LÖW Ryszard
ur. 1931
Inna forma pisowni nazwiska: Loew.
Pseud.: L. Sawin; Leon Sawin; Leon R. Sawin; RL.; (rl).
Historyk literatury, bibliograf i krytyk literacki, publicysta, redaktor.
Urodzony 1 lutego 1931 w Krakowie w zasymilowanej żydowskiej rodzinie inteligenckiej; syn Józefa Löwa, urzędnika i handlowca, oficera rezerwy Wojska Polskiego, i Dory z Heckerów, polonistki. Dzieciństwo spędził w Krakowie, gdzie od 1937 uczęszczał do Szkoły Powszechnej im. św. Wojciecha. Po wybuchu II wojny światowej przejściowo znalazł się w Brześciu nad Bugiem pod okupacją niemiecką, następnie we Lwowie pod okupacją sowiecką, skąd w czerwcu 1940 został wywieziony na Syberię w okolice Ałdanu, gdzie przebywał do sierpnia 1941. Następne lata spędził w kilku miejscach na terenie Azji Środkowej, okresowo przebywając w domu dziecka i sporadycznie ucząc się w szkole polskiej lub rosyjskiej. W czerwcu 1946 powrócił do Krakowa. Tu uczęszczał do Gimnazjum i Liceum im. Króla Jana III Sobieskiego i w 1948 zdał egzamin maturalny. W tym czasie został członkiem OM TUR.
W 1948 podjął studia z zakresu historii na Uniwersytecie Jagiellońskim oraz z zakresu ekonomii w Wyższej Szkole Ekonomicznej w Krakowie. W styczniu 1950 wyjechał do Paryża, gdzie kontynuował studia historyczne i ekonomiczne na Sorbonie i Ecole Pratique des Hautes Etudes (Science Economiques et Sociales), które ukończył (bez tytułu naukowego) w 1952. Latem 1950 odbył nadto na Sorbonie kurs kultury cywilizacji francuskiej dla cudzoziemców. W 1952 osiadł w Izraelu. Wkrótce rozpoczął dwu i pół-letnią zasadniczą służbę wojskową, po czym do 1985 pozostawał w czynnej rezerwie; jako żołnierz piechoty wziął udział w kilku kampaniach wojennych Izraela (m.in. w 1956, 1967 i 1973). Debiutował w 1953 recenzją Zniewolonego umysłu Czesława Miłosza, ogłoszoną na łamach wydawanych w Tel Awiwie „Nowin Izraelskich” (okresowo „Nowiny Poranne”; nr 127); z dziennikiem tym współpracował następnie do 1960. Od 1954 przez wiele lat pracował głównie w instytucjach finansowych jako statystyk i ekonomista, z przerwą w 1957-58, kiedy był bibliografem w Bibliotece Miejskiej Beit Ariela w Tel Awiwie. Jego zainteresowania pisarskie, badawcze i bibliograficzne skupiały się na literackich związkach polsko-hebrajskich; śledził zarówno polonica hebrajskie (zestawienia bibliograficzne na ten temat publikował m.in. w „Przeglądzie Orientalistycznym” w 1959 i w „Twórczości” w l. 1963-65, 1967) oraz wpływ niektórych pisarzy polskich na literaturę hebrajską, jak i problematykę Żydów w literaturze polskiej, a także opisywał polskojęzyczne życie literackie w Izraelu. W 1958-81 był korespondentem poznańskiej Pracowni Bibliografii Bieżącej Instytutu Badań Literackich (IBL) PAN, której dostarczał informacje na temat poloniców hebrajskich. Jednocześnie na potrzeby niektórych bibliotek w Polsce (Biblioteki Narodowej, Biblioteki Jagiellońskiej, Biblioteki IBL) oraz Muzeum Literatury im. A. Mickiewicza dostarczał archiwalne polonica hebrajskie i polskie książki wydawane w Izraelu. Od 1960 odbył szereg podróży, niekiedy kilkumiesięcznych, po krajach Europy Zachodniej i Stanach Zjednoczonych. W 1981-85 na uniwersytecie w Tel Awiwie uzupełniał studia, zajmując się dziejami ideologii, historią Rosji i historiografią powszechną. W 1986 odbył pierwszą po wielu latach podróż do Polski, która zapoczątkowała późniejsze częste wizyty w kraju, połączone z udziałem w życiu naukowym i literackim. W 1986 był współtwórcą Związku Autorów Piszących po Polsku w Izraelu (afiliowanego przy Federacji Związków Pisarskich w Izraelu), następnie w 1987-88 i ponownie od 1990 pełnił funkcję jego prezesa. Jednocześnie w 1993 został redaktorem rocznika tegoż Związku pod nazwą „Kontury”, wydawanego od 1988 w Tel Awiwie (tu niektóre publikacje podpisywał pseud. Leon R. Sawin). Pod auspicjami „Konturów” założył serię wydawniczą, w której publikowane są książki izraelskich pisarzy polskich w językach hebrajskim i polskim oraz w wersji dwujęzycznej: polsko-hebrajskiej. Artykuły i materiały dokumentacyjne dotyczące problematyki polsko-hebrajskich stosunków literackich ogłaszał w wielu czasopismach, m.in. w londyńskich „Wiadomościach” (1969-70, 1972, 1976-77; tu pod pseud. Leon R. Sawin), „Zeszytach Literackich” (1992-95), „Dekadzie Literackiej” (1994-2005, z przerwami), „Akcencie” (1997, 2001, 2005-06), „Archiwum Emigracji” (1999-2003, 2006-07), „Tekstach Drugich” (2000-03), „Miasteczku Poznań” (2013-16) i „Kwartalniku Artystycznym” (2016). W 1987 został członkiem izraelskiego PEN Clubu, a w 1997 członkiem The Israeli Association of Slavic and East European Studies. W 1998 wszedł w skład kolegium doradczego „Archiwum Emigracji”. W 2007 został wybrany na członka zagranicznego Wydziału Filologicznego PAU w Krakowie. Odznaczony wieloma izraelskimi odznaczeniami za uczestnictwo w kampaniach wojennych oraz Krzyżem Oficerskim Orderu Zasługi Rzeczypospolitej Polskiej (1999).
Zawartość: Przekłady na język hebrajski; „My, Żydzi Polscy” w hebrajskiej opinii literackiej; W kręgu hebrajskim; Jerozolimski przyjaciel [dot. L. Jaffego]; Leib Jaffe: Dzienniki [fragm.. dot. J. Tuwima]; Teksty pamięci. − W wyd. 2 nadto: Przedmowa do wydania pierwszego; Przedmowa do wydania drugiego; Listy Stefanii i Juliana Tuwimów do Leiba Jeffego; Aneksy [listy J. Tuwima do E. Zakowicza i D. Szymonowicza].
Zawartość: Z. Libera: Słowo wstępne. − O żydowskich antykwariuszach księgarskich w Krakowie; O (żydowskiej) miłości do (hebrajskich) ksiąg; Zdarzenia wśród książek; Zdarzenia wśród ludzi; Końcówki. Rzecz o polskich księgarzach i księgarniach w Tel Awiwie.
Zawartość: Wstęp; Hebrajskie dzieje Sienkiewicza; Wyspiański w piśmiennictwie hebrajskim; Utwory Tuwima w przekładach hebrajskich; Adolfa Rudnickiego hebrajska (nie)obecność; Izraelskie ślady Artura Sandauera; Stanisława Wygodzkiego znaki izraelskiej obecności; Tematy Meira Bosaka; „Między Syonem a Golgotą” [dot. K. Dresdnera]; Czytanie [Michała] Borwicza; Zapomniany historyk wileński [dot. P. Kona]; Stulecie [Jakuba] Szackiego.
Zawartość: Ażeby nie był zapomniany [dot. P. Gliksona]; Wilhelm Fallek; Porzucenie gry [dot. Sz. Wolfa]; Filolog jako artysta [dot. S. Dykmana]; Tematy Aleksandra Zygi; „Pan Tadeusz” po hebrajsku. Dzieje przekładu, wydania i recepcji krytycznej; Prus w domenie hebrajskiej. Rekonesans; Żeromski w literaturze hebrajskiej; Z dziejów Bolesława Leśmiana w Izraelu; Rozpoznanie. O izraelskiej prasie w języku polskim.
5. Literackie posumowania. Polsko-hebrajskie i polsko-izraelskie. Red. tomu, oprac. tekstu: M. Siedlecki i J. Ławski. Posł.: B. Olech. Białystok: Zakład Badań Interdyscyplinarnych i Porównawczych „Wschód – Zachód”. Wydz. Filol. Uniw. w Białymstoku 2014, s. 256. Przełomy, Pogranicza, t. 9.
Zawartość: Cz. I: Mickiewicz w kręgu hebrajskim; Julian Klaczko w literaturze i opinii hebrajskiej; „Trylogia” [H. Sienkiewicza] w oczach krytyki hebrajskiej; „Chłopi” [W.S. Reymonta] w literaturze hebrajskiej; Brzozowski wśród lektur syjonistycznych; Syjonistyczna recepcja Żeromskiego; Aleksandra Zygi studium o problemie żydowskim w twórczości J.I. Kraszewskiego. – Cz. II: Rzecz o Berku Neumanie, drukarzu wileńskim; Rzecz o Józefie Chazanowiczu – lekarzu białostockim; Ukochała obydwa narody. Dora Kacnelson 1921-2003-2013. – Cz. III.: „Kontury”. Pismo – autorzy – tematy – recepcja; Andrzej Sycz; Ażeby nie był zapomniany [dot. P. Gliksona]; O Yoramie Bronowskim; Pani Łucja [Gliksman]; Józefa Baua znaki obecności; Różne oblicza samotności [dot. F. Istnera]; Poprzez trwającą po nich ciszę [dot. N. Grossa]; Późne pożegnanie [dot. Z. Frankla]; Poetka wydarta niepamięci [dot. A. Wolfstein]; Z maską na twarzy [dot. M. Lewińskiej]; Ze wspomnień telawiwskich: ludzie wśród książek [dot. J. Foka i M. Morgensterna].