Wersja z 16:42, 8 maj 2015

RÓŻYCKI Tomasz

ur. 1970

Poeta.

Urodzony 29 maja 1970 w Opolu w rodzinie przesiedlonej ze Lwowa; syn Józefa Różyckiego, ślusarza, i Teresy z domu Pic, technika chemika. Uczęszczał do II Liceum Ogólnokształcącego w Opolu. Już jako uczeń otrzymał w 1989 nagrodę w konkursie literackim dla młodzieży Uwaga Debiut, zorganizowanym przez Wrocławski Uniwersytet Powszechny i Towarzystwo Wiedzy Powszechnej we Wrocławiu. W 1989 zdał maturę, a następnie studiował romanistykę na Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie. W 1991 debiutował w druku wierszem inc. Je vois la suite, już po tamtej stronie…, wysłanym na konkurs poetycki redakcji „Czasu Kultury” i wyróżnionym publikacją na łamach tego pisma (nr 8/31). Po ukończeniu studiów pracował jako wykładowca literatury i języka francuskiego najpierw do 2006 w Nauczycielskim Kolegium Języków Obcych w Opolu, a następnie na Uniwersytecie Opolskim (UO; Katedra Kultury i Języka Francuskiego). Równocześnie kontynuował twórczość literacką. W 1997 otrzymał nagrodę na II Ogólnopolskim Konkursie Poetyckim, zorganizowanym przez Stowarzyszenie Literackie im. K.K. Baczyńskiego oraz wyróżnienie na I Ogólnopolskim Konkursie Poetyckim im. R.M. Rilkego, ogłoszonym przez redakcję „Toposu”. W następnych latach drukował utwory poetyckie (a także przekłady, głównie poezji, z języka francuskiego) w czasopismach literackich, m.in. w „Odrze”, „Toposie”, „Tygodniku Powszechnym”, „Literaturze na Świecie”, „Zeszytach Literackich”. Uczestniczył w wielu krajowych i międzynarodowych spotkaniach i festiwalach literackich, m.in. odbył podróże w gronie pisarzy z różnych krajów w ramach projektów Literaturexpress Europa (2000) i Poezija Expres (2001), był na festiwalach we Francji (2000, 2004, 2005), Niemczech (2000, 2006), na Litwie (2001), w Słowenii i Włoszech (2002), na Ukrainie (2003), w Szwajcarii (2005) i Wielkiej Brytanii (2005, 2008). W 2004 otrzymał nagrodę Fundacji im. Kościelskich w Genewie za poemat Dwanaście stacji, w 2006 Nagrodę Specjalną Prezydenta Opola, a w 2007 nagrodę im. J. Brodskiego w dziedzinie poezji, przyznaną przez redakcję „Zeszytów Literackich”. W 2007 rozpoczął współpracę z pismem „Teatr” jak autor felietonów z cyklu Kufer z książkami. W tymże roku, w związku z opublikowaniem wyboru wierszy w przekładzie angielskim pt. The Forgotten Keys, wyjechał na spotkania autorskie do Stanów Zjednoczonych (do Bostonu, gdzie uczestniczył w konferencji z cyklu Poetry and Politics, i do Nowego Jorku). W 2008 został członkiem jury Nagrody Fundacji im. Kościelskich. W 2009 był stypendystą Vermont Studio Center (USA). W 2010 zaczął występować jako jeden z komentatorów w porannej audycji Programu II Polskiego Radia, Między słowami. W tymże roku otrzymał nagrodę „Kamień”, przyznawaną podczas lubelskiego festiwalu „Miasto Poezji”. W 2011 podjął się prowadzenia Warsztatów Creative Writing w Instytucie Filologii Polskiej UO. W 2012 uczestniczył w cyklu spotkań autorskich zorganizowanych przez niemiecką instytucję Literatur Lana.

Żonaty z Dorotą z domu Ułamek, polonistką; z tego związku ma dwóch synów: Jakuba i Michała. Mieszka w Opolu.

TWÓRCZOŚĆ

1. Vaterland. Łódź: SLKKB [Stow. Lit. im. K. K. Baczyńskiego] 1997, 39 s. Ser. Poetycka, 52. Przedr. zob. poz. 6.

2. Anima. [Wiersze]. Kr.: Zielona Sowa; Studium Lit.-Artyst. przy Inst. Filologii Pol. UJ 1999, 45 s. Bibl. Lit.-Artyst. Studium. Nowa poezja pol., t. 16. Przedr. zob. poz. 6.

3. Chata umaita. [Wiersze]. Wwa: Lampa i Iskra Boża 2001, 48 s. Przedr. zob. poz. 6.

4. Świat i Antyświat. [Wiersze]. Wwa: Lampa i Iskra Boża 2003, s. 63. Przedr. zob. poz. 6.

Najlepsza Książka Poetycka 2003 wg ankiety Forum Krytyki Literatorium.

5. Dwanaście stacji. Poemat. Kr.: Znak 2004, 139 s. Dodruk 2009.

Wyd. jako dokument dźwiękowy: 12 stacji. Adapt. i reż,: T. Zacharewicz. Czyta: B. Opania. Opole: Radio Opole 2009, 6 CD.

Nagroda Fundacji im. Kościelskich w Genewie w 2004, nominacje do Paszportu „Polityki” w 2004 i Nagrody Lit. Nike w 2005.

Przekł.: ang.: Twelve stations. [Przeł.] B. Johnston. Brookline, MA 2012, wyd. nast. tamże 2013, - niem.: Zwölf Stationen. [Przeł.] O. Kühl. München 2009.

Adapt. teatr.: Adapt.: M. Pakuła. Reż.: E. Rysová. Wyst. Kr., Stary T., Nowa Scena 2010; Adapt. i reż.: M. Grabowski. Wyst. Opole, T. im. J. Kochanowskiego 2012.

6. Wiersze. Wwa: Lampa i Iskra Boża 2004, 183 s.

Zawiera wiersze z poz. 1-4.

7. Trois poètes polonais: Maciej Niemiec, Jacek Podsiadło, Tomasz Różycki. [Przeł.] J. Burko. Neuilly-lès Dijon: Éd. Murmure, 2005, 181 s. En Delors.

Tekst w jez. pol. i franc.

8. Kolonie. [Wiersze]. Kr.: Znak 2006, 84 s. Dodruk 2007. Wyd. nast. łącznie z przekł. franc. pt. Kolonie = Les Colonies. [Przeł.] J. Burko. Paris: L'improviste, 2006, 125 s. Collection "Un Petit Siècle Épatant".

Nominacja do Nagrody Lit. Gdynia i nominacja do finału Nagrody Lit. Nike w 2007. – Wiersz pt. „Spalone mapy”, przełożony przez M. Rosenthal pt. "Scorched maps" i wraz z komentarzem autora umieszczony na blogu PEN America, otrzymał nagrodę amer. serwisu internetowego 3 Quarks Daily.

Przekł.: ang.: Colonie. [Przeł.] M. Rosenthal. Brookline, MA 2013, - franc. zob. wyżej.

9. Antimondo. [Wybór wierszy]. [Red.:] L. Masi. [Przeł.:] L. Masi, A. Ajres. Firenze: Edizioni della Meridiana 2009, 114 s. Con l’Altro.

Tekst w jęz. pol. i włos.

10. Księga obrotów. Kr.: Znak 2010, 94 s. Poezja.

Nominacja do Nagrody Lit. Gdynia i do Nagrody Lit. Nike w 2011.

   11. Black square. Selected poems. [Przeł.] A. Lloyd-Jones. Brookline, MA: Zephyr Press  2011, XIV, 105 s.

Tekst w jęz. pol. i ang.

12. Bestiarium. [Powieść]. Kr.: Znak 2012, 198 s.

13. Tomi. Notatki z miejsca postoju. Wwa: Fundacja „Zesz. Lit.” 2013, 220 s. Podróże „Zesz. Lit.”.

Wybory wierszy w przekł.: ang. zob. poz. 11 oraz: The forgotten keys. [Przeł.] M. Rosenthal. Brookline, MA 2007, – franc. zob. poz. 7, 8, – słowac.: Protivietor. [Przeł.] K. Laučiková. Bratislava 2007, – włos. zob. poz. 9.

Przekłady wierszy T.R. w antologiach zagranicznych: ang.: Six Polish poets. [Wyd. i wstęp:] J. Dehnel. Todmorden 2009, – bułg.: Antologiâ na novata polska poeziâ. [Wybór i przekł.] B. Dankov. Sofiâ 2006, - hiszp..: Poesía a contragolpe. Antología de poesía polaca contemporánea (autores nacidos entre 1960 y 1980). [Wybór i przekł.:] A. Murcia, G. Beltrán, X. Farré. Zaragoza 2012, – litew.: Poezijos pavasaris. [Oprac.:] V. Braziūnas, E. Ališanka. Vilnius 2001, - serb.: Stane pripravnosti. Pregled savremene polske poezije. Generacija BruLiona i noviji autori. [Oprac.:] J. Rošak. Beograd 2010, – słoweń.: Akslop poljska nazaj. [Wybór, red.:] P. Čučnik. [Przeł.:] P. Čučnik [i in.]. Ljubljana 2005, - włos.: Inattese vertigini. Antologia della poesia polacca dopo il 1989. [Oprac.:] A. Amenta, L. Costantino. Udine 2010.

Przekłady

1. S. Mallarmé: Rzut kośćmi nigdy nie zniesie przypadku. [Poemat]. Przeł. ... Wprowadzenie: M.P. Markowski. Red., [posł.]: K. Bazarnik, Z. Fajfer. Kr.: Ha!art. 2005, 123 s. Liberatura. Ser. Wydawn. Interdyscyplinarnego Mag. Kult.-artyst. „Ha!art”, t. 3.

Zawiera dwie wersje poematu i przekł. obu wersji.

2. J. Burko: Wątpewności. Wybór wierszy = Certidoutes. Choix de poemes. Przekł. i posł. … Kr.: WL 2011, 77 s.

Tekst. w jęz. pol. i franc.

OPRACOWANIA (wybór)

Ank. 2010. – Wywiady: O nostalgii, upiorach i pociągu. Rozm. J. Gutorow. „Studium” 2000 nr 5/6; Na własny rachunek. Rozm. B. Zaremba. „Tyg. Powsz.” 2004 nr 47 [dot.: Dwanaście stacji]; Wybieram boczne drogi. Rozm. M. Olszewski. „Gaz. Wybor.” 2004 nr 104 dod. „Kraków” [dot.: Dwanaście stacji]; Żal tego świata. Rozm. M. Robert. „Lampa” 2004 nr 7 [dot.: Dwanaście stacji]; Żadną cystą się nie czuję. Rozm.: T. Jamroziński, M. Robert. „Studium” 2005 nr 4/5; List oceaniczny. Rozm. M. Tybak. „Zwierciadło” 2006 nr 1; Poeci gryzą. Rozm. K. Janowska. „Polityka” 2006 nr 27; Sen pomieszczony w języku. Rozm. R. Wiśniewski. „Odra” 2006 nr 4; Wiersze dzieckiem podszyte. Rozm. A. Wolny-Hamkało. „Gaz. Wybor.” 2007 nr 215; Nie można mnie czytać „przez coś”. Rozm. P. Witkowski. „Odra” 2009 nr 2; Poeta w wieku męskim. „Gaz. Wybor.” 2009 nr 266; Zadomowienie. Rozm.: A. Gabriel, Ł. Galusem. „Autoportret” 2009 nr 4; „Hierarchie nieprzemakalne”. Rozm. J. Grębowiec. „Znaczenia” 2010 nr 03; O podróżach, metamorfozach i ósemkach. Rozm. A. Świeściak. „Opcje” 2010 nr 3/4; Tata jest poetą, za to mama jest normalna. Rozm. D. Nowicka. „Nowa Tryb. Opol.” 2010 nr 277 [dot. m.in.: Księga obrotów]; Małe i wielkie sny. Rozm. J. Borowiec. „Nowe Książ.” 2012 nr 3; Mejle z cieniami. Rozm. J. Kowalska. „Teatr” 2012 nr 10; R. obserwowany. „Gaz. Wybor. 2011 nr 116 dod. „Opole”.

H. JAMRY: Poeci osobni. Jacek Gutorow, Paweł Marcinkiewicz, Jacek Podsiadło, Tomasz Różycki. Informator bibliograficzny. Opole 2008.

Ogólne: E. LIPIEC: Prowincjusz czasu. „Fraza” 1999 nr 1. – M. RABIZO-BIREK: Poetyckie stygmaty Niewiernego Tomasza. Wariacje na jeden wiersz. „Arkusz” 1999 nr 8 [dot.: Magia]. – J. KOTARA: Ten, który przejrzał Nocne wypowiedzi „qui no”. „Studium” 2000 nr 4. – R. MORAWSKI: Geografia sensu, sens geografii. Na marginesie wierszy T.R. „Czas Kult.” 2000 nr 2/3. – T. LIRA-ŚLIWA: Kurz na języku. „Akant” 2002 nr 12. – J. GUTOROW: Geografia sensu, sens geografii. (T.R.). W tegoż: Niepodległość głosu. Kr. 2003. – P. KĘPIŃSKI: Na huśtawce. O poezji T.R. „Nowy Wiek” 2003 nr 9, przedr. w tegoż: Bez stempla. Wr. 2007. – J. GUTOROW: Kilka wtrąceń. T.R. tegorocznym laureatem Nagrody Fundacji im. Kościelskich. „Tyg. Powsz.” 2004 nr 40. – J. PILCH: Jazda R. „Polityka” 2004 nr 43. – K. MALISZEWSKI: On T.R.’s poems „Entropy” and „Vaterland”. „Lyric”, Bloomington, IN 2005 nr 8. – J. ORSKA: Stany skupienia narracji; M. RABIZO-BIREK: Szlakiem Dantego i Schulza. „Kresy” 2005 nr 3. – T. CIEŚLAK: T.R.: miasto, dom, prowincja. „Kresy” 2007 nr 1/2. . – P. ŚLIWIŃSKI: R. i inni. W tegoż: Świat na brudno. Wwa 2007. – A. ŚWIEŚCIAK: O dwóch przypadkach reprezentacji. Wokół motywu daty. (T.R. i Andrzej Sosnowski). „Teksty Drugie” 2007 nr 5, przedr. w: Nowa poezja polska, Kr. 2009. – A. ŚWIEŚCIAK: Śmierć w poezji współczesnej. (Eugeniusz Tkaczyszyn-Dycki, Dariusz Suska, Jacek Dehnel, Marcin Siwek, T.R., Wojciech Wencel). W: Zamieranie. Interpretacje. Katow. 2007. – M. JAWORSKI: Kolonizatorzy i podróżnicy. („Kolej żelazna” T.R.). W tegoż: Rewersy nowoczesności. Pozn. 2009. – J. KOSZARSKA: Pociąg do melancholii. „Polonistyka” 2009 nr 2 [dot. wiersza „Kolej żelazna”]. – E. STAŃCZYK: Polish contact zones: Silesia in the works of Adam Zagajewski and T.R. „Slovo”, Leeds 2009 nr 2. – M. WOŹNIAK-ŁUBIENIEC: Starość jako temat młodej poezji. W: Nowa polska poezja. Kr. 2009 [dot. m.in. T.R.]. – M. DRZĘŹLA: O problemach tłumaczenia. „Kwart. Opol.” 2010 nr 4 [dot. franc. Przekładów wierszy T.R.]. – M. MOSTEK: Choroba na pisanie. „Pogranicza” 2010 nr 5. – A. ŚWIEŚCIAK: Między symbolem a alegorią. T.R. W tejże: Melancholia w poezji polskiej po 1989 roku. Kr. 2010. – A. CZABANOWSKA-WRÓBEL: Odnalezione mapy : Miłosz - Zagajewski – R. „Ruch Lit.” 2011 nr 3. – A. JABŁOŃSKI: Kim jest „facet, który kupił świat”? „Twórczość” 2012 nr 1. – M. RABIZO-BIREK: Adam Mickiewicz w poezji T.R. W tejże: Romantyczni i nowocześni. Rzeszów 2012.

Vaterland (poz. 1): P.W. LORKOWSKI: Suwerenność utopii. „Studium” 1998 nr 13/14. – B. WOŁOWICZ: Dobieram słowa według tęsknoty. „Pro Arte” 1998 nr 10. – K. MALISZEWSKI: Fantastyczna powieść. Strony przewracają się same. „FA-art” 1999 nr 2, przedr. w tegoż: Zwierzę na J. Wr. 2001. – R. RŻANY: Impresje na koniec wieku. „Akcent” 1999 nr 1, toż „Nowa Okolica Poetów” 1999 nr 2.

Anima (poz. 2): J. PODSIADŁO: Uśnijże mi, uśnij. „Tyg. Powsz.” 2000 nr 15. – G. TOMICKI: Wojna światów. „Odra” 2000 nr 9. – T. HRYNACZ: Zwierzenia piwniczne. „Akant” 2002 nr 11. – M. RABIZO-BIREK: „Ballady i romanse” naszych czasów. O „Animie” T.R. „Fraza” 2005 nr 14.

Chata umaita (poz. 3): M. CYRANOWICZ: Poezja umaita. (T.R. – „Chata umaita”). „Studium” 2002 nr 2 [rec. wierszem]. – G. TOMICKI: Rytmy albo wiersze opolskie. „FA-art” 2002 nr 1. – S. KUŹNICKI: Historie pewnych seksualności. „Topos” 2003 nr 1/3.

Świat i Antyświat (poz. 4): L. MOMRO: Cudze strony, obce litery. „Opcje” 2003 nr 6. – A. KAŁUŻA: Idealnie nastrojony wiersz. „Nowe Książ.” 2004 nr 2. – K. MALISZEWSKI: Opium dla elity. „Czas Kult.” 2004 nr 2/3, przedr w tegoż: Rozproszone glosy. Wwa 2006. – M. MOSTEK: Śnieg, ścierwo i inne znaki intymne. „Wyspa” 2010 nr 3 [dot. utworu: Kampania zimowa].

Dwanaście stacji (poz. 5): P. GOŁOBRUDA: Sny, które nie śpią nigdy. „Lampa” 2004 nr 1. – A. SKRENDO: Ów R. „Odra” 2004 nr 12. – A. SZYMAŃSKA: Trubadur XXI wieku. „Prz. Powsz.” 2004 nr 10. – A. ŚWIEŚCIAK: Ironiczna nostalgia. „Dekada Lit.” 2004 nr 5/6, przedr. w tejże: Lekcje nieobecności. Mikołów 2010. – K. BIEDRZYCKI: To poemat – T.R. „Dwanaście stacji”. W tegoż: Wariacje metafizyczne. Kr. 2007. – T. CIEŚLAK: Inspiracje romantyczne w poezji polskiej roczników 60. i 70. (Na wybranych przykładach). W: Polska literatura współczesna wobec romantyzmu. Lubl. 2007 [dot. m.in. T.R.]. – K. ĆWIKLAK: Hanys i Chadziaj w jednym stali domu. Pamięć kresów w poemacie „Dwanaście stacji” T.R. „Pr. Komis. Filol. Pozn. TPN” 2007 nr 3. – M. URBANOWSKI: Podróże do kresów. (W. Kuczok: Gnój, B. Wildstein: Przyszłość z o.o., T.R.: Dwanaście stacji, S. Albiński: Kalahari). W tegoż: Dezerterzy i żołnierze. Kr. 2007. – T. BODUSZ: „Dwanaście stacji” T.R. wobec „Pana Tadeusza” Adama Mickiewicza. Pre-teksty i stylizacje. „Kwart. Opol.” 2009 nr 4. – T. KORNAŚ: Kraków: dwanaście stacji za Pyskowicami. „Teatr” 2010 nr 5. – E. STAŃCZYK: Ukraine and Kresy in T.R's „Dwanaście stacji”. Postcolonial analysis. „Zag. Rodzaj. Lit.” 2009 nr 1/2. – Rec. teatr. adapt. wyst. Kr., Stary T.: T. KORNAŚ: Kraków: dwanaście stacji za Pyskowicami. „Teatr” 2010 nr 5. – Zob. też Wywiady.

Wiersze (poz. 6): J. DRZEWUCKI: Słowo będzie ciałem. „Rzeczpospolita” 2004 nr 244. – P. WOLSKI: Dochodzenie do stacji. „Pogranicza” 2004 nr 6. – A. KAZANECKI: Oblicza snów. „Czas Kult.” 2005 nr 1. – P. MACKIEWICZ: Na próbę w twoim ciele cię zamknąłem. „Topos” 2005 nr 1/2. – T. MIZERKIEWICZ: Ruchoma płyta. „Nowe Książ.” 2005 nr 1. – A. ŚWIEŚCIAK: Poezja o obliczu R. „Res Publica Nowa” 2005 nr 2.

Kolonie (poz. 7): A. ARNO, Z. KRÓL, L. SZARUGA, A. ZAGAJEWSKI: Głosy o tomie T.R. „Kolonie”. „Zesz. Lit.” 2006 nr 3. – A. CZABANOWSKA-WRÓBEL: Okręt o siedmiu dnach. „Dekada Lit.” 2006 nr 5. – A. FRANASZEK: Spopielały raj dzieciństwa. „Gaz. Wybor.” 2006 nr 142. – P. GOŁOBRUDA: Bajki dla dorosłych. „Lampa” 2006 nr 11. – A. KAŁUŻA: Piotruś Pan. „Studium” 2006 nr 5. – K. MALISZEWSKI: Poezja w koloniach. „Odra” 2006 nr 10. – T. MIZERKIEWICZ: Toast za dorosłe dzieciństwo. „Dziennik” 2006 nr 38. – J. ORSKA: „Dzieci znają ich nazwy”. „Nowe Książ.” 2006 nr 8. – J. PILCH: Mrówki i rekiny. „Polityka” 2006 nr 25. – K. PILITOWSKA: Tęsknota za władzą. „Pogranicza” 2006 nr 6. – P. ŚLIWIŃSKI: Byty lotne. „Res Publica Nowa” 2006 nr 3. – A. ŚWIEŚCIAK: Opowieść postkolonialna. „Opcje” 2006 nr 3, przedr. w tejże: Lekcje nieobecności. Mikołów 2010. – P. FLORCZYK. „World Literature Today”, Norman, OK  2007 nr 1. – P. PRÓCHNIAK: Żywy towar, opium. (Notatki o „Koloniach” T.R.). „Kresy” 2007 nr 1/2. – M. RADZIWON: Wiersze jak opium. „Gaz. Wybor.” 2007 nr 136. – M. JAWORSKI: Ostatni dzień wakacji. O „Koloniach” T.R. „Polonistyka” 2008 nr 4. – M. GOLUBIEWSKI: Jednostkowość poezji. Pisanie i literatura w „Koloniach” T.R. „Twórczość” 2009 nr 5. – M. Drzęźla: Dwa światy „Kolonii” Tomasza.Różyckiego - oryginały oraz przekłady. „Kwart. Opol.” 2010 nr 2/3. – M. MOSTEK: Choroba na pisanie. „Lampa” 2010 nr 5. – M. JARNUSZKIEWICZ: Tekst jako granica: podmiot kolonizujący i kolonizowany w „Koloniach”.  „Ruch Lit.” 2011 z. 4/5.

Księga obrotów (poz. 10): P. KOZIOŁ: Księga odwrotów. „Lampa” 2010 nr 9. – M. OLSZEWSKI: Wypatrywanie świat(ł)a. „FA-art.” 2010 nr 1/2. – B. SADULSKI: Balet i wata. „Odra” 2010 nr 12. – A. CZABANOWSKA-WRÓBEL: Zawrót głowy. „Dekada Lit.” 2011 nr 1/2. – P. HUELLE: List do młodego poety; Z. KRÓL: Obroty. „Zesz. Lit.” 2011 nr 1. – A. CZABANOWSKA-WRÓBEL: Zawrót głowy. „Dekada Lit.” 2011 nr 1/2. – A. KAŁUŻA: Polerowane słowa. „Nowe Książ.” 2011 nr 2, przedr. w tejże: Wielkie wygrane. Mikołów 2011. – Zob. też w Wywiady.

Bestiarium (poz. 12): P. HUELLE. „Zesz. Lit.” 2012 nr 4. – T. MIZERKIEWICZ: Bogatszy o zapomnienie. „Nowe Książ.” 2012 nr 3.

Tomi (poz. 13): T. FIAŁKOWSKI: A jeśli Owidiusza wcale nie wygnano z Rzymu? „Gaz. Wybor.” 2013 nr 152. – B. KANIEWSKA: Literacka kartografia T.R. „Nowe Książ.” 2013 nr 10. – R. KOBIERSKI: Cień wędrowca. „Tyg. Powsz.” 2012 nr 27.

                                                                                                          Alicja Szałagan