MIRKOWICZ Tomasz
1953–2003
Pseud.: Teodor M. Sieciech, Tomasz Minona.
Tłumacz, prozaik, krytyk literacki.
Urodzony 9 lipca 1953 w Warszawie; syn Tadeusza Mirkowicza, ekonomisty, i Janiny Sosińskiej-Mirkowicz, z domu Zaniewickiej, stomatologa. W 1963–67 przebywał wraz z rodziną w Egipcie, gdzie jego ojciec pracował w kairskim przedstawicielstwie polskiej firmy handlowej; uczęszczał wówczas do Cairo American Collage. Po powrocie rodziny do Polski uczył się w 1967–71 w klasie z wykładowym językiem angielskim w XXXIII Liceum Ogólnokształcącym im. M. Kopernika w Warszawie. Po zdaniu matury wstąpił w 1971 na Wydział Mechaniczny Energetyki i Lotnictwa Politechniki Warszawskiej; studia te przerwał po roku i w 1972 rozpoczął naukę w Instytucie Anglistyki Uniwersytetu Warszawskiego (UW). Podczas studiów uczestniczył w zorganizowanym przez Klub Tłumaczy (działający przy Oddziale Warszawskim ZLP) oraz redakcję „Literatury na Świecie” Seminarium dla Młodych Tłumaczy (październik 1974–marzec 1975). W następnych latach zajął się działalnością przekładową. W 1975 zawarł związek małżeński z Julitą Wroniak, tłumaczką, z którą dokonywał także wspólnych przekładów. Debiutował w 1976 jako tłumacz prozy K. Keseya pt. Wycieczka i Listy z Meksyku na łamach „Literatury na Świecie” (nr 6); z pismem tym nawiązał następnie stałą współpracę. W 1977 uzyskał magisterium, po czym w 1979–82 odbywał studia doktoranckie w Instytucie Anglistyki UW (przygotowywał rozprawę o powieści J. Joyce’a Finnegans Wake). W 1979 opublikował na łamach „Literatury na Świecie” (nr 3) recenzję antologii New stories (wyd. London 1976) pt. 69 nowych opowiadań angielskich, rozpoczynając pracę recenzenta prozy anglojęzycznej. Wchodził w skład Zarządu Koła Młodych Tłumaczy przy Klubie Tłumaczy Oddziału Warszawskiego ZLP. W 1981 przebywał krótko w Stanach Zjednoczonych. W 1984 pod pseudonimem Tomasz Minona wydał w obiegu niezależnym opowiadanie pt. Tunel. W kwietniu 1986 wyjechał z żoną do Stanów Zjednoczonych na stypendium rządu amerykańskiego. W tym czasie na skutek prowadzonego śledztwa w sprawie Regionalnego Komitetu Wykonawczego NSZZ „Solidarność” zatrzymano w Warszawie ukrywającego się w mieszkaniu Mirkowiczów działacza opozycyjnego Zbigniewa Bujaka. Po powrocie do kraju w sierpniu tego roku został wraz z żoną tymczasowo aresztowany. Zwolniony z aresztu we wrześniu tego roku przez kilka miesięcy kierował Redakcją Angielską w Państwowym Instytucie Wydawniczym. Za tłumaczenia otrzymał m.in. nagrody „Literatury na Świecie” (1987) i Stowarzyszenia Tłumaczy Polskich (1988). W 1991 przebywał ponownie przez rok w Stanach Zjednoczonych na stypendium Fundacji Kościuszkowskiej. W latach dziewięćdziesiątych publikował m.in. w pismach „FA-art” (1993–95, 1999), dodatku do „Życia Warszawy” „Ex Libris” (1994), „Gazecie Wyborczej” i jej dodatku „Gazeta Magazyn” (1995, 1997). W 1998 odbył trzymiesięczny rejs statkiem do Ameryki Południowej. W tymże roku otrzymał stypendium Ministerstwa Kultury i Sztuki. W 2001–03 pracował w Instytucie Anglistyki UW jako wykładowca literatury amerykańskiej, a także przygotowywał doktorat, poświęcony twórczości Harry’ego Mathewsa. Kolekcjonował obrazy i plakaty Franciszka Starowieyskiego (wkrótce po jego śmierci w 2003 zostały wystawione w Bibliotece Narodowej). Należał do Stowarzyszenia Tłumaczy Polskich, SPP (od 1989) i Polskiego PEN Clubu. Zmarł 7 maja 2003 w Warszawie; jego prochy zostały rozsypane w różnych miejscach na świecie.
W 2011 za zasługi w działalności na rzecz niepodległości i suwerenności Polski oraz respektowania praw człowieka został pośmiertnie odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski.
TWÓRCZOŚĆ
1. Tunel. [Opowiadanie]. Wwa: NOWA* 1984, 33 s.
Podp. pseud.: Tomasz Minona. – Dot. wydarzeń z grudnia 1981.
2. Lekcja geografii. Lipogramy. Wwa: Da Capo 1996, 189 s. Wyd. nast. bez podtyt. Wwa: Wydawn. Albatros A. Kuryłowicz 2007.
3. Pielgrzymka do Ziemi Świętej Egiptu. Powieść lipocefaliczna. Wwa: W.A.B. 1999, 480 s. Wyd. 2 popraw. tamże 2003.
Przekł. ros.: Palomničestvo v Svâtuû Zemlû Ègipetskuû. Przeł. N.O. Romanovskij. Moskva 2005.
Przekłady i adaptacje
1. J. Boyd: Ostatni statek z planety ziemia. [Powieść]. Wwa: Czyt. 1979 [właśc. 1980], 189 s.
2. R. Bradfort: Tak daleko do nieba. [Powieść]. Wwa: PIW 1979, 236 s. KIK. Klub Interesującej Książ.
3. J.L. Herlihy: Nocny kowboj. [Powieść]. Wwa: KiW 1979, 218 s. Wyd. nast.: Wwa: Wiedza Powsz. 1989; Kr.: Graffiti [1992]; Wwa: Da Capo 1995.
Wyd. jako dokument dźwiękowy: Czyta Z. Zapasiewicz. [Wwa:] Pol. Związek Niewidomych. Zakład Wydawnictw i Nagrań [1990], 7 kaset dźwiękowych.
4. K. Kesey: Lot nad kukułczym gniazdem. [Powieść]. Przekł. i posł.: T. Mirkowicz. Wwa: PIW 1981, 294 s. Współcz. Proza Światowa. Wyd. nast.: tamże: wyd. 2 1990. KIK. Klub Interesującej Książ., dodruk 1991; Wwa: Da Capo 1993. Klasyka Współcz., tamże: 1994, 1995, 1996, [2000]; Wwa: Świat Książki 2000. Klasyka Współcz.; Wwa: Da Capo; Albatros 2001; Wwa: Porozumienie Wyd. 2002. Kanon na Koniec Wieku; Wwa: Albatros 2003. Pi — Albatros; Wwa: Albatros A. Kuryłowicz 2005. Literka; tamże: 2009. Ser. Lit., 2015, 2017. Zob. także poz. 24.
Wyd. jako dokument dźwiękowy: [Adapt.: J. Szwedowska]. Czyta Z. Zapasiewicz. Wwa: Wydawn. RTW 2000, 4 kasety dźwiękowe, wyd. nast. Wwa: Mozaika [2007]. 1 płyta CD. Książka Audio; Czyta J. Peszek. Wwa: Albatros A. Kuryłowicz 2011, 1 płyta CD w formacie mp3.
Wyd. jako dokument elektroniczny: Wwa: Albatros A. Kuryłowicz, pliki w formacie PDF, EPUB, MOBI.
5. H.M. Petrakis: Fale nocy i inne opowiadania. [Opowiadania]. Wwa: KiW 1982, 235 s.
6. H. Mathews: Przemiany. [Powieść]. „Lit. na Świecie” 1984 nr 9 s. 3–55. Wyd. osob. Wwa: MAW 1987, 191 s. Wyd. 2 Wwa: PIW 1999. Współcz. Proza Światowa.
Nagroda za przekład „Lit. na Świecie” w 1987.
7. A. Sillitoe: Gawędziarz. [Powieść]. Wwa: KiW 1987, 280 s.
8. R. Condon: Honor Prizzich. [Powieść]. Wwa: KAW 1988, 239 s. Wyd. nast.: Tor.: C&T 1997, tamże 1999; wyd. 3 popraw. Pozn.: Rebis 2002.
9. G. Orwell: Rok 1984. [Powieść]. Wwa: PIW 1988, 218 s. KIK. Klub Interesującej Książ. Wyd. nast.: tamże: dodruk 1988; wyd. 3 1989; Wwa: Da Capo 1993, tamże: 1994. Klasyka Współcz., 1995, 1996, [1997]. Lektura Szkolna, 1998; Wwa: Świat Książki 1998; Wwa: Porozumienie Wyd. „Muza” 1999. Kanon na Koniec Wieku; Wwa; De Agostini Polska; Altaya Polska 2001. Arcydzieła Lit. Współcz.; Wwa: Muza 2001. Galeria, tamże 2003; Kr.: Mediasat Polska [2004]. Kolekcja „Gaz. Wybor.”, 19; Wwa: Warsz. Wydawn. Lit. Muza 2004, tamże: 2006, 2008, 2009, 2010, 2013, 2014, 2015, 2016, 2017.
Wyd. jako dokument dźwiękowy: Czyta J. Brzostyński. Wwa: Propaganda [2008], 1 płyta CD w formacie mp3. Ser. Z Mikrofonem; Czyta J. Radziwiłowicz. Wwa: Bellona; Agora 2014, 1 płyta CD, Bibl. „Gaz. Wybor.” Mistrzowie Słowa, 12.
Nagroda za przekład SPP za 1988.
10. J. Kosiński: Malowany ptak. [Powieść]. Wwa: Czyt. 1989, 250 s. Wyd. nast.: tamże 1990; Wr.: Wydawn. Wolnych Przemysłowców „Odra” 1990; Wwa: Czyt. 1992. (Dzieła zebrane). Wwa: Da Capo 1993; Wwa: Czyt. 1994; Wwa: Da Capo 1995, tamże: [1997], [1998], [2000]; Wwa: Albatros 2003. Pi — Albatros; [Wwa:] Baobab 2003; Wwa: Albatros A. Kuryłowicz 2004, tamże: 2006. Literka, 2011, 2012, 2016.
Wyd. jako dokument dźwiękowy: Czyta M. Konarowski. [Wwa:] Pol. Związek Niewidomych. Zakład Wydawnictw i Nagrań [b.d.], 12 kaset dźwiękowych.
11. M. Hłasko: Killing the second dog. [Powieść]. New York: Cane Hill Press 1990, 117 s. Wyd. nast.: London: Secker&Warburg 1991; London: Minerva 1992, New York: New Vessel Press 2014.
Tytuł oryginału pol.: Drugie zabicie psa.
12. M. Hłasko: All backs were turned. [Powieść]. New York: Cane Hill Press 1991, X [2], 122 s. Wyd. nast. New York: New Vessel Press 2014.
Tytuł oryginału pol.: Wszyscy byli odwróceni.
Wyd. jako dokument elektroniczny: New York: New Vessel Press 2014.
13. R. Ludlum: Testament Matarese’a. [Powieść]. Przeł.: J. Mirkowicz, T. Mirkowicz, B. Mączeńska, B. Kuczborska. Wwa: GiG 1991, 500 s. Wyd. nast. Wwa: Amber 1994.
14. A. MacLean: Cyrk. [Powieść]. Przeł.: J. Mirkowicz, T. Mirkowicz, B. Kuczborska. Wwa: GiG 1991, 215 s. Wyd. nast.: (Utwory zebrane, 18). Wwa: Interart 1994; Wwa: Da Capo 1999.
15. A. MacLean: Ostatnia granica. [Powieść]. Przeł.: B. Kuczborska, J. Mirkowicz, T. Mirkowicz. Wwa: GiG 1991, 286 s. Wyd. nast.: (Utwory zebrane, 4). Wwa: Interart 1994; Wwa: Da Capo 1999.
16. J. Kosiński: Randka w ciemno. [Powieść]. Wwa: Da Capo 1992, 314 s. Wyd. nast.: tamże: (Dzieła zebrane). 1993, [1998]; Wwa: Albatros 2003. Pi — Albatros; Wwa: Wydawn. Albatros A. Kuryłowicz 2005. Literka, tamże: 2010, 2011.
17. R. Ludlum: Dokument Matlocka. [Powieść]. Przeł.: B. Kuczborska, J. Mirkowicz, T. Mirkowicz. Wwa: GiG 1992, 318 s. Wyd. nast.: Wwa: Da Capo 1993; (Dzieła zebrane). Wwa: Amber 1994, tamże 2002. Sensacja.
18. D. Morrell: Totem. [Powieść]. Przeł.: B. Kuczborska, J. Mirkowicz, T. Mirkowicz. Wwa: Da Capo 1992, 278 s.
19. J. Kosiński: Pasja. [Powieść]. (Dzieła zebrane). Wwa: Da Capo 1993, 319 s. Wyd. nast.: Wwa: Albatros — A. Kuryłowicz 2004. Pi — Albatros, tamże: 2007. Literka, 2011.
20. S. King: Dolores Claiborne. [Powieść]. Wwa: Prima 1994, 222 s. Bestsellery Lit. Światowej. Wyd. nast.: Wwa: Świat Książki 1995; Wwa: Albatros – A. Kuryłowicz 2004. Pi — Albatros, tamże: wyd. 2 2005. Literka, wyd. 3 2006. Literka, wyd. 5 2008. Literka, wyd. 6 2010, wyd. 2 [!] 2014, wyd. 9 2016; Wwa: Prószyński Media; Albatros; Ringier Axel Springer Polska 2017. Kolekcja Mistrza Grozy, 12.
Wyd. jako dokument dźwiękowy: Czyta T. Budzisz-Krzyżanowska. Wwa: Albatros 2008, plik w formacie mp3. – Wyd. jako dokument elektroniczny: Wwa: Albatros 2013, pliki w formacie EPUB, MOBI.
21. E. Whittemore: Szanghajski cyrk Quina. [Powieść]. Wwa: Da Capo 1994, 332 s.
22. R. Curtis: Cztery wesela i pogrzeb. [Powieść]. Przeł. i adapt.: T. Mirkowicz. Wwa: Prima 1995, 203 s. Wyd. nast. Wwa: Wydawn. AiB 2003.
23. Ch. Bukowski: Szmira. [Powieść]. [Wwa:] Noir Sur Blanc 1997, 142 s. Wyd. nast. tamże: wyd. 2 2002, wyd. 3 2012, wyd. 4 2014.
24. D. Wasserman: Lot nad kukułczym gniazdem. [Utwór dramatyczny]. Przeł.: B. Zieliński, T. Mirkowicz. Wyst.: Reż.: W. Adamczyk. Bydg.: T. Pol. 1998.
25. M. Bank: Poradnik wędkarsko-łowiecki dla dziewcząt. [Powieść]. [Wwa:] Noir sur Blanc 2000, 243 s.
26. R. Coover: Miasto widmo. [Powieść]. Wwa: W.A.B. 2001, 237 s. Don Kichot i Sancho Pansa.
OPRACOWANIA (wybór)
Informacje żony, Julity Wroniak-Mirkowicz 2008; A Discussion with Julita Mirkowicz, wife of Hlasko translatot Tomasz Mirkowicz. http: //newvesselpress.com/blog/discussion-julita-mirkowitcz-wife-hlasko-translator-tomasz-mirkowicz/.
Ogólne: J. KUTNIK: Tomasz Mirkowicz. (1953–2003). „Akcent” 2003 nr 1/2. – P. SIEMION: Tomkowi Mirkowiczowi. „Lit. na Świecie” 2003 nr 7/8. – M. KOTOWSKA-KACHEL: Tomasz Mirkowicz, tłumacz Roku 1984 George’a Orwella, i jego opowiadanie pt. Tunel. W: 1984. Literatura i kultura schyłkowego PRL-u. Wwa 2015. – J. KUTNIK: Tomasz Mirkowicz (1953–2003). „Akcent” 2016 nr 2.
Tunel (poz. 1): [A. NASIŁOWSKA] A.N.: Ekspoeta w tunelu. „Alm. Hum.” *1984 nr 1/2.
Lekcja geografii (poz. 2): A. JANUSZEWSKI: „Mag. Lit.” 1997 nr 3/4 — A. KACZOROWSKI: Lekcja czytania. „Gaz. Wybor.” 1997 nr 31. – T. LANGE: Postmodernizm podkopany przez lipogramy. „Twórczość” 1997 nr 8. – W. SADKOWSKI: „Lit. na Świecie” 1997 nr 3. – Ł. TOMCZYK: Lekcja polskiego i czegoś jeszcze… „Opcje” 1997 nr 3. – K. UNIŁOWSKI: Retoryka i fikcja. „FA-art” 1997 nr 1. – A. ŻAK: Okaleczony śmiech. „Tygiel Kult.” 1998 nr 11/12. – A. BANACH: Nie każda lekcja musi być na serio. „Akcent” 1999 nr 3/4. – D. NOWACKI: Próba żartu. W tegoż: Zawód: czytelnik. Notatki o prozie polskiej lat 90. Kr. 1999.
Pielgrzymka do Ziemi Świętej (poz. 3): T. KOMENDANT: Bezhołowie. „Gaz. Wybor.” 1999 nr 161, przedr. w tegoż: Była sobie krytyka. – P. MAJERSKI: Alicja w krainie faraonów. „Nowe Książ.” 1999 nr 11. – M. NOWAK: Ukryte związki. „Gaz. Wybor.” 1999 nr 153. – M. WASILEWSKI: Tomek wśród łowców głów. „Czas Kult.” 1999 nr 4/5. – A. CZACHOWSKA: Apetyt na fabułę. „Twórczość” 2000 nr 4. – J. GONDOWICZ: Urwanie głowy. „Nowe Książ.” 2000 nr 6.
K. Kesey: Lot nad kukułczym gniazdem (Przekłady i adaptacje poz. 4): M. SZEWCZUK: Equivalence and translation strategies in the Polish rendering of „One flew over the cuckoo’s nest” by Ken Kesey. „Crossroads. A Journal of English Studies” 2015 nr 1 [dostęp 31 grudnia 2017]. Dostępny w Internecie: http://repozytorium.uwb.edu.pl/jspui/bitstream/11320/3048/1/Szewczuk_Crossroads_5.pdf .
G. Orwell: Rok 1984 (Przekłady i adaptacje poz. 9): K. SIDOROWICZ: Porównanie i ocena dwóch wersji tłumaczenia powieści George’a Orwella pt. „Rok 1984”. W: Tłumaczenie — rzemiosło i sztuka. Wwa 1996 [dot. przekładów J. Mieroszewskiego i T. Mirkowicza]. – E. TRUSKOLASKA-KOPEĆ: Problematyka ideologiczna w twórczości George’a Orwella i jej polskich przekładach. [Rozprawa doktorska] [on-line] [Wwa: UW 2014], 198 s. [dostęp 31 grudnia 2017]. Dostępna w Internecie: https://depotuw.ceon.pl/bitstream/handle/item/1019/Truskolaska%20Rozprawa%20Doktorska.pdf?sequence=1.
