Linia 1: | Linia 1: | ||
− | + | BATKO Zbigniew | |
− | + | ||
− | + | ||
− | + | ||
− | + | 1940-2007 | |
− | + | ||
− | + | ||
− | + | ||
− | + | ||
− | + | ||
− | + | Tłumacz, prozaik, scenarzysta. | |
− | + | Urodzony 11 października 1940 we wsi Kamionna (Mazowieckie) w rodzinie nauczycielskiej; syn Wacława i Ireny z domu Bäck. Po wojnie mieszkał z matką i siostrami w Kazimierzu Porąbce pod Sosnowcem, a następnie w Żyrowej na Opolszczyźnie. W związku z chorobą matki przez jakiś czas przebywał w Domach Dziecka kolejno w Pszczynie, Turawie, Kuźni Raciborskiej. Wrócił następnie do Żyrowej, gdzie w pobliskiej miejscowości Gogolin kończył liceum ogólnokształcące. W 1958 rozpoczął studia polonistyczne na Uniwersytecie Łódzkim, ze specjalizacją w zakresie teorii i historii filmu; w 1966 uzyskał magisterium. Jako scenarzysta debiutował współpracując w 1969-71 z Adamem Ochockim przy produkcji serialu animowanego dla dzieci ''Zaczarowany ołówek''. Pierwszy przekład ogłosił w 1979 na łamach wychodzącego w Stanach Zjednoczonych tygodnika „Gwiazda Polarna”, w którym wydrukował tłumaczenie prozy M.L. Kaschnitza pt. ''Białe niedźwiedzie ''(nr 3). Pracował w Ośrodku Foto-Filmowym Łódzkiego Domu Kultury, gdzie <nowiki>m.in</nowiki>. organizował cykl spotkań z twórcami kina pt. ''Film mojego życia. ''Od 1990 zajmował się wyłącznie pracą literacką i translatorską. Przekłady z języka angielskiego i fragmenty prozy drukował przede wszystkim w miesięczniku „Literatura na Świecie” (1989, 1995-96, 2000, 2002, 2004), a także w piśmie „Film na Świecie”. Tłumaczył również hasła z zakresu filmu i teatru do polskiej edycji ''Encyklopedii Britanniki'' . | |
− | < | + | |
− | + | W 1966 zawarł związek małżeński z Heleną Ochocką, polonistką, redaktorką Łódzkiego Ośrodka Telewizji Polskiej (rozwiedzeni). Zmarł 18 grudnia 2007 w Łodzi; pochowany na Cmentarzu Centralnym Opole-Półwieś. | |
− | + | ||
− | + | ||
− | + | ||
− | + | ||
− | + | ||
− | + | ||
− | + | ||
− | + | ||
− | + | ||
− | + | ||
− | + | ||
− | + | ||
− | + | ||
− | + | ||
− | + | ||
− | + | ||
− | + | ||
− | + | ||
− | + | ||
− | + | ||
− | + | ||
− | + | ||
− | + | ||
− | + | ||
− | + | ||
− | + | ||
− | + | ||
− | + | ||
− | + | ||
− | + | ||
− | + | ||
− | + | ||
− | + | ||
− | + | ||
− | + | ||
− | + | ||
− | + | ||
− | + | ||
− | + | ||
− | + | ||
− | + | ||
− | + | ||
− | + | ||
− | + | ||
− | + | ||
− | + | ||
− | + | ||
− | + | ||
− | + | ||
− | + | ||
− | + | ||
− | + | ||
− | + | ||
− | + | ||
− | + | ||
− | + | ||
− | + | ||
− | + | ||
− | + | ||
− | + | ||
− | + | ||
− | + | ||
− | + | ||
− | + | ||
− | + | ||
− | + | ||
− | + | ||
− | + | ||
− | + | ||
− | + | ||
− | + | ||
− | + | ||
− | + | ||
− | + | ||
− | + | ||
− | + | ||
− | + | ||
− | + | ||
− | + | ||
− | + | ||
− | + | ||
− | + | ||
− | + | ||
− | + | TWÓRCZOŚĆ | |
− | + | ||
+ | # <nowiki>Zaczarowany ołówek. [Scenariusz, dialogi i teksty piosenek 12</nowiki> odcinków serialu animowanego dla dzieci; współaut.:] A. Ochocki. Ekran. 1969-1971. | ||
− | + | Tytuły odcinków: Czerwony kur; Podwodny skarb; Szalony pociąg; Sroczka złodziejka; Wakacje z duchem; Błękitno Czerwoni; Jak poskromić lwy; Na skraju przepaści; Latawiec Kajtka; Śpioch w jaskini; Krążek do bramki; Mały kowboj. Poszczególne odcinki w reż.: Z. Czerneleckiego, A. Kotowskiej, L. Kronica, A. Piliczewskiego. | |
− | + | ||
− | + | ||
− | + | ||
− | + | ||
− | + | ||
− | + | <nowiki>Odcinki: Podwodny skarb; Śpioch w jaskini; Sroczka złodziejka wyd. wraz z odcinkami innych autorów jako dokument elektroniczny pt. Zaczarowany ołówek. Podwodny skarb: [Wwa:] S.D.T.-Film; Jawi [2007], 1 dysk optyczny (DVD).</nowiki> | |
− | + | # <nowiki>Tony Richardson – klasyk gniewnego kina. [Szkic biograficzny]. Oprac. Z. Batko. Łódź: </nowiki>Łódz. Dom Kultury 1984, 15 s. | |
+ | # <nowiki>Z powrotem, czyli Fatalne skutki niewłaściwych lektur. [Baśń]. Il.: S. </nowiki>Eidrigevičius<nowiki>. Wwa: Iskry 1984 [</nowiki>właśc.1985], 190 s. Wyd. nast.: wyd. 2 Łódź: WŁ 1993; Kr.: Znak 2014. | ||
− | + | Dyplom Honorowy przyznany w 1987 przez Ogólnopol. Ośrodek Sztuki dla Dzieci i Młodzieży w Pozn. za najwybitniejszy debiut lat 1985-1987. | |
− | + | ||
− | + | ||
− | + | ||
− | + | ||
− | + | # <nowiki>Marcel wyrusza w świat. [Scenariusz filmu animowanego dla dzieci; </nowiki>współaut.:] A. Bańkowski. Reż.: K. Rynkiewicz. Ekran. 1990. | |
+ | # <nowiki>Oko. [Powieść]. Wwa: NOWA 1992, 237 s.</nowiki> | ||
− | + | Nominacja do Nagrody im. J.A. Zajdla. | |
− | + | Adapt. radiowa w 30 odcinkach: Radio 1992. | |
− | + | ||
− | + | ||
− | + | ||
− | + | ||
− | + | ||
− | + | ||
− | + | ||
− | + | ||
− | + | ||
− | [ | + | # <nowiki>Siedmiomilowe trampki. [Scenariusz i dialogi filmu animowanego dla dzieci; </nowiki>współaut.: ] A. Bańkowski. Reż.: K. Rynkiewicz. Ekran. 1993. |
+ | # Deborah. Scenariusz filmowy i reż.: R. Brylski. Współpraca scenariuszowa Z. Batko. Ekran. 1995. | ||
− | + | Przekłady | |
− | < | + | # W. Styron<nowiki>: Wybór Zofii. [Powieść]. Wwa: NOWA 1991, 517 s. Wyd. nast.: Wwa: Muza 2001; Wwa: Świat Książki 2010; Wwa: Świat Książki 2014.</nowiki> |
− | < | + | # M. Cebulash<nowiki>: Tata nie z tego świata. [Powieść].Wwa: BGW 1992, 118 s.</nowiki> |
− | < | + | # A. Burgess: Doktorze, lecz się sam. Powieść. Wwa: Graf-Punkt 1994, 222 s. |
− | < | + | # E. Waugh<nowiki>: Zmierzch i upadek. [Powieść]. Wwa: Muza 1994, 245 s. </nowiki>''Bibl. Bestsellerów.'' |
− | < | + | # <nowiki>J. London: Zew krwi. [Powieść]. [Posł.:] J. </nowiki>Rurawski. Wwa: Kama 1995, 99 s. Wyd. 2 tamże 1996. ''Lektury Szk. z Oprac.'' |
− | < | + | # T. Thorne: Słownik pojęć kultury postmodernistycznej. Mody, kulty, fascynacje. Wwa: Muza 1995, 414 s. Wyd. 2 pt. Mody kulty, fascynacje. Słownik pojęć kultury postmodernistycznej. Tamże 1999. |
− | </ | + | # M. Arditti<nowiki>: Celibat. [Powieść]. Wwa: </nowiki>Interart 1996, 349 s. |
+ | # <nowiki>J. Irving: Syn cyrku. [Powieść]. Wwa: Muza 1996, 741 s. </nowiki>''Vademecum Interesującej Prozy.'' Wyd. nast.: Wwa: Prószyński i S-ka 2003, tamże 2017 . | ||
+ | # M.M. Kaye<nowiki>: Dalekie pawilony. [Powieść]. Przeł.: L. Niedzielski, Z. Batko. T. 1–4. Wwa: </nowiki>Almapress 1996, 289 + 369 + 326 + 339 s. | ||
+ | # <nowiki>E. Knight: Lassie wróć! [Powieść]. Wwa: Kama [1996], 222 s. Wyd. nast.: wyd. 3 [!] tamże 1998. </nowiki>''Lektury Szk. z Oprac.; ''Wwa: Sara 2003. ''Lektury Szk.''; Kr.: Znak 2014. | ||
+ | # F.H''.''<nowiki> Burnett: Tajemniczy ogród. [Powieść]. Wwa: Kama 1997, 216 s. Wyd. nast.: wyd. 2 tamże 1998; Kr.: Znak Emotikon – Społ. Inst. </nowiki>Wydawn. Znak 2016. | ||
+ | # J. Carrol<nowiki>: Kości księżyca. [Powieść]. </nowiki>Pozn.: Rebis 1997, 223 s. ''Salamandra.'' Dodruki: 1998, 1999, 2000, 2001, 2004. Wyd. 2 tamże 2013, dodruk 2015. | ||
+ | # J. Winterson<nowiki>: Płeć wiśni. [Powieść]. </nowiki>Pozn.: Rebis 1997, 184 s. ''Salamandra, ''Dodruk: 2002. | ||
+ | # H. Lofting: Doktor Dolittle i jego zwierzęta. Opowiada Hudh<nowiki> [!] </nowiki>Lofting<nowiki> [Powieść]. Wwa: Kama 1998, 140 s. </nowiki>''Lektury Szk. z Oprac.'' | ||
+ | # M. Ridpath<nowiki>: Finansiści. [Powieść]. Wwa: Muza 1998, 452 s. </nowiki>''Vademecum Interesującej Prozy. ''Wyd. 2 tamże 2001. ''Galeria.'' | ||
+ | # <nowiki>J. Steinbeck: Myszy i ludzie. [Powieść]. Wwa: Muza 1998, 125 s. </nowiki>''Bibl. Bestsellerów. ''Wyd. nast.: wyd. 2 tamże 2002; wyd. 3 Wwa: Qes Agency 2012. | ||
+ | # J. Updike<nowiki>: W krainie lilii. [Powieść]. Wwa: Muza 1998, 659 s. </nowiki>''Bibl. Bestsellerów.'' | ||
+ | # <nowiki>T. Morrison: Raj. [Powieść]. Wwa: Prószyński i S-ka 1999, 272 s. </nowiki>''Bibl. Noblistów.'' | ||
+ | # J. Winterson<nowiki>: Sztuka i kłamstwa. Utwór na trzy głosy ze sprośnym kontrapunktem. [Powieść]. </nowiki>Pozn.: Rebis 1999, 243 s. ''Salamandra.'' | ||
+ | # M. Amis<nowiki>: Martwe dzieci. [Powieść]. </nowiki>Pozn.: Rebis 2000, 284 s. ''Salamandra''. Wyd.2 tamże 2016. | ||
+ | # T. Capote<nowiki>: Psy szczekają. [Opowiadania]. Przeł.: Z. Batko, B. Zieliński. Wwa: Muza 2000, 462 s. </nowiki>''Bibl. Bestsellerów.'' | ||
− | + | Tu w przekł. Z. Batki.: Fontana Vecchia. Gdy milkną działa… (część pierwsza); Dom na Brooklyn Heights; Zapiski greckie. | |
− | + | # V.'' ''<nowiki>Nabokov: Wykłady o literaturze. [Szkice]. [</nowiki>Przedm. wydawcy:] F. Bowers<nowiki>. [Wstęp:] J. </nowiki>Updike. Wwa: Muza 2000, 484 s. Wyd. nast.: wyd. 2 tamże <nowiki>2001; wyd. [3] Wwa: </nowiki>Aletheia 2016. | |
+ | # <nowiki>M. Twain: Przygody Tomka Sawyera. [Powieść]. Wwa: Kama 2000, 197 s. </nowiki>''Lektury Szk.''<nowiki> [Wyd. 2] Kr.: Znak 2015.</nowiki> | ||
+ | # <nowiki>W. Wharton: Tam, gdzie spotykają się wszystkie światy. [Powieść]. </nowiki>Pozn.: Rebis 2000, 227 s''. Salamandra.'' Dodruki: 2001, 2003. | ||
+ | # S. Bellow: Ravelstein<nowiki>. [Powieść]. </nowiki>Pozn.: Rebis 2001, 247 s. ''Mistrzowie Lit.'' | ||
+ | # M. Morrissy<nowiki>: Mitomanka. [Powieść]. Wwa: Muza 2001, 331 s. </nowiki>''Galeria.'' | ||
+ | # J. Winterson: O sztuce. Eseje o ekstazie i zuchwalstwie. Pozn.: Rebis 2001, 182 s. ''Konstatacje.'' | ||
+ | # <nowiki>V. Nabokov: Wykłady o literaturze rosyjskiej. Dostojewski, Gogol, Czechow, Gorki, Tołstoj, Turgieniew. [Szkice]. [</nowiki>Przedm. Wydawcy:] F. Bowers. Wwa: Muza 2002, 413 s. Wyd. nast. Wwa: Aletheia 2017. | ||
+ | # Z. Smith<nowiki>: Białe zęby. [Powieść]. Kr.: Znak 2002, 498 s. </nowiki>''Proza. ''Wyd. nast.: tamże 2002; Wwa: Świat Książki 2003; wyd. 4 Kr.: Znak 2009, tamże: wyd. 5 2011, wyd. 6 2015, wyd. 7 2017. | ||
+ | # <nowiki>W. Wharton: Nie ustawaj w biegu. [Powieść]. </nowiki>Pozn.: Rebis 2002, 215 s. ''Salamandra''. Dodruk: 2002. | ||
+ | # <nowiki>Y. Martel: Życie Pi. [Powieść]. Kr.: Znak 2003, 340 s. Wyd. 2 tamże 2008.</nowiki> | ||
− | + | Wyd. jako dokument dźwiękowy: Czyta K. Suszczyński. Wwa: Qes Agency 2007, CD w formacie mp3. | |
− | + | ||
− | + | ||
− | [ | + | # <nowiki>I.B. Singer: Wrogowie. Historia pewnej miłości. [Powieść]. Wwa: Muza 2003, 286 s.</nowiki> |
− | + | Wyd. jako dokument dźwiękowy: Czyta M. Mydlak. Wwa; Muza 2009, 1 płyta CD. | |
− | < | + | # M. Twain: Przygody Hucka<nowiki> Finna. [Powieść]. Wwa: Sara 2003, 263 s. [Wyd. 2] Kr.: Znak 2015.</nowiki> |
− | < | + | # W. Wharton: Rubio<nowiki>. [Powieść]. Wwa: Świat Książki 2003, 170 s. Dodruk: </nowiki>Pozn.: Rebis 2003, tamże 2004. ''Salamandra. ''Wyd. nast.: Wwa: G+J Gruner+Jahr Polska; Pozn.: Rebis 2006. ''Gala Bestsellery,'' 6, ''Lit. w Szpilkach; ''<nowiki>wyd. 2 [!] </nowiki>Pozn.: Rebis 2008. ''Salamandra.'' |
− | </ | + | # A. Burgess<nowiki>: Rok 1985. [Powieść]. Przeł.: Z. Batko i R. Stiller. </nowiki>Kr.: Vis-áVis Etiuda 2004, 294 s. |
+ | # F. Cottrell Boyce<nowiki>: Miliony. [Powieść]. Kr.: Znak 2004, 256 s.</nowiki> | ||
+ | # D.B.C. Pierre: Vernon. Powieść. Wwa: Muza 2004, 324 s. | ||
+ | # Z. Smith<nowiki>: Łowca autografów. [Powieść]. Kr.: Znak 2004, 395 s. </nowiki>''Proza. ''Wyd. 2 tamże 2011. | ||
+ | # T. Coraghessan Boyle: Drop City. <nowiki>[Powieść]. Wwa: Muza 2005, 595 s. </nowiki>''Kalejdoskop.'' | ||
+ | # C. Hiaasen<nowiki>: Sówki. [Powieść dla dzieci]. Wwa: W.A.B. 2005, 301 s.</nowiki> | ||
+ | # <nowiki>J. Joyce: Dublińczycy. [Opowiadania]. Kr.: Znak 2005, 196 s. </nowiki>''Znakomita Kolekcja.'' | ||
+ | # T. Capote: Pośród ścieżek do raju i inne opowiadania. Wwa: Muza 2006, 364 s. ''Klasyka.'' | ||
+ | # J.M. Coetzee: Elizabeth Costello. <nowiki>[Powieść]. Kr.: Znak 2006, 264 s.</nowiki> | ||
+ | # Z. Smith<nowiki>: O pięknie. [Powieść]. Kr.: Znak 2006, 597 s. </nowiki>''Proza.'' Wyd. 2 tamże 2011. | ||
+ | # J. Winterson<nowiki>: Brzemię. [Opowiadanie]. Kr.: Znak 2006, 110 s. </nowiki>''Mity.'' | ||
+ | # S.J. Foer<nowiki>: Strasznie głośno, niesamowicie blisko. [Powieść]. Wwa: W.A.B. 2007, 457 s. </nowiki>''Don Kichot i Sancho Pansa.'' Wyd. nast. tamże: wyd. 2 2012; wyd. 3 2017. | ||
+ | # P. Torday<nowiki>: Połów łososia w Jemenie. [Powieść]. Kr.: WL 2007, 349 s. Wyd. 2 tamże 2008.</nowiki> | ||
+ | # J. Banville<nowiki>: Mefisto. [Powieść]. Kr.: Znak 2008, 233 s. </nowiki>''Proza.'' | ||
+ | # <nowiki>M. Gruber: Księga powietrza i cieni. [Powieść]. Wwa: Świat Książki. – Bertelsmann Media 2009, 493 s. </nowiki> | ||
+ | # T. Capote: Te ściany są zimne i inne opowiadania. Wwa: Świat Książki 2011, 382 s. | ||
− | + | Prace redakcyjne | |
− | + | ||
− | + | # Powojenny film polski na międzynarodowych festiwalach filmowych. Materiały instruktażowe. Łódź: Łódz. Dom Kultury 1978, 25 s. | |
+ | # Szkice o filmie polskim. Red. nauk.: B. Stolarska. Współpraca red. Z. Batko, J. Dyszkiewicz. Łódź: Łódz. Dom Kultury 1985, 220 s. ''Style, Twórcy, Tendencje.'' | ||
+ | # Film polski. Twórcy i mity. Red. nauk.: K. Sobotka. Współpraca.: J. Dyszkiewicz, Z. Batko. Łódź: Łódz. Dom Kultury 1987, 204 s. ''Style, Twórcy, Tendencje.'' | ||
+ | # <nowiki>Sąd nad Brzozowskim. [Widowisko telewizyjne]. Reż.: G. Królikiewicz. Red.: H. Ochocka. Współpraca red. Z. Batko. TVP 1992.</nowiki> | ||
+ | # Kino o kinie, czyli O autoświadomości sztuki filmowej. Praca zbiorowa pod red. E. Nurczyńskiej-Fidelskiej i Z. Batki. Łódź: Centr. Gabinet Metodyczny Edukacji Film. Dzieci i Młodzieży 1993, 84 s. | ||
− | </ | + | Materiały z Ogólnopol. Sesji Filmoznawczo-Metodycznej, Borki 1993. |
+ | |||
+ | # Od fantastyki do komiksu. W kręgu gatunków filmowych. Praca zbiorowa pod red. K. Sobotki. Współpraca red.: Z. Batko. Łódź: Łódz. Dom Kultury 1993, 172 s.'' Style, Twórcy, Tendencje.'' | ||
+ | # Sztuka filmowa w Polsce. W stulecie kina. Praca zbiorowa pod red. E. Nurczyńskiej-Fidelskiej i Z. Batki. Łódź: Centr. Gabinet Edukacji Film. Dzieci i Młodzieży 1996, 150 s. | ||
+ | |||
+ | Materiały z VI Ogólnopol. Sesji Filmoznawczo-Metodycznej, Borki 1996. | ||
+ | |||
+ | # Wokół problemów adaptacji filmowej. Praca zbiorowa. Pod red. E. Nurczyńskiej-Fidelskiej i Z. Batki. Łódź: Centr. Gabinet Edukacji Film. Dzieci i Młodzieży 1997, 127 s. | ||
+ | |||
+ | Materiały z VII Ogólnopol. Sesji Filmoznawczo-Metodycznej, Borki 1997. | ||
+ | |||
+ | OPRACOWANIA (wybór) | ||
+ | |||
+ | Inf.: H. Ochocka, I. Szwajger. – Strona internetowa: [http://www.art.intv.pl/Batko_[tu http://www.art.intv.pl/Batko]<nowiki> [tu m.in.: Autor o sobie; wywiady; recenzje; wspomnienia]. – </nowiki>Wywiady: Jak list miłosny… Rozm. K. Augustyniak. „Wiadomości Dnia”, Łódź 1995 nr 170; Fatalne skutki niewłaściwych lektur. Rozm. M. Nadolski. „Szt. dla Dziec.” 1998 nr 1; Z komputerem na plaży. Rozm. P. Kasiński. „Dz. Łódz.” 1998 nr 174; W blasku ich sławy. Rozm. K. Rakowska. „Gaz. Wybor<nowiki>.” 2003 nr 216 dod. „Łódź” [m.in. dot. przekł. powieści Y. Martela: Życie Pi]. – </nowiki>Dziękuję z góry, czyli thank you from the mountain. Rozm. M. Lachman. W: <nowiki>Przekładając nieprzekładalne. [T.] 3. O wierności.</nowiki> Gdańsk 2007. | ||
+ | |||
+ | Ogólne: E. R. FABJANOWSKA: Zbyszek, czyli w stronę Kamionnej. W: Łódzki kalejdoskop literacki. Łódź 1994. – J. PODOLSKA: Sukces, czyli pech. Zbigniew Batko – jeden z najciekawszych i najmniej znanych pisarzy. „Gaz. Wybor.” 1994 nr 94. – J. JARNIEWICZ: Po śmierci Zbyszka Batki. „Lit. na Świecie” 2008 nr 1/2. | ||
+ | |||
+ | Z powrotem, czyli Fatalne skutki niewłaściwych lektur (poz. 3): M.A. KOWALSKI: Raj utracony. „Prz. Tyg.” 1985 nr 39. – H. PUSTKOWSKI: W poszukiwaniu straconego czasu. „Odgłosy” 1985 nr 31. – A. SZYMCZYK: „Odgłosy” 1985 nr 31. – I. TESSAROWICZ-PAKUŁA: Królik Freudem podszyty. „Twórczość” 1985 nr 10. – H. BATOROWICZ: Z powrotem. „Gł. Rob.” 1988 nr 94. – M. NADOLSKI. „Szt. dla Dziec.” 1988 nr 4. – E. NOWACKA: „Z powrotem” osiem lat później. „Guliwer” 1994 nr 1. – M. ORAMUS: Zgubne skutki czytania. „Nowa Fantastyka” 1994 nr 1. | ||
+ | |||
+ | Oko (poz. 4): W. KALICKI: Przygody człowieka garbatego. „Gaz. Wybor.” 1992 nr 50. – M. ORAMUS: Młot na rzeczywistość. „Nowa Fantastyka” 1992 nr 8. – T. MIŁKOWSKI: B. puszcza oko. „Życie Codz.” 1993 nr 9. – E. NOWACKA: Oko jakby cokolwieczek niedowidzące. „Nowe Książ.” 1993 nr 12. – G. SZYMCZYK-KLUSZCZYŃSKA: Jadalna książka poetycka. „Teksty Drugie” 1993 nr 1. | ||
+ | |||
+ | J. Steinbeck: Myszy i ludzie <nowiki>(Przekłady poz. 16): J. JARNIEWICZ: Co do cholery gryzie tych facetów? „Lit. na Świecie” 1999 nr 9 [dot. także przekładu J. Meysztowicza i M. Zgaińskiego].</nowiki> | ||
+ | |||
+ | V. Nabokov: Wykłady o literaturze. (Przekłady poz. 22): W. SADKOWSKI: Translatorskie koronkarstwo. „Biul. Inf. Bibl. Nar.” 2000 nr 4. | ||
+ | |||
+ | Barbara Marzęcka |
Wersja z 13:24, 21 lut 2018
BATKO Zbigniew
1940-2007
Tłumacz, prozaik, scenarzysta.
Urodzony 11 października 1940 we wsi Kamionna (Mazowieckie) w rodzinie nauczycielskiej; syn Wacława i Ireny z domu Bäck. Po wojnie mieszkał z matką i siostrami w Kazimierzu Porąbce pod Sosnowcem, a następnie w Żyrowej na Opolszczyźnie. W związku z chorobą matki przez jakiś czas przebywał w Domach Dziecka kolejno w Pszczynie, Turawie, Kuźni Raciborskiej. Wrócił następnie do Żyrowej, gdzie w pobliskiej miejscowości Gogolin kończył liceum ogólnokształcące. W 1958 rozpoczął studia polonistyczne na Uniwersytecie Łódzkim, ze specjalizacją w zakresie teorii i historii filmu; w 1966 uzyskał magisterium. Jako scenarzysta debiutował współpracując w 1969-71 z Adamem Ochockim przy produkcji serialu animowanego dla dzieci Zaczarowany ołówek. Pierwszy przekład ogłosił w 1979 na łamach wychodzącego w Stanach Zjednoczonych tygodnika „Gwiazda Polarna”, w którym wydrukował tłumaczenie prozy M.L. Kaschnitza pt. Białe niedźwiedzie (nr 3). Pracował w Ośrodku Foto-Filmowym Łódzkiego Domu Kultury, gdzie m.in. organizował cykl spotkań z twórcami kina pt. Film mojego życia. Od 1990 zajmował się wyłącznie pracą literacką i translatorską. Przekłady z języka angielskiego i fragmenty prozy drukował przede wszystkim w miesięczniku „Literatura na Świecie” (1989, 1995-96, 2000, 2002, 2004), a także w piśmie „Film na Świecie”. Tłumaczył również hasła z zakresu filmu i teatru do polskiej edycji Encyklopedii Britanniki .
W 1966 zawarł związek małżeński z Heleną Ochocką, polonistką, redaktorką Łódzkiego Ośrodka Telewizji Polskiej (rozwiedzeni). Zmarł 18 grudnia 2007 w Łodzi; pochowany na Cmentarzu Centralnym Opole-Półwieś.
TWÓRCZOŚĆ
- Zaczarowany ołówek. [Scenariusz, dialogi i teksty piosenek 12 odcinków serialu animowanego dla dzieci; współaut.:] A. Ochocki. Ekran. 1969-1971.
Tytuły odcinków: Czerwony kur; Podwodny skarb; Szalony pociąg; Sroczka złodziejka; Wakacje z duchem; Błękitno Czerwoni; Jak poskromić lwy; Na skraju przepaści; Latawiec Kajtka; Śpioch w jaskini; Krążek do bramki; Mały kowboj. Poszczególne odcinki w reż.: Z. Czerneleckiego, A. Kotowskiej, L. Kronica, A. Piliczewskiego.
Odcinki: Podwodny skarb; Śpioch w jaskini; Sroczka złodziejka wyd. wraz z odcinkami innych autorów jako dokument elektroniczny pt. Zaczarowany ołówek. Podwodny skarb: [Wwa:] S.D.T.-Film; Jawi [2007], 1 dysk optyczny (DVD).
- Tony Richardson – klasyk gniewnego kina. [Szkic biograficzny]. Oprac. Z. Batko. Łódź: Łódz. Dom Kultury 1984, 15 s.
- Z powrotem, czyli Fatalne skutki niewłaściwych lektur. [Baśń]. Il.: S. Eidrigevičius. Wwa: Iskry 1984 [właśc.1985], 190 s. Wyd. nast.: wyd. 2 Łódź: WŁ 1993; Kr.: Znak 2014.
Dyplom Honorowy przyznany w 1987 przez Ogólnopol. Ośrodek Sztuki dla Dzieci i Młodzieży w Pozn. za najwybitniejszy debiut lat 1985-1987.
- Marcel wyrusza w świat. [Scenariusz filmu animowanego dla dzieci; współaut.:] A. Bańkowski. Reż.: K. Rynkiewicz. Ekran. 1990.
- Oko. [Powieść]. Wwa: NOWA 1992, 237 s.
Nominacja do Nagrody im. J.A. Zajdla.
Adapt. radiowa w 30 odcinkach: Radio 1992.
- Siedmiomilowe trampki. [Scenariusz i dialogi filmu animowanego dla dzieci; współaut.: ] A. Bańkowski. Reż.: K. Rynkiewicz. Ekran. 1993.
- Deborah. Scenariusz filmowy i reż.: R. Brylski. Współpraca scenariuszowa Z. Batko. Ekran. 1995.
Przekłady
- W. Styron: Wybór Zofii. [Powieść]. Wwa: NOWA 1991, 517 s. Wyd. nast.: Wwa: Muza 2001; Wwa: Świat Książki 2010; Wwa: Świat Książki 2014.
- M. Cebulash: Tata nie z tego świata. [Powieść].Wwa: BGW 1992, 118 s.
- A. Burgess: Doktorze, lecz się sam. Powieść. Wwa: Graf-Punkt 1994, 222 s.
- E. Waugh: Zmierzch i upadek. [Powieść]. Wwa: Muza 1994, 245 s. Bibl. Bestsellerów.
- J. London: Zew krwi. [Powieść]. [Posł.:] J. Rurawski. Wwa: Kama 1995, 99 s. Wyd. 2 tamże 1996. Lektury Szk. z Oprac.
- T. Thorne: Słownik pojęć kultury postmodernistycznej. Mody, kulty, fascynacje. Wwa: Muza 1995, 414 s. Wyd. 2 pt. Mody kulty, fascynacje. Słownik pojęć kultury postmodernistycznej. Tamże 1999.
- M. Arditti: Celibat. [Powieść]. Wwa: Interart 1996, 349 s.
- J. Irving: Syn cyrku. [Powieść]. Wwa: Muza 1996, 741 s. Vademecum Interesującej Prozy. Wyd. nast.: Wwa: Prószyński i S-ka 2003, tamże 2017 .
- M.M. Kaye: Dalekie pawilony. [Powieść]. Przeł.: L. Niedzielski, Z. Batko. T. 1–4. Wwa: Almapress 1996, 289 + 369 + 326 + 339 s.
- E. Knight: Lassie wróć! [Powieść]. Wwa: Kama [1996], 222 s. Wyd. nast.: wyd. 3 [!] tamże 1998. Lektury Szk. z Oprac.; Wwa: Sara 2003. Lektury Szk.; Kr.: Znak 2014.
- F.H. Burnett: Tajemniczy ogród. [Powieść]. Wwa: Kama 1997, 216 s. Wyd. nast.: wyd. 2 tamże 1998; Kr.: Znak Emotikon – Społ. Inst. Wydawn. Znak 2016.
- J. Carrol: Kości księżyca. [Powieść]. Pozn.: Rebis 1997, 223 s. Salamandra. Dodruki: 1998, 1999, 2000, 2001, 2004. Wyd. 2 tamże 2013, dodruk 2015.
- J. Winterson: Płeć wiśni. [Powieść]. Pozn.: Rebis 1997, 184 s. Salamandra, Dodruk: 2002.
- H. Lofting: Doktor Dolittle i jego zwierzęta. Opowiada Hudh [!] Lofting [Powieść]. Wwa: Kama 1998, 140 s. Lektury Szk. z Oprac.
- M. Ridpath: Finansiści. [Powieść]. Wwa: Muza 1998, 452 s. Vademecum Interesującej Prozy. Wyd. 2 tamże 2001. Galeria.
- J. Steinbeck: Myszy i ludzie. [Powieść]. Wwa: Muza 1998, 125 s. Bibl. Bestsellerów. Wyd. nast.: wyd. 2 tamże 2002; wyd. 3 Wwa: Qes Agency 2012.
- J. Updike: W krainie lilii. [Powieść]. Wwa: Muza 1998, 659 s. Bibl. Bestsellerów.
- T. Morrison: Raj. [Powieść]. Wwa: Prószyński i S-ka 1999, 272 s. Bibl. Noblistów.
- J. Winterson: Sztuka i kłamstwa. Utwór na trzy głosy ze sprośnym kontrapunktem. [Powieść]. Pozn.: Rebis 1999, 243 s. Salamandra.
- M. Amis: Martwe dzieci. [Powieść]. Pozn.: Rebis 2000, 284 s. Salamandra. Wyd.2 tamże 2016.
- T. Capote: Psy szczekają. [Opowiadania]. Przeł.: Z. Batko, B. Zieliński. Wwa: Muza 2000, 462 s. Bibl. Bestsellerów.
Tu w przekł. Z. Batki.: Fontana Vecchia. Gdy milkną działa… (część pierwsza); Dom na Brooklyn Heights; Zapiski greckie.
- V. Nabokov: Wykłady o literaturze. [Szkice]. [Przedm. wydawcy:] F. Bowers. [Wstęp:] J. Updike. Wwa: Muza 2000, 484 s. Wyd. nast.: wyd. 2 tamże 2001; wyd. [3] Wwa: Aletheia 2016.
- M. Twain: Przygody Tomka Sawyera. [Powieść]. Wwa: Kama 2000, 197 s. Lektury Szk. [Wyd. 2] Kr.: Znak 2015.
- W. Wharton: Tam, gdzie spotykają się wszystkie światy. [Powieść]. Pozn.: Rebis 2000, 227 s. Salamandra. Dodruki: 2001, 2003.
- S. Bellow: Ravelstein. [Powieść]. Pozn.: Rebis 2001, 247 s. Mistrzowie Lit.
- M. Morrissy: Mitomanka. [Powieść]. Wwa: Muza 2001, 331 s. Galeria.
- J. Winterson: O sztuce. Eseje o ekstazie i zuchwalstwie. Pozn.: Rebis 2001, 182 s. Konstatacje.
- V. Nabokov: Wykłady o literaturze rosyjskiej. Dostojewski, Gogol, Czechow, Gorki, Tołstoj, Turgieniew. [Szkice]. [Przedm. Wydawcy:] F. Bowers. Wwa: Muza 2002, 413 s. Wyd. nast. Wwa: Aletheia 2017.
- Z. Smith: Białe zęby. [Powieść]. Kr.: Znak 2002, 498 s. Proza. Wyd. nast.: tamże 2002; Wwa: Świat Książki 2003; wyd. 4 Kr.: Znak 2009, tamże: wyd. 5 2011, wyd. 6 2015, wyd. 7 2017.
- W. Wharton: Nie ustawaj w biegu. [Powieść]. Pozn.: Rebis 2002, 215 s. Salamandra. Dodruk: 2002.
- Y. Martel: Życie Pi. [Powieść]. Kr.: Znak 2003, 340 s. Wyd. 2 tamże 2008.
Wyd. jako dokument dźwiękowy: Czyta K. Suszczyński. Wwa: Qes Agency 2007, CD w formacie mp3.
- I.B. Singer: Wrogowie. Historia pewnej miłości. [Powieść]. Wwa: Muza 2003, 286 s.
Wyd. jako dokument dźwiękowy: Czyta M. Mydlak. Wwa; Muza 2009, 1 płyta CD.
- M. Twain: Przygody Hucka Finna. [Powieść]. Wwa: Sara 2003, 263 s. [Wyd. 2] Kr.: Znak 2015.
- W. Wharton: Rubio. [Powieść]. Wwa: Świat Książki 2003, 170 s. Dodruk: Pozn.: Rebis 2003, tamże 2004. Salamandra. Wyd. nast.: Wwa: G+J Gruner+Jahr Polska; Pozn.: Rebis 2006. Gala Bestsellery, 6, Lit. w Szpilkach; wyd. 2 [!] Pozn.: Rebis 2008. Salamandra.
- A. Burgess: Rok 1985. [Powieść]. Przeł.: Z. Batko i R. Stiller. Kr.: Vis-áVis Etiuda 2004, 294 s.
- F. Cottrell Boyce: Miliony. [Powieść]. Kr.: Znak 2004, 256 s.
- D.B.C. Pierre: Vernon. Powieść. Wwa: Muza 2004, 324 s.
- Z. Smith: Łowca autografów. [Powieść]. Kr.: Znak 2004, 395 s. Proza. Wyd. 2 tamże 2011.
- T. Coraghessan Boyle: Drop City. [Powieść]. Wwa: Muza 2005, 595 s. Kalejdoskop.
- C. Hiaasen: Sówki. [Powieść dla dzieci]. Wwa: W.A.B. 2005, 301 s.
- J. Joyce: Dublińczycy. [Opowiadania]. Kr.: Znak 2005, 196 s. Znakomita Kolekcja.
- T. Capote: Pośród ścieżek do raju i inne opowiadania. Wwa: Muza 2006, 364 s. Klasyka.
- J.M. Coetzee: Elizabeth Costello. [Powieść]. Kr.: Znak 2006, 264 s.
- Z. Smith: O pięknie. [Powieść]. Kr.: Znak 2006, 597 s. Proza. Wyd. 2 tamże 2011.
- J. Winterson: Brzemię. [Opowiadanie]. Kr.: Znak 2006, 110 s. Mity.
- S.J. Foer: Strasznie głośno, niesamowicie blisko. [Powieść]. Wwa: W.A.B. 2007, 457 s. Don Kichot i Sancho Pansa. Wyd. nast. tamże: wyd. 2 2012; wyd. 3 2017.
- P. Torday: Połów łososia w Jemenie. [Powieść]. Kr.: WL 2007, 349 s. Wyd. 2 tamże 2008.
- J. Banville: Mefisto. [Powieść]. Kr.: Znak 2008, 233 s. Proza.
- M. Gruber: Księga powietrza i cieni. [Powieść]. Wwa: Świat Książki. – Bertelsmann Media 2009, 493 s.
- T. Capote: Te ściany są zimne i inne opowiadania. Wwa: Świat Książki 2011, 382 s.
Prace redakcyjne
- Powojenny film polski na międzynarodowych festiwalach filmowych. Materiały instruktażowe. Łódź: Łódz. Dom Kultury 1978, 25 s.
- Szkice o filmie polskim. Red. nauk.: B. Stolarska. Współpraca red. Z. Batko, J. Dyszkiewicz. Łódź: Łódz. Dom Kultury 1985, 220 s. Style, Twórcy, Tendencje.
- Film polski. Twórcy i mity. Red. nauk.: K. Sobotka. Współpraca.: J. Dyszkiewicz, Z. Batko. Łódź: Łódz. Dom Kultury 1987, 204 s. Style, Twórcy, Tendencje.
- Sąd nad Brzozowskim. [Widowisko telewizyjne]. Reż.: G. Królikiewicz. Red.: H. Ochocka. Współpraca red. Z. Batko. TVP 1992.
- Kino o kinie, czyli O autoświadomości sztuki filmowej. Praca zbiorowa pod red. E. Nurczyńskiej-Fidelskiej i Z. Batki. Łódź: Centr. Gabinet Metodyczny Edukacji Film. Dzieci i Młodzieży 1993, 84 s.
Materiały z Ogólnopol. Sesji Filmoznawczo-Metodycznej, Borki 1993.
- Od fantastyki do komiksu. W kręgu gatunków filmowych. Praca zbiorowa pod red. K. Sobotki. Współpraca red.: Z. Batko. Łódź: Łódz. Dom Kultury 1993, 172 s. Style, Twórcy, Tendencje.
- Sztuka filmowa w Polsce. W stulecie kina. Praca zbiorowa pod red. E. Nurczyńskiej-Fidelskiej i Z. Batki. Łódź: Centr. Gabinet Edukacji Film. Dzieci i Młodzieży 1996, 150 s.
Materiały z VI Ogólnopol. Sesji Filmoznawczo-Metodycznej, Borki 1996.
- Wokół problemów adaptacji filmowej. Praca zbiorowa. Pod red. E. Nurczyńskiej-Fidelskiej i Z. Batki. Łódź: Centr. Gabinet Edukacji Film. Dzieci i Młodzieży 1997, 127 s.
Materiały z VII Ogólnopol. Sesji Filmoznawczo-Metodycznej, Borki 1997.
OPRACOWANIA (wybór)
Inf.: H. Ochocka, I. Szwajger. – Strona internetowa: [tu http://www.art.intv.pl/Batko [tu m.in.: Autor o sobie; wywiady; recenzje; wspomnienia]. – Wywiady: Jak list miłosny… Rozm. K. Augustyniak. „Wiadomości Dnia”, Łódź 1995 nr 170; Fatalne skutki niewłaściwych lektur. Rozm. M. Nadolski. „Szt. dla Dziec.” 1998 nr 1; Z komputerem na plaży. Rozm. P. Kasiński. „Dz. Łódz.” 1998 nr 174; W blasku ich sławy. Rozm. K. Rakowska. „Gaz. Wybor.” 2003 nr 216 dod. „Łódź” [m.in. dot. przekł. powieści Y. Martela: Życie Pi]. – Dziękuję z góry, czyli thank you from the mountain. Rozm. M. Lachman. W: Przekładając nieprzekładalne. [T.] 3. O wierności. Gdańsk 2007.
Ogólne: E. R. FABJANOWSKA: Zbyszek, czyli w stronę Kamionnej. W: Łódzki kalejdoskop literacki. Łódź 1994. – J. PODOLSKA: Sukces, czyli pech. Zbigniew Batko – jeden z najciekawszych i najmniej znanych pisarzy. „Gaz. Wybor.” 1994 nr 94. – J. JARNIEWICZ: Po śmierci Zbyszka Batki. „Lit. na Świecie” 2008 nr 1/2.
Z powrotem, czyli Fatalne skutki niewłaściwych lektur (poz. 3): M.A. KOWALSKI: Raj utracony. „Prz. Tyg.” 1985 nr 39. – H. PUSTKOWSKI: W poszukiwaniu straconego czasu. „Odgłosy” 1985 nr 31. – A. SZYMCZYK: „Odgłosy” 1985 nr 31. – I. TESSAROWICZ-PAKUŁA: Królik Freudem podszyty. „Twórczość” 1985 nr 10. – H. BATOROWICZ: Z powrotem. „Gł. Rob.” 1988 nr 94. – M. NADOLSKI. „Szt. dla Dziec.” 1988 nr 4. – E. NOWACKA: „Z powrotem” osiem lat później. „Guliwer” 1994 nr 1. – M. ORAMUS: Zgubne skutki czytania. „Nowa Fantastyka” 1994 nr 1.
Oko (poz. 4): W. KALICKI: Przygody człowieka garbatego. „Gaz. Wybor.” 1992 nr 50. – M. ORAMUS: Młot na rzeczywistość. „Nowa Fantastyka” 1992 nr 8. – T. MIŁKOWSKI: B. puszcza oko. „Życie Codz.” 1993 nr 9. – E. NOWACKA: Oko jakby cokolwieczek niedowidzące. „Nowe Książ.” 1993 nr 12. – G. SZYMCZYK-KLUSZCZYŃSKA: Jadalna książka poetycka. „Teksty Drugie” 1993 nr 1.
J. Steinbeck: Myszy i ludzie (Przekłady poz. 16): J. JARNIEWICZ: Co do cholery gryzie tych facetów? „Lit. na Świecie” 1999 nr 9 [dot. także przekładu J. Meysztowicza i M. Zgaińskiego].
V. Nabokov: Wykłady o literaturze. (Przekłady poz. 22): W. SADKOWSKI: Translatorskie koronkarstwo. „Biul. Inf. Bibl. Nar.” 2000 nr 4.
Barbara Marzęcka