachèvre, aktorką, demografem i gerontologiem. Ma troje dzieci: Nicolasa (ur. 1972), politologa, Krystynę (ur. 1975), teatrologa, i Sophie (ur. 1979), rzeźbiarkę. Mieszka w Paryżu i w Warszawie.

TWÓRCZOŚĆ

  1. Dzieje bohatera. Teatralne wizje „Dziadów”, „Kordiana” i „Nie-Boskiej Komedii” do II wojny światowej. Wr.: Ossol. 1978, 221 s., Bibl. Tow. Lit. im. A. Mickiewicza, t. 10.
  2. Zawartość: Wstęp. – Cz. I. Problemy ideowo-estetyczne: „Uznanie się narodu w jestestwie swoim”; Sens kształtu scenicznego: „Dziady”, „Kordian”, „Nie-Boska Komedia”, Konkluzje. – Cz. II. Realizacje sceniczne: Premiery (dyrekcja J. Kotarbińskiego): „Kordian” (1899), „Dziady” w opracowaniu inscenizacyjnym S. Wyspiańskiego, „Nie-Boska Komedia” (1902); Ku klasyczności (dyrekcja T. Trzcińskiego): „Nie-Boska Komedia” (1919) (oprac. dramaturg. T. Sinki, scenografia K. Frycza), „Kordian” (1924) (inscenizacja T. Trzcińskiego), „Dziady” (1931) (oprac. dramaturg. i inscenizacja T. Trzcińskiego); Ku monumentalności: „Nie-Boska Komedia” (1920) A. Szyfmana i W. Drabika, Inscenizacje L. Schillera: „Nie-Boska Komedia” (1926, 1938), „Kordian” (1930, 1935, 1939), „Dziady” (1932, 1933, 1934). – Zakończenie. – Aneks. – Schemat dziejów heroicznych.

  3. Le Geste, le rite et les symboles du théâtre romantique polonais. T. 1-2. Lille 1987, 205 + 549 s. Por. poz. 3.
  4. Rozprawa habilitacyjna.

    Zawartość: [T. 1:] Préface. – L’introduction à l’analyse théâtrale: Le sens des gestes; La séquence symbolique; Le rituel du théâtre; L’herméneutique du théâtre. – [T. 2]: Le discours du théâtre romantique: La révolution copernicienne du romantisme polonais; Le discours de la vision théâtrale: Les Aïeux ou la fête des morts; Kordian [J. Słowackiego]; La Comédie Non-Divine [Z. Krasińskiego], – Le théâtre de la seconde naissance; Conclusions. – Le théâtre monumental: Vers le monumental: La Comédie Non-Divine d’A. Szyfman et de W. Drabik (1920); Les mises en scène de Léon Schiller: La Comédie Non-Divine (1926, 1938); Kordian (1930, 1935, 1939); Les Aïeux (1932, 1933, 1934), – Anthropologie et théâtre.

  5. Gest, symbol i rytuały polskiego teatru romantycznego. Wwa: PWN 1998, 399 s. Por. poz. 2.
  6. Zawartość: Wprowadzenie. – Romantyczna antropologia: Granice romantyzmu; Estetyka natchnienia; Matryce historii; Religia – polityka – kultura. – Rytuał „Dziadów”: Rytualna syntagma; Heroiczny paradygmat; Poetyka inicjacji; Jedność „Dziadów”; Schemat przekształceń symbolicznych. – Gest Kordiana: Bohater w poszukiwaniu misji; Problem narodu; Słowo gestu; Etyka i historia; Schemat przekształceń symbolicznych. – Symbol „Nie-Boskiej komedii”: Kręgi rzeczywistości; Stare i nowe ryty; Symbol i obecność; Schemat przekształceń symbolicznych, – Teatr uczestnictwa: Struktury nowego teatru; Projekt estetyczny; Projekt realizacji; Typ obecności w polskim teatrze romantycznym; Konkluzje. – Wiara i historia: Przełom religijny; Teologia wpisana w „Dziady”; Nowy obraz świata i mesjanizm; Kopernikański przewrót postaw religijnych; Późniejsze rozwinięcia romantycznej religijności; Między Wschodem a Zachodem; Uwagi końcowe. – Zakończenie.

  7. Kordian et Lorenzaccio. Héros modernes? Montpellier: Espace 1999, 52 s.
  8. Zawartość: Kordian [J. Słowackiego] et Lorenzaccio [A. de Musseta], héros modernes?: Analogies; Le rêve héroïque; „Pour le peuple, sans le peuple”; Le geste fécond; Conclusion). – Juliusz Słowacki (1809-1849).

  9. Zwierciadła Kordiana. Rola i maska bohatera w dramatach Słowackiego. Wwa: Świat Lit. 2001, 246 s. Nauka o Literaturze Pol. za Granicą, t. 7.
  10. Problemy tożsamości. Szkice mickiewiczowskie i (post)romantyczne. Lubl.: Inst. Europy Środkowo-Wschodniej 2006, 499 s.
  11. Zawartość: Wprowadzenie. – Los i historia: Mickiewicz: tożsamość indywidualna a naród; Kryzys. O tworzeniu się dynamicznego modelu kultury; Polski bohater romantyczny; Etyzacja polityki – naczelna idea polskiego romantyzmu; Autonomia społeczna a „Przymierze Ludów” w polskiej tradycji. – Hermeneutyka utworów: Kto jest bohaterem „Dziadów”?; Praca autora nad rolą w „Dziadach”; Mickiewiczowska wizja teatru; Synteza religijna Mickiewicza; „Zdania i uwagi” Adama Mickiewicza; „Liryki lozańskie” – mistyka poranka; Reinterpretacja kultu maryjnego w dziele Mickiewicza; Kanon kultury w dziele Adama Mickiewicza; „Pragnę, więc jesteś”. Trzy figury „Innego” w polskim romantyzmie. – Recepcja a tożsamość kultury: Romantyczne korzenie polskiej tożsamości; O recepcji Mickiewicza we Francji; Tożsamość indywidualna a zbiorowy los. Od Norwida do Gombrowicza; Teatr i gest społeczny; Norwidowy „trudów trud” w dzisiejszej perspektywie; Mickiewiczowski „Gestus” Karola Wojtyły; Ostatni polski romantyk; Romantyzm czy oświecenie: fałszywa alternatywa. – Aneks: Święte błądzenie brata Adama [wywiad].

    Przekł. poszczególnych szkiców: Mickiewicz: tożsamość indywidualna a naród: hiszp.: Identidad romántica en la obra de Adam Mickiewicz. „Aleph”, Menizales 1999 nr 110 s. 60-72. – Kryzys. O tworzeniu się dynamicznego modelu kultury: franc.: Initiation et crise. De la formation d’un modèle dynamique de la culture. W: Crise et conscience du temps. Des Lumières à Auschwitz. Nancy 1998 s. 35-47. – Polski bohater romantyczny: franc.: Pologne. Un héros romantique moderne. W: Mythes et symboles politiques en Europe Centrale. Paris 2002 s. 302-315; niem.: Der polnische romantische Held. W: Romantik und Geschichte. Wiesbaden 2007 s. 184-194. – Etyzacja polityki – naczelna idea polskiego romantyzmu: franc.: L’éthique du politique dans le romantisme polonais. „Romantisme. Revue du dix-neuvième siècle. Le privé et le social”, Paryż 2003 nr 119 s. 7-20. – Autonomia społeczna a „Przymierze Ludów” w polskiej tradycji: franc.: Autonomie sociale et „alliance des peuples” dans la tradition polonaise. W: L’Europe du milieu. Nancy 1991 s. 263-278 – Synteza religijna Mickiewicza: franc.: La Synthèse religieuse de Mickiewicz. W: Le Verbe et l’Histoire. Mickiewicz, la France et l’Europe. Paris 2002 s. 150-165. – „Zdania i uwagi” Adama Mickiewicza. Mądrość i samotność: franc.: „Notes et pensées” d’Adam Mickiewicz. Sagesse et solitude. W: Mickiewicz par lui-même. Paris 2000 s. 35-54; niem.: Die „Ansichten und Bemerkungen” von Adam Mickiewicz. Weisheit und Einsamkeit. W: Adam Mickiewicz und die Deutschen. Wiesbaden 2000 s. 107-126. – Kanon kultury w dziele Adama Mickiewicza: franc.: Le canon de la culture dans l’œuvre d’Adam Mickiewicz. „Revue des Études Slaves”, Paryż 2002-2003 [t. 74 fasc. 2-3] s. 339-352. – Romantyczne korzenie polskiej tożsamości: franc.: Les Racines romantiques de l’identité polonaise. W: Convergences européennes. Conscience nationale et conscience européenne dans les littératures slaves, baltes, balkaniques et hongroise au XXe siècle. Paris 1993 s. 59-72. – O recepcji Mickiewicza we Francji: franc.: De la perception de Mickiewicz en France. W: Langues et peuples d’Europe Centrale et Orientale dans la culture française. Paris 1998 s. 163-177. – Teatr i gest społeczny: franc.: Théatre et geste social. „Silex”, Grenoble 1983 nr 24 s. 57-72.

  12. Etyka i metafizyka: perspektywa transcendencji poziomej we współczesnej kulturze polskiej. Wwa: Neriton 2011, 393 s. Nauka o Lit. Pol. za Granicą t. 13.
  13. Zawartość: I. Wprowadzenie. Transcendencja pozioma: Transcendencja pozioma. Zachowania, obrazy, koncepty; Literatura a religia; Religia–kultura–wiara. – II. Metafizyka zła i groteska: Zło nowoczesności: „Jądro ciemności” Josepha Conrada a „Czas Apokalipsy” Francisa Forda Coppoli; „Kościół międzyludzki” w „Ślubie” Witolda Gombrowicza; Rytuały polskiej groteski; Sławomir Mrożek: teatr absurdu czy absurd jako teatr?; Tadeusz Konwicki: kryzys tożsamości; Konwicki albo mit Żyda Wiecznego Tułacza; Ból nie-istnienia: o „postmodernistycznej” powieści Tomka Tryzny [dot.: Panna Nikt]; Tragedia ludzka według Zbigniewa Herberta. – III. Tęsknota za dobrem: poezja etosu i etos poezji po II wojnie światowej; Formy religijności życia codziennego: obraz literacki i postawy kulturowe; Czesław Miłosz – świadomość emigranta; Tożsamość indywidualna, tożsamość zbiorowa, romantyzm w dziele Miłosza; Religia Miłosza; Miłosz, Merton, buddyzm zen; Dwa traktaty poetyckie o wierze: „Traktat teologiczny” Czesława Miłosza, „Tryptyk rzymski” Jana Pawła II; Opatrzność Jana Pawła II; Myśl etyczna opozycji demokratycznej w Polsce; Odniesienia sensu.

    Przekł. poszczególnych szkiców: „Jądro ciemności” Josepha Conrada a „Czas Apokalipsy” Francisa Forda Coppoli: ang.: The evil of modernity. Joseph Conrad’s „Heart of darkness” and Francis Ford Coppola’s „Apocalypse now”. Przeł. E. Kowal. „Yearbook of Conrad Studies” Kr. 2007 s. 195-211; wersja franc.: Le mal de la modernité. „Au Cœur des ténèbres” de Joseph Conrad et „Apocalypse now” de Francis Ford Coppola. W: Joseph Conrad – un Polonais aux confins de l’Occident. Paris 2009 s. 103-120. – „Kościół międzyludzki” w „Ślubie” Witolda Gombrowicza: wersja franc.: „l’Eglise interhumaine” dans le „Mariage” de Gombrowicz. W: La littérature polonaise du XXe siècle. Paris 2000 s. 209-221. – Rytuały polskiej groteski teatralnej: wersja franc.: Le grotesque polonais. Les rituals de l’absurde dans le théâtre polonais. W: L’Humour européen. T. 2. Lubl.-Sèvres 1993 s. 229-246. – Sławomir Mrożek: teatr absurdu czy absurd jako teatr?: wersja franc.: Sławomir Mrożek. Théâtre de l’absurde ou l’absurde comme théâtre? „Revue des Études Slaves“, Paryż 1988 nr 1 s. 209-219. – Ból nie-istnienia. O „postmodernistycznej” powieści Tomka Tryzny [dot.: Panna Nikt]: wersja franc.: Le mal d’être personne. A propos du roman „postmoderne” de Tomek Tryzna. W: (Post)modernisme en Europe Centrale. La crise des idéologies. Paris 1999 s. 171-186. – Tragedia ludzka według Zbigniewa Herberta: wersja franc.: La tragédie humaine selon Zbigniew Herbert. „Les Nouveaux Cahiers Franco-Polonais”, Wwa, Paryż 2005 nr 5 s. 99-112. – Religia Miłosza: wersja franc.: Miłosz et le religieux. W: Czesław Miłosz et le vingtième siècle. Paris 2006 s. 211-230. – Miłosz, Merton, buddyzm zen: wersja franc.: Miłosz, Merton et le boudhissme zen. W: Czesław Miłosz: dialogue des cultures. Paris 2013 s. 195-212.

    Artykuły w książkach zbiorowych i czasopismach, m.in.: Bohaterowie dramatów Witkacego. „Dialog” 1967 nr 12 s. 84-98. – Tematyka pracy. W: Literatura wobec przemian społecznych. Wwa 1973 s. 238-267. – Misja „Solidarności”. „Aneks”, Londyn 1984 nr 34 s. 99-125 [podp.: Stanisław Ernest]. – La structure initiatique des „Aïeux” (Dziady) d’Adam Mickiewicz. „Revue des Études Slaves”, Paryż 1985 nr 3 s. 421-445. – Czesław Miłosz, la conscience de l’émigré. W: Les effets de l’émigration et de l’exil dans les cultures tchèque et polonaise. Paris 1987 s. 121-147. – Les „Aïeux” de Mickiewicz, théâtre de la participation issu du romantisme. „Les Cahiers Franco-Polonais”, Wwa, Paryż 1984, wyd. 1987 s. 27-46. – L’identité culturelle de la Pologne et la symbolique de la foi incarnée. W: L’Europe Centrale. Réalité, mythe, enjeux. XVIIIe-XXe siecles. [Varsovie] 1991 s. 231-242. – Tadeusz Konwicki ou le mythe du Juif errant. „Revue des Études Slaves”, Paryż, 1991 t. 63 [z.] 2 s. 547-559. – Wiara i historia. Dynamiczny model religii wcielenia w dziele Adama Mickiewicza. „Pam. Lit.” 1991 z. 3 s. 31-54; wersja franc.: Le renversement copernicien du religieux dans l’oeuvre d’Adam Mickieiwcz. „Cahiers Mennaisiens”, Paryż 1992 nr 26 s. 86-116. – Culture et politique en Europe Centre-Est. „Nova Renascença”, Porto 1992, vol. XII s. 219-235. – Les formes du religieux dans le quotidien en Pologne. Représentation littéraire et attitudes culturelles. „Revue des Études Slaves”, Paryż 1993 z. 3 s. 511-524. – Tadeusz Konwicki et la crise de l’identité. W: Pologne singulière et plurielle. La prose polonaise contemporaine. Lille 1993 s. 91-101. – Mickiewicz, Norwid et la nation „messianique”. Mise au point sur les concepts et les thèmes. W: Regards sur l’indomptable Europe du Centre-Est du XVIIIe siecle à nos jours. Lille 1996 s. 117-130. – Nos repères du Sens. W: Quels repères pour l’Europe?, Paris 1996 s. 75-95; tłum. hiszp.: Nuestros referentes del sentido. W: La crisis de los referentes y la reconstrucción de las identidades en Europa. Bogotá 1999 s. 59-76. – La dérision comme manière de vivre ou l’humeur polonais à la Gombrowicz. W: La Comédie sociale. Paris 1997 s. 115-127. – Nicolas Sęp-Szarzyński et l’imagerie baroque de la foi. W: L’homme baroque. Nancy 1997 s. 27-41. – Entre l’Orient et l’Occident. La religiosité romantique en Pologne. „Archives de Sciences Sociales des Religions”, Paryż 1998 nr 101 s. 107-129; inna wersja w: Eglises-Etats-Nations à l’époque des Lumières et au XIXe siècle. Lubl. 2000 s. 125-138. – Foi et Histoire. W: Mickiewicz 1798-1998. Bicentenaire de la naissance. Paris 1998 s. 135-176. – El espejo roto. W: 10 años después del Muro. Visiones de Europa y América Latina. Bogotá 1999 s. 40-55. – Influences orthodoxes, juives et ésotériques sur la religiosité de Mickiewicz. W: Adam Mickiewicz. Kontexte und Wirkung. Contexte et rayonnement. Fribourg 1999 s. 115-128. – L’imaginaire romantique et le théâtre. „Kordian” de Juliusz Słowacki. W: Solitude et conscience politique sur la scène romantique. Musset, Słowacki, Kleist. Paris 1999 s. 49-64. – Réactualisation des mythes littéraires. Shakespeare, Słowacki, Kordian. „Bulletin de littérature générale et comparée”, Paryż 1999 nr 25 s. 105-135. – Le combat du héros romantique avec son double. W: Figures du double dans les littératures européennes. Lausanne 2001 s. 134-144. – Koncept roli w dramatach Słowackiego. „Pam. Lit.” 2001 z. 3 s. 65-75; wersja franc.: Le concept du rôle dans théâtre de Słowacki. W: Słowacki aujourd’hui. Paris 2002 s 145-154. – La société civile en Pologne et l’Union Européenne. Les enjeu identitaires. „Transitions”, Génève 2001 nr 2 s. 139-149. – Le théâtre romantique polonais. „Romantisme”, Clermont-Ferrand 2001 nr 111 s. 57-74. – L’absurde dans le théâtre de Tadeusz Różewicz. W: Absurde et dérision dans le théâtre est-européen. Paris 2002 s. 153-166. – Les relations entre la culture française et la culture polonaise. W: Les relations entre la France et la Pologne au XXe siècle. Kr. 2002 s. 35-56. – Tożsamość polska w kontekście europejskim. „Nauka” 2002 nr 2 s. 91-101. – Msza święta jako przedstawienie. W: Ikony niewidzialnego. Opole 2003 s. 81-100. – La Société historique et littéraire polonaise et la Bibliothèque polonaise de Paris. W: Histoire de la slavistique. Le rôle des institutions. Paris 2003 s. 158-168. – „L’Autre Europe“ et l’idée européenne (rapport de synthèse). W: L’Union Européenne en débat. Nancy 2004 s. 13-34. – La poésie de l’éthos et l’éthos de la poésie dans la Pologne de l’après-guerre. W: La Poésie polonaise du vingtième siècle. Voix et visages. Paris 2004 s. 101-119. – Rytuały jedzenia i picia we Francji i w Polsce. Rekonesans. „Napis” 2004 s. 359-372. – Face au néant. Les dissidences de Czesław Miłosz. W: Dissidences. Paris 2005 s. 35-56. – Les confines de l’Europe Centrale; Richesse et périls de la recontre des cultures. W: Europe. La danse sur les limites. Paris 2005 s. 179-198; 305-316. – Le poète, constructeur de l’imaginaire national. W: Ecriture de l’histoire. Strasbourg 2005 s. 135-152. – Les chrétiens avec ou sans Dieu et l’Etat laïque en Pologne. W: La laïcité, une question au présent. Nantes 2006 s. 197-218. – Oratoryjne „Dziady” w realizacjach Andrzeja Seweryna. W: Tradycja romantyczna w teatrze polskim. Kr. 2007 s. 21-34. – Kilka uwag o hymnie „Smutno mi Boże!…” Juliusza Słowackiego oraz o aporiach tłumaczenia. W: Oblicza Narcyza. Obecność autora w dziele. Kr. 2008 s. 101-114, wersja franc.: Comment lire et traduire et l’Hymne de Juliusz Słowacki, „Smutno mi Boże”. W: Juliusz Słowacki. Lectures contemporaines. Paris 2010 s. 85-96. – La traduction du non-verbal. W: Aspects sociologiques et anthropologiques de la traduction. Paris-Varsovie 2008 s. 61-72. – Chrzest jako rytuał inicjacji. „Znak” 2009 nr 11 s. 99-109, przedr. w: Słowo i gest. Opole 2009 s. 67-78. – Culture et identité. L’héritage de la Res Publica des Deux Nations. les courants slavophiles, panslaves et messianiques. W: L’héritage de la Res Publica des Deux Nations. Lublin-Paris 2009 s. 91-104. – La naissance d’une „nation culturelle”. W: East-Centrale Europe in European History. Lublin 2009 s. 211-228, wersja pol.: Formowanie się narodu kulturowego w Polsce i Europie Środkowej. W: Sploty kultury. Wwa 2010 s. 382-399 . – La structure rituelle des „Aïeux” et ses conséquences esthétiques. W: L’Âge d’or du théâtre polonais de Mickiewicz à Wyspiański, Grotowski, Kantor, Lupa, Warlikowski... Paris 2009 s. 43-61. – Prawda słowa, prawda gestu w teatrze i w liturgii. W: Słowo w kulturze współczesnej. Wwa 2009 s. 177-198. – Śmierć Mickiewicza. „Prz. Hum.” 2009 nr 5/6 s. 37-47. – Traité de poésie de Czesław Miłosz. W: L’antre des mots. Autour de la poésie de Vladimir Holan. Praha 2009 s. 163-174. – Humanistyczna problematyka przełomu antropologicznego. Okres romantyzmu. W: Humanitas. Projekty antropologii humanistycznej. Cz. 1. Wwa 2010 s. 497-534. – Scenariusz Grotowskiego według Kordiana. W: Słowacki/Grotowski. Rekontekstualizacje. Wr. 2010 s. 77-89. – „Słowiański papież": stosunek romantyków do Kościoła. „Znak” 2010 s. 71-87, przedr. w: Słowacki mistyczny – rewizje po latach. Wwa 2012 s. 124-138. – Mieszkaniec Północy. Trzy wiersze – trzy miasta: Wilno, Paryż, Berkeley. W: Czesława Miłosza „północna strona”. Gdańsk 2011 s. 49-62. – La symbolisation de l’histoire: example du romantisme polonais. W: Fiction et histoire. Strasbourg 2011 s. 221-234. – Wobec nicości. Miłosz – dysydent. „Postscriptum Polonist.” 2011 nr 1 s. 29-46. – France-Pologne au XXe siècle: recontres culturelles. W: L’Autre Francophonie. Paris 2012 s. 33-54. – Permanence(s) du religieux: introduction; Le paradigme romantique du croire et son rôle au XXe siècle en Pologne. W: Religion et identité en Europe Centrale. Paris-Brno 2012. – „Et elle brillait cette ville”: Le Paris de Miłosz. W: Miłosz et la France. Paris 2013 s. 75-89. – „Inna Europa", „Europa porwana", Europa Środkowo-Wschodnia..: tożsamość kulturowa i paradygmat romantyczny. [Przeł.] M. Nicińska. „Prz. Filoz.-Lit.” 2013 nr 1/ 2 s. 115-136. – Le monument d’Adam Mickiewicz á Varsovie. W: Mémoire(s) des lieux dans la prose centre-européenne après 1989. Lausanne; [Paris] 2013 s. 139-153. – Recepcja Dziadów przez Kościół. W: „Dziady nasze mają to szczególnie…”. Studia i szkice współczesne o dramacie Adama Mickiewicza. Wwa 2013 s. 179-194. – Changement du paradigme: le théâtre polonais avant et après 1989. „Revue des Études Slaves”, Paryż 2014 nr 4 s. 709-722. – Dramat (w) religii. „Sędziowie” Stanisława Wyspiańskiego. W: Dramat i teatr religijny. Wyróżniki i paradygmaty. Lubl. 2014 s. 195-210. – Symbole tożsamości zbiorowej w dramatach romantycznych: wczoraj i dziś. W: Polonistyka wobec wyzwań współczesności. T. 1. Opole 2014 s. 246-256. – Cyprian Norwid, esquisse d'une anthropologie culturelle. W: Norwid: notre contemporain. Paris 2015 s. 25-43, wersja pol.: Zarys antropologii kultury w dziele Norwida. „Stud. Norwidiana” 2016 T. 34 s. 3-20. – „Wyznania patrycjusza” Sándora Máraiego i „Rodzinna Europa” Czesława Miłosza: dwa portrety Europy Środkowej. W: W ogrodzie świata. Kr. 2015 s. 237-253. – Partykularne i uniwersalne w literaturach narodowych. „Postscriptum Polonist.” 2016 nr 2 s. 125-134, przedr. w: Literatura polska i perspektywy nowej humanistyki. Katow. 2018 s. 188-198. Polonistyka na początku XXI wieku. – „Przyjaźń” i „kochanie” w wierszach Mickiewicza. W: Liryka Mickiewicza: uczucia, świadectwa, ekspresje. Wwa 2018 s. 149-160. – „Traité des mannequins”: antécédents, implications, transformations théâtrales. W: Bruno Schulz entre modernisme et modernité. Paris 2018 s. 271-284.

Przekłady

  1. S.I. Witkiewicz: L’oeuvre sans nom. [Przeł.:] M. Masłowski, Ch. Dancy. Wyst.: Reż.: M. Masłowski. Paris, Théâtre de la Cité 1968.
  2. Tytuł oryginału pol.: Bezimienne dzieło.

  3. C. Fuentes: Jednooki jest królem. [Utwór dramatyczny]. Wyst. : Reż.: R. Szejd. Wyst. Wwa, T. Dram. 1975.
  4. Poésie polonaise contemporaine. [Antologia]. [Przeł. i red.:] M. Masłowski, J. Donguy. Paris: le Castrol astral et Lettres Slaves 1982 [3], 204 s., Collection Voix Off Pologne, 2.
  5. Wyd. w jęz. pol. i franc. – Zawiera przekłady wierszy: M. Białoszewskiego, S. Grochowiaka; Z. Herberta; T. Nowaka; T. Różewicza; W. Szymborskiej; S. Barańczaka; K. Karaska; J. Kornhausera; R. Krynickiego; E. Lipskiej; R. Wojaczka; A. Zagajewskiego, – nadto: Repères; Presse et Éditions Clandestines; Moi, soldat qui ai tiré sur les ouvriers à Gdansk, en décembre 1970 (Extraits), [Trois textes annexes:] (L. Dymarski – J. Kornhauser – S. Barańczak); Crédit photographique.

  6. Pologne. Anthologie de l’etat de guerre. [Przeł.:] M. Masłowski, J. Donguy. Toulouse: Tribu 1984, 166 s.
  7. Przekł. podp. pseud.: Stanisław Ernest.

  8. A. Mickiewicz: Les Aïeux = Dziady. Poème. [Przeł.:] M. Masłowski, J. Donguy. [Lausanne]: L’Âge d’Homme 1992, 397 s. Collection Classiques Slaves.
  9. Tu także wprowadzenie M. Masłowskiego: Permanence des „Aieux”, s. 13-43 i przyp.

  10. T. Słobodzianek: Merlin. L’autre histoire. [Przeł.:] M. Masłowski, J. Donguy. Wyst. Bruksela, Festiwal Temporalia 1994.
  11. Tytuł oryginału pol.: Merlin. Inna historia.

  12. J. Słowacki: Kordian. [Przeł.:] M. Masłowski, J. Donguy. Lausanne; [Paris]: L’Âge d’Homme 1996, 185 s. Collection Classiques Slaves.
  13. Tu także M. Masłowskiego: Note biographique, s. 7-10; Plaidoyeur pour Kordian, s. 11-14; Un héros en quête de mission, s. 14-18; Cet indépassable nationalisme…, s. 19-24; La parole du geste, s. 24-29; La Gloire de la poésie, s. 29-32, a także przyp.

  14. Z. Herbert: La Chambre d’à côté. [Przeł.:] M. Masłowski, J. Donguy. Praprem. jako sztuka czytana: Nancy, Festiwal Passages de Nancy 1999.
  15. Tytuł oryginału pol.: Drugi pokój.

  16. Z. Herbert: Lalek. [Przeł.:] M. Masłowski, J. Donguy. Praprem. jako sztuka czytana: Paris, T. de l’Odéon 1999.
  17. Cz. Miłosz: Traité de théologie. [Przeł.:] M. Masłowski, J. Donguy. Le Chambon-sur-Lignon: Cheyne 2003, 102 s. D’une voix l’autre. Praprem. jako sztuka czytana : Paris : Comédie Française 30 X 2004.
  18. Tekst w jęz. pol. i franc. – Tytuł oryginału pol.: Traktat teologiczny.

  19. K. Bizio: Toxines. [Utwór dramatyczny]. [Przeł.:] M. Masłowski, J. Donguy. Praprem. jako sztuka czytana: Caen, Panta théâtre 22 IV, 15 V 2004.
  20. Tytuł oryginału pol.: Toksyny.

  21. T. Różewicz: La chute. [Utwór dramatyczny]. Praprem. jako sztuka czytana: Paris, Comédie Française 27 X 2004.
  22. Tytuł oryginału pol.: Spadanie.

  23. T. Różewicz: Le Fichier; Témoignage ou notre petit confort. [Utwory dramatyczne]. (Théâtre 1). [Przekł. i wstęp:] M. Masłowski, J. Donguy. Lausanne: L’Âge d’Homme 2005, 134 s. Petite bibliothèque slave, 28.
  24. Tytuły oryginałów pol.: Kartoteka; Nasza mała stabilizacja.

  25. T. Różewicz: La Vieille femme qui couve; Un drôle de petit vieux; La sortie de l’artiste de la faim. [Utwory dramatyczne]. (Théâtre II). Lausanne; Paris: l’Âge d’Homme 2008, 166 s. Petite bibliothèque slave.
  26. Tytuł oryginału pol.: Stara kobieta wysiaduje; Śmieszny staruszek; Odejście głodomora.

  27. Cz. Miłosz: Traité de poésie; L'apprenti. Avec des commentaires de l'auteur . [Przeł.]: J. Donguy, M. Masłowski. Paris: Honoré Champion Éditeur 2013, 218 s. Poétiques et Esthétiques XXe-XXIe Siècles, 13.
  28. Tytuł oryginału pol.: Traktat poetycki; Czeladnik.

Prace redakcyjne

  1. L’Europe du Milieu. Actes du colloque; organisé par le Groupe de recherche sur l’Europe centrale de l’Université de Nancy II, Septembre 1989. [Red.:] M. Masłowski, [przy współpracy:] A. Kurc. Nancy: Presses universitaires de Nancy 1991, 303 s., Espaces Centre-Européens (Nancy).
  2. Identité(s) de l’Europe centrale. [Red.] M. Masłowski. Paris: Institut d’Études Slaves 1995, 221 s., Cultures et Sociétés de l’Est,21.
  3. Histoire des idées politiques de l’Europe centrale. [Red.:] M. Masłowski, Ch. Delsol. Paris: Presses Universitaires de France 1998, XV, 603 s., Politique d’Aujourd’hui.
  4. Nagroda Joseph du Teil przyznana przez Académie des Sciences Morales et Politiques w 1998 za współredakcję.

  5. Le verbe et l’histoire. Mickiewicz, la France et l’Europe. [Red.:] M. Masłowski, F-X. Coquin. Paris: Institut d’Études Slaves: Éd. de la Maison des sciences de l’homme 2002, 423 s., Travaux (Institut d’Études Slaves), 42.
  6. Mythes et symboles politiques en Europe centrale. [Red.:] M. Masłowski, Ch. Delsol, J. Nowicki. [Wstęp:] P. Chaunu. Paris: Presses Universaitaires de France 2002, XX, 690 s., Politique D’Aujourd’hui.
  7. Dissidences. [Red.:] M. Masłowski, Ch. Delsol, J. Nowicki. Paris: Presses Universitaires de France 2005, 304 s.
  8. L’Âge d’or du théâtre polonais de Mickiewicz à Wyspiański, Grotowski, Kantor, Lupa, Warlikowski ... [Actes du colloque, Paris, octobre 2006.] [Red.:] M. Masłowski, A. Grudzińska. Paris: Éd. de l’Amandier 2009, 452 s.
  9. Culture et identité en Europe Centrale. Canons littéraires et visions de l’Histoire. [Red.:] M. Masłowski, P. Gradvohl, D. Francfort. Paris: Institut d’Études Slaves; Brno: Masarykova Univerzita 2011,660 s., Travaux (Institut d’Études Slaves, 62.
  10. Religion et identité en Europe Centrale. [Red.:] M. Masłowski, [przy współpr.:] D. Bechtel, C. Royer. Paris: Éditions Belin 2012, 346 s. Histoire et Société. Europes Centrales.
  11. L’anthropologie théâtrale selon Jerzy Grotowski. [Red.:] J. Fret, M. Masłowski. Paris: Éd. de l’Amandier 2013, 391 s.
  12. Nadto zob. Przekłady poz. 3.

OPRACOWANIA (wybór)

  • Ank. 2010.
  • Wywiady: Święte błądzenie brata Adama. Rozm. P. Goźliński. „Gaz. Wybor.” dod. „Magazyn” 1999 nr 83, przedr. w: M. Masłowski: Problemy tożsamości. Lubl. 2006; Wiara wieku męskiego. Rozm. J. Bątkiewicz-Brożek. „Tyg. Powsz.” 2009 nr 44.

Powrót na górę↑


  • Le monde contemporain de la Lorraine. Dictionnaire biographique. Paris 1997.

Powrót na górę↑

Dzieje bohatera

  • M. PRUSSAK. „Pam. Lit.” 1979 nr 3, polem. M. Masłowski: O interpretacji. „Pam. Lit.” 1980 z. 3.
  • Z. PRZYCHODNIAK. „Ruch Lit.” 1979 z. 4.
  • I. GUSZPIT. „Zag. Rodzaj. Lit.” 1980 nr 1.

Powrót na górę↑

Gest, symbol i rytuały polskiego teatru romantycznego

  • E. BIEŃKOWSKA: Kosmiczny parlament. „Tyg. Powsz.” 1998 nr 14.
  • P. GOŹLIŃSKI: Przemiany bohatera Polaków. „Dialog” 1999 nr 4.
  • T. KUBIKOWSKI: Byt romantyczny. „Nowe Książ.” 1999 nr 3.
  • M. KOZŁOWSKA: W kręgu mitów, herosów, rytów i gestów. „Prz. Powsz.” 2000 nr 6.
  • M. REGULSKI. „Pam. Lit.” 2000 z. 4.

Powrót na górę↑

Kordian et Lorenzaccio

  • J. GROMADZKI. „Pam. Lit.” 2001 z. 3.

Powrót na górę↑

Problemy tożsamości

  • Z. PRZYCHODNIAK: Tożsamość polska, Mickiewicz i Europa. „Prz. Hum.” 2009 nr 5/6.
  • D. SOSNOWSKA: Nadal romantyzm. O książce „Problemy tożsamości” Michała Masłowskiego. „Znak” 2009 nr 1.

Powrót na górę↑

Etyka i metafizyka

  • Ł. TISCHNER: Metamorfozy „bez-wiednego kapłana". „Znak” 2012 nr 10.
  • A. MALINOWSKA: Wołanie o Sens. „Tekstualia” 2013 nr 1.
  • A. ŚWIĄTEK: Człowiek nadzieją naszych czasów. „Kronos” 2013 nr 1.
  • M. BĄK: Romantyzm to dziś, tylko cokolwiek dalej. „Pam. Lit.” 2014 z. 2.

Powrót na górę↑

Maria Kotowska-Kachel

Polscy pisarze i badacze literatury przełomu XX i XXI wieku

Działania
Michał MASŁOWSKI
Nawigacja
Narzędzia