TOMASIK Wojciech
ur. 1955
Historyk i teoretyk literatury.
Urodzony 14 października 1955 w Białymstoku; syn Józefa Tomasika, zawodowego wojskowego, i Marii z domu Gładki. W 1961 wraz z rodzicami zamieszkał w Bydgoszczy. Uczęszczał do IV Liceum Ogólnokształcącego im. L. Szenwalda, gdzie w 1974 uzyskał świadectwo dojrzałości. Rozpoczęte w tymże roku studia z zakresu fizyki teoretycznej na Uniwersytecie im. M. Kopernika w Toruniu wkrótce przerwał i od 1975 studiował polonistykę w Wyższej Szkole Pedagogicznej (WSP) w Bydgoszczy. W 1978-79 był przewodniczącym Studenckiego Koła Naukowego Polonistów, działającego przy tej uczelni. W 1978 otrzymał nagrodę Sekretarza Naukowego PAN im. W. Borowego. Dyplom magisterski obronił w 1979 i wkrótce potem podjął pracę na stanowisku asystenta w Zakładzie Filologii Polskiej WSP w Bydgoszczy (przemianowanej w 2000 na Akademię Bydgoską, a następnie w 2005 na Uniwersytet Kazimierza Wielkiego). W 1981 na łamach „Zeszytów Naukowych WSP w Bydgoszczy” ogłosił drukiem sprawozdanie pt. Działalność koła naukowego polonistów w WSP w Bydgoszczy oraz Wykaz prac magisterskich wykonanych w latach 1977-1979 w Zakładzie Filologii Polskiej WSP w Bydgoszczy („Studia Filologiczne” z. 11 „Filologia Polska”). Jako historyk literatury debiutował w następnym roku artykułem pt. W przedpokoju literatury nowej. (Historycznoliteracki kontekst powieści Jalu Kurka „Andrzej Panik”), opublikowanym na łamach „Ruchu Literackiego” (nr 3/4). Rozprawę doktorską pt. Polska powieść tendencyjna 1949-1955. Problemy perswazji literackiej (promotor prof. Michał Głowiński) przedstawił w 1985 w Instytucie Badań Literackich (IBL) PAN w Warszawie. W tymże roku został adiunktem w bydgoskiej WSP. Od 1986 działał w Komitecie Okręgowym Olimpiady Literatury i Języka Polskiego przy WSP w Bydgoszczy (później kolejno przy Akademii Bydgoskiej i Uniwersytecie Kazimierza Wielkiego), początkowo jako członek, a od 1996 jako przewodniczący Komitetu. Stopień doktora habilitowanego uzyskał w 1993 na podstawie rozprawy Od Bally’ego do Banfield (i dalej). Sześć rozpraw o „mowie pozornie zależnej”, obronionej w IBL PAN w Warszawie. Artykuły i recenzje poświęcone głównie literaturze okresu socrealizmu, pisane zarówno z perspektywy historyczno-, jak i teoretycznoliterackiej drukował m.in. w „Pamiętniku Literackim” (1985-95, i po przerwie 2000-03) oraz nadal w „Ruchu Literackim” (1986-88); w 1990 nawiązał współpracę z pismem „Teksty Drugie” (do 1995, ponownie: 1999-2000, 2003, 2007-08), zamieszczał też prace w „Kwartalniku Artystycznym” (1994, 1997-99). W 1993 objął kierownictwo Zakładu Poetyki Instytutu Filologii Polskiej (IFP) WSP. Równocześnie został prodziekanem do spraw dydaktycznych Wydziału Humanistycznego WSP, a potem zastępcą dyrektora IFP. Od 1994 zajmował w WSP stanowisko profesora nadzwyczajnego. W 1995-96 otrzymywał stypendium przyznane przez międzynarodową fundację George’a Sorosa na realizację tematu badawczego Socialist Realism. A Survey of Recent Accounts. Należał do Kapituły Nagród i Stypendiów Naukowych Prezydenta Bydgoszczy (1995-98), a później do Kapituły Nagrody Prezydenta Bydgoszczy (2002-05). W 1996-2003 był przewodniczącym komitetu redakcyjnego pisma „Konfiguracje”, wydawanego w polsko-niemieckiej wersji językowej w serii Zeszytów Naukowych WSP w Bydgoszczy. Od 1999 wchodził w skład Rady Naukowej IBL PAN. Również w 1999 rozpoczął działalność w Komitecie Nauk o Literaturze Polskiej PAN (KNoLP; od 2003 Komitet Nauk o Literaturze, KNOL), w 2007-10 jako przewodniczący Komisji do spraw Nagród KNoL. W 2000 otrzymał tytuł naukowy profesora. Po przekształceniu w 2000 WSP w Akademię Bydgoską został w 2001 kierownikiem Katedry Kultury Współczesnej IFP; funkcję tę pełnił także po reorganizacji struktur akademickich i utworzeniu w 2005 Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego. Zasiadał również w 2002-05 we władzach tej uczelni – jako prorektor do spraw organizacji i rozwoju oraz członek Senatu. W 2002 wszedł w skład zespołu redakcyjnego wydawanego w Bydgoszczy międzynarodowego pisma „Blok”, poświęconego kulturze stalinowskiej i poststalinowskiej, a w 2005 dołączył do redakcji „Dyskursu”, rocznika Instytutu Polonistyki i Kulturoznawstwa Uniwersytetu Szczecińskiego. W 2003-2010 pracował nadto w zamiejscowym wydziale Łódzkiej Wyższej Szkoły Humanistyczno-Ekonomicznej (przemianowanej w 2009 na Akademię Humanistyczno-Ekonomiczną) w Bydgoszczy, od 2007 jako kierownik Katedry Wiedzy o Kulturze. W 2010-2015, poza pracą na Uniwersytecie Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy, zatrudniony był w Państwowej Wyższej Szkole Zawodowej w Ciechanowie (na Wydziale Ochrony Zdrowia i Nauk Humanistycznych) jako opiekun naukowy na kierunku kulturoznawstwo. Prowadził wykłady na zagranicznych uczelniach: w Szwecji (Sztokholm i Uppsala w 2001), USA (Nowy Jork w 2001, Chicago w 2002), Kanadzie (Toronto w 2002) oraz Belgii (Bruksela w 2005). Został członkiem międzynarodowych towarzystw naukowych: International Association for Multidisciplinary Approaches and Comparative Studies related to Emile Zola and his Time, Naturalism, Naturalist Writers and Artists, Naturalism and the Cinema around the World (AIZEN; od 1999), Society of Historians of East European and Russian Art (SHERA; od 1999) oraz Canadian Association of Slavists (CAS; od 2000). W 2008 wstąpił do Towarzystwa Krzewienia i Popierania Nauk.
W 1979 zawarł związek małżeński z Małgorzatą Podlasińską, nauczycielką języka polskiego, z która ma syna Piotra. Mieszka w Bydgoszczy.
Rozprawa doktorska.
Zawartość: Wprowadzenie. – Nowomowa; Klisze małe i duże; Antroponimia i tendencja; Struktura parataktyczna; Perswazja nieskuteczna. – Zakończenie.
Zawartość: Realizm socjalistyczny; Poezja twardych rąk. Socrealizmu wiersze programowe; Intertekstualność i tendencja. Wokół „Władzy” Tadeusza Konwickiego; „Miłość to tylko naruszenie dynamicznego stereotypu”. Socrealistyczne mówienie o człowieku; Historia „ad usum Delphini”. Powieść historyczna 1949-1955 jako dokument [gł. nt. powieści J. Ziółkowskiego „Homines novi”]. – Aneks.
Przekł. franc. art. Intertekstualność i tendencja. Wokół „Władzy” Tadeusza Konwickiego: Intertextualité et tendance. [Przeł.] E. Destrée-Van Wilder. „Literary Studies in Poland”, t. 24: 1991 s. 85-101.
Rozprawa habilitacyjna.
Zawartość: Wprowadzenie. – Trzy słowa i wiele problemów. (Doktryna „Le style indirect libre” [Ch.] Bally’ego); O „Le style indirect libre” – inaczej (Bally – [M.] Lips – [A.] Thibaudet); Jeden czy dwa głosy? (Polemiki wokół mowy pozornie zależnej – ciąg dalszy); Kto mówi? (Jeszcze o mowie pozornie zależnej); W stronę komunikacyjnej (pragmatycznej) teorii przytoczenia; „Maniera” Zoli i „szkoła” Żeromskiego („Le style indirect libre” a „mowa pozornie zależna”). – Bibliografia prac o mowie pozornie zależnej.
Nagroda Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego w 2000.
Zawartość: Wprowadzenie. – Literatura bez literackości. O literaturze realizmu socjalistycznego i o jej badaniu; Czy architektura może zastąpić literaturę? O propagandzie monumentalnej; Cmentarz i ogród. O dekompozycji symbolicznej przestrzeni Warszawy; Między trasą W-Z a Pałacem Kultury. O dwóch fazach polskiej kultury stalinowskiej; Harmonia ludzi maszyn. O socrealistycznych obrazach „nowego człowieka”; Totalitarna czy totalna? Kultura stalinowska w świetle współczesnych opracowań.
Nagroda Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego II stopnia w 2007, nominacja do nagrody im. J. Długosza w 2008.
Zawartość: Przesłanie [fragm. wierszy autorów: W. Syrokomla, A. Niemojewski, J.A. Gałuszka, W. Szlengel]. – Wprowadzenie. – Życie jest podróżą (kolejową). – [H.] Sienkiewicza decsensus ad inferos [dot.: Listy z podróży do Ameryki]. – Podróże do „Ziemi obiecanej”. Reymont wobec „Bestii ludzkiej” [E. Zoli]. – Railway story. Opowiadanie kolejowe: „Próżnia środkowej przestrzeni”; [S.] Grabiński i „Demon ruchu”; [J.] Ginsbert i „Kobiety w pociągu”. – Deadline. Jeszcze o opowiadaniu kolejowym [dot. odbicia rewolucji komunikacyjnej w literaturze]. – „Szalona Lokomotywa” albo Witkacy kontra Zola. – [J.] Przyboś kolejowy. – Kolej i nowoczesna tożsamość. Trzy analizy: 1. Diagram Becka [dot. mapy sieci londyńskiej kolei podziemnej, zaprojektowanej przez H. Becka]; Warszawa funkcjonalna [o gmachu Dworca Głównego w Warszawie]; Na dworcu i pod dworcem… [dot. warszawskiego Dworca Głównego w twórczości H. Boguszewskiej i J. Czechowicza]. – Maszyna na wystawie. Szlakiem Tuwimowskiej „Lokomotywy”: 1. Lokomotywa – wzór 1936 [dot. wiersza J. Tuwima]; 2. Lokomotywa – wzór 1947 [dot. wierszy: W. Broniewski: Parowóz, S. Wygodzki: Lokomotywa]; 3. Lokomotywa – wzór 1998 [dot. wiersza A. Frajlich: Lokomotywa]. – Stacja końcowa: Auschwitz. O pociągach i „śmierci przemysłowej”: 1. „Niemcy są ludźmi” [dot.: M. Wysznacka: Bestie i ludzie, Z. Nałkowska: Medaliony, J. Pytlakowski: Polacy także są ludźmi]; 2. „Dym człowieka” [dot. twórczości T. Borowskiego]. – Parowóz dziejów: 1. „Słowo jak dzwon” [dot. postępu i figury nowego człowieka w ideologii komunistycznej]; 2. „Na pełnej parze, do stacji marzeń” [nt. Nowej Huty w propagandzie i literaturze]; 3. „Uwierzyliśmy megafonom” [gł. nt. piosenki J. Karczmarskiego: Poczekalnia]. – 253+1. Zaproszenie do tematu: kolej i po-nowoczesność [dot. powieści internetowej: G. Ryan: 253 or Tube Theatre]. – Zamknięcie.
Wersja ang art. pt. „Szalona Lokomotywa” albo Witkacy kontra Zola: „The crazy locomotive”. Witkacy, versus Zola. „Excavatio”, Edmonton 2001 vol. 14 nr 1/2 s. 194-206.
Zawartość: Wprowadzenie. – Realizm socjalistyczny, czyli o utopii estetycznej; Wakacje na wyspach Bahama. O perswazji socrealistycznej – dopowiedzenie; Praktyki intertekstualne polskiego socrealizmu; Aparat bezpieczeństwa w literaturze polskiego socrealizmu; Ameryka w butelce. Rzecz o coca-coli; Bronię „Tarczy” (dot.: W. Szymborska: Tarcza); Burząc Moskwę… O postkomunistycznym ikonoklazmie [o relacjach z wyburzania warszawskiego kina „Moskwa”]; Anty-Kraków. Drugi esej o Nowej Hucie [dot. relacji o budowie Nowej Huty]; Podmiot w doktrynie [dot.: J. Łukasiewicz: Jeden dzień życia w socrealizmie i inne szkice]; Socrealizm, albo milczenie kobiet [dot.: E. Toniak: Olbrzymki. Kobiety i socrealizm]; Pisomowa. (Na marginesie prac Michała Głowińskiego) [dot. języka polityków z partii Prawo i Sprawiedliwość].
Wersja ang. art. pt. Burząc Moskwę… O postkomunistycznym ikonoklazmie: I demolish Moscow! Acts of symbolic destruction in post-communist Poland. W: As radical as reality itself. Essays on Marxism and art for the 21st century. Oxford 2007 s. 193-204. – Przekł. franc. art.: Bronię „Tarczy”: Pour la defense de „Tarcza” de Wisława Szymborska. [Przeł.] J. Lambert. „Slavica Bruxellensia”, Bruksela 2009 nr 2 s. 7-25. – [Socrealizm, albo milczenie kobiet] [Przeł.] D. Walczak. „Slavica Bruxellensia”, Bruksela 2009 nr 2 s. 73-74.
Zawartość: Wstęp. – Na drodze żelaznej. O XIX-wiecznym doświadczeniu nowoczesności. – Kolej i zmysły (XIX wiek): Wzrok i prędkość; Niechciany dotyk; Ciało pasażera. – Krakowianin w Paryżu. Przyczynek do dziejów ogonka [dot. organizacji ruchu pasażerskiego, na podstawie zapisków K.T. Soczyńskiego; w aneksie impresja z podróży: T. Gautier: Droga żelazna]. – W drodze do Fontainebleau. O tym, jak wynaleziono historię [o narracji historycznej w kontekście inżynierskiej praktyki budowniczych linii kolejowych]. – Semmering 1858 [wokół kolejowych podróży J. I. Kraszewskiego]. – O jednym przypisie „Lalki” [B. Prusa]. (Którego nie ma). – Jak zreperować „Szaloną lokomotywę” [S. I. Witkiewicza]? – Kobieta w pociągu. O „Mitropie” Wandy Brzeskiej. – Koleje emigranta. Szkic z Vancouver w tle [dot. poematu: B. Czaykowski: Superkontynentalny Toronto-Vancouver]. – Wizja tunelowa [dot. opowiadania: S. Grabiński: Przypowieść o krecie tunelowym]. – Rozkład pociągów albo dwie sztuki o prywatyzowaniu kolei: Sztuka polityczna [dot.: D. Hare: The Permanent Way]; Sztuka o polityce [dot.: P. Demirski: Firma]. – To już jest koniec.
Zawartość: Wprowadzenie. – Dworzec [hr. Agenora] Gołuchowskiego (i inne atrakcje). Jeszcze o tym skąd się wzięło kino [w aneksie analizowany tekst:] B. Prus: Kartki z podróży. (Wieliczka). – Pocałunek w tunelu. O trzech heterotopiach nowoczesności: W tunelu; W sali kinematografu; W błyskawicznym pociągu [w aneksie (fragment): S. Cham (właśc. A. Pawlik): Pierwsza nie ostatnia]; M. Konopnicka: W błyskawicznym pociągu. – O produktywności katastrofy. Monte Carlo, 10 marca 1886 roku [w aneksie (fragm..): E. Orzeszkowa: Ostatnia miłość]; A. Niemojewski [wiersze z cyklu]: W pociągu. – Szalony bieg… Melodramat jako gatunek kolejowy [w aneksie teksty analizowanych opowiadań]: L. F. (Lucjan Falkiewicz?): Dramat w tunelu; G. Daniłowski: Pociąg; Miers [pseudonim]: Pociąg idzie! Przeł. z jęz. ros. S. Tomasik; [anonimowy utwór pt.] Zuch dziewczyna. (Obrazek z życia amerykańskich kolejarzy). – Zamach na Świnicę. O kolei, której nie było, i o problemie, który pozostał [w aneksie teksty:] J. Verne [właśc. M. Verne]: Pospieszny pociąg w przyszłości… [opowiadanie]; K. Przerwa-Tetmajer: Objaśnienie do olbrzymiego obrazu „Tatry” [fragment]; K. Piliński: Senne zmory [proza]; J. Pollak: Rudolf Vitznauer [opowiadanie].
Tu w charakterze wstępu trzy studia W. Tomasika zob. Artykuły.
Tu w t. 1 w charakterze wstępu studium W. Tomasika zob. Artykuły.