Z Polscy pisarze i badacze literatury przełomu XX i XXI wieku
Skocz do: nawigacji, wyszukiwania

ur. 1943

Teksty podpisywała także nazwiskiem: Mocarska.

Historyk literatury.

Spis treści

BIOGRAM

Urodzona 1 września 1943 we wsi Brzostowo (powiat łomżyński); córka Stanisława Mocarskiego i Eleonory z domu Polkowskiej, rolników. Uczęszczała do Liceum Ogólnokształcącego w Grajewie. Po zdaniu matury w 1961 rozpoczęła studia polonistyczne na Uniwersytecie Mikołaja Kopernika w Toruniu (UMK). Magisterium obroniła w 1966, a następnie rozpoczęła pracę w Instytucie Filologii Polskiej (później Instytut Literatury Polskiej) UMK najpierw na stanowisku asystenta stażysty, następnie asystenta (1967), i starszego asystenta (1969). Zainteresowania badawcze skoncentrowała na historii literatury XIX wieku, historii idei oraz pograniczach literatury i malarstwa. W 1966 opublikowała pierwszy artykuł naukowy pt. Warstwy stylistyczne w powieści Stanisława Czernika „Ręka” w piśmie „Językoznawca”(nr 14/15; podp.: Z. Mocarska). Rok później wyszła za mąż za Andrzeja Tyca, matematyka, późniejszego wojewodę toruńskiego i senatora II kadencji. Wraz z mężem działała w toruńskim Klubie Inteligencji Katolickiej. W 1972 obroniła na UMK rozprawę doktorską pt. Działalność krytycznoliteracka Teodora Jeske-Choińskiego wobec przełomu antypozytywistycznego (promotor doc. Bożena Osmólska-Piskorska), a rok później przeszła na stanowisko adiunkta. Od 1974 współpracowała z ośrodkami metodycznymi w Polsce, wygłaszając w wielu miastach odczyty dla nauczycieli-polonistów o polskiej literaturze współczesnej (do 1990). Była także członkiem jury Okręgowej Komisji Olimpiady Języka Polskiego i Literatury Polskiej. Studia naukowe i szkice literackie publikowała m.in. w miesięcznikach „W drodze” (1975–77) i w „Znaku” (1975, 1981). W 1978–89 wielokrotnie wygłaszała referaty w ramach Tygodni Kultury Chrześcijańskiej. Czterokrotnie wyjeżdżała na staż naukowy do Włoch: w 1979 na stypendium Fundacji im. J.S. Umiastowskiej, na stypendia otrzymane od Centro Incontri e Studi Europei: w 1982 do Perugii i Rzymu oraz w 1983 do Urbino i Rzymu, w 1987 na stypendium Instytutu Kultury Chrześcijańskiej im. Jana Pawła II do Rzymu. W 1980–90 należała do NSZZ „Solidarność”. Habilitację uzyskała na UMK w 1990 na podstawie rozprawy Wybory i konieczności. Poezja Asnyka wobec gustów estetycznych i najważniejszych pytań swoich czasów. W tymże roku została członkiem Towarzystwa Naukowego Toruńskiego; w 2004–2007 sprawowała funkcję sekretarza Wydziału II Filozoficzno-Filologicznego. Była także członkiem Komisji do spraw Stopni Specjalizacji Nauczycielskich w Toruniu (1991–2000). W 1992 objęła funkcję prezesa Oddziału Toruńskiego Towarzystwa Literackiego im. A. Mickiewicza. W 1995 przeszła na stanowisko profesora nadzwyczajnego UMK i od tego roku przez dwa lata kierowała Zakładem Literatury Polskiej Romantyzmu i Pozytywizmu. W 2007 otrzymała tytuł naukowy profesora, a rok później została kierownikiem Zakładu Wiedzy o Kulturze UMK. Funkcję tę pełniła do przejścia na emeryturę w 2011. Mieszka w Toruniu.

TWÓRCZOŚĆ

  1. Działalność krytycznoliteracka Teodora Jeske-Choińskiego wobec przełomu antypozytywistycznego. Pozn.: PWN 1975, 165 s. Pr. Wydz. Filol.-Filoz. Tow. Nauk. w Tor., t. 25, z. 1.
  2. Rozprawa doktorska.

  3. Wybory i konieczności. Poezja Asnyka wobec gustów estetycznych i najważniejszych pytań swoich czasów. Tor.: Wydawn. UMK 1990, 190 s. Rozprawy UMK. Wyd. 2 tamże 2005.
  4. Rozprawa habilitacyjna.

  5. Spotkania w słowie. Szkice literackie. Tor.: Tow. Nauk. w Tor. 1999, 152 s. Pr. Poularnonauk. Tow. Nauk. w Tor., nr 66.
  6. Zawartość: Wstęp. – Wokół myśli religijno-etycznej Mariana Zdziechowskiego; Odwet sumienia. Nad „Procesem” Franza Kafki; O tajemnicy cierpienia w prozie Gustawa Herlinga-Grudzińskiego; Pieśni o Domu naszym. O niepodległym pisaniu Jerzego Harasymowicza; „Jak przy zapałce poznać twarz Historii?”. O poezji Witolda Dąbrowskiego; Poeta doświadczenia religijnego. O poezji Jerzego Lieberta; Ciało i wiatr. O poezji Anny Kamieńskiej; Poezja czasu teraźniejszego. O poezji Anny Kamieńskiej; „Jak dojrzały owoc w Winnicy Pańskiej”. O poezji Anny Kamieńskiej; Potrzeba poezji, czyli miłości. O poezji ks. Janusza S. Pasierba; Medytacje z poetą. Próba czytania „Forum Romanum” Janusza S. Pasierba; Wiersze — jak ksiądz — dla wszystkich. O poezji ks. Jana Twardowskiego.

  7. Tropy przymierzy. O literaturze dziewiętnastowiecznej i miejscach jej zbliżeń z malarstwem. Tor.: Wydawn. UMK 2005, 321 s.
  8. Zawartość: Słowo wstępne; Nota bibliograficzna. – I: Temat śmierci w prozie realistów; Chrystus w literaturze pozytywizmu; Motywy biblijne w poezji Marii Konopnickiej. Cykl Marii Konopnickiej „Na normandzkim brzegu”; Jeszcze o dwugłosie Asnyka i Konopnickiej; Drzewa i ludzie u Prusa. – II: Rzym antyczny i Kampania rzymska w malarstwie romantycznym; Sienkiewicz i malarstwo; Tematyka mieszczańska we wczesnych utworach Prusa i w rysunkach Kostrzewskiego; Bolesław Prus o malarstwie; Literackie parantele malarstwa Alfreda Wierusza-Kowalskiego; Jacka Malczewskiego inspiracje Słowackim. Wokół „Zatrutej studni”. – III: Malarstwo w poezji Jana Lechonia. Próba rekonesansu.

    Studia i szkice w czasopismach i książkach zbiorowych, m.in.: Warstwy stylistyczne w powieści Stanisława Czernika „Ręka”. „Językoznawca” 1966 nr 14/15 s. 136–146. – Geneza powieści historycznych Teodora Jeske-Choińskiego „Gasnące słońce”, „Ostatni Rzymianie”, „Tiara i korona” na tle prądów epoki. „Zesz. Nauk. UMK. Nauki Hum.-Społ.” 1967 nr 25 s. 101–115. – Aluzje literackie w powieści Teodora Parnickiego „I u możnych dziwy”. „Zesz. Nauk. UMK. Nauki Hum.-Społ.” 1972 nr 48 s. 123–135. – Od obrony tradycji do narodowej aktywności. Z dziejów kryzysu pozytywizmu. „Znak” 1975 nr 249 s. 294–316 [dot. roli środowiska skupionego wokół „Niwy” w budzeniu pol. myśli polit.] — Od czytelnika. W: A. Kamieńska: Notatnik 1965–1972. Pozn. 1982 s. 294–299. – Dwugłos Konopnickiej i Asnyka. „Acta Univ. Nicolai Copernici. Nauki Hum.-Społ. Filol. Pol.” 1995 z. 45 s. 75–85, przedr. w: Maria Konopnicka. Kr. 1995 s. 63–72 [dot.: „Fatum do Lykofrona” M. Konopnickiej i „Lykofron do Fatum” Adama Asnyka]. – Fraszka (!) [III] (Petersbursko-Wiedeńskim Papistom przypisana). W: Norwidowskie fraszki (?). Wwa 1996 s. 67–75. – „Na zgon poezji” — niewydarzona polemika [A.] Asnyka z [C.] Norwidem. Z problematyki przemian języka poezji pozytywistycznej. W: Literaturoznawstwo. Tor. 1996 s. 125–132. – Limanowski o malarstwie. W: Mieczysław Limanowski. Tor. 1998 s. 265–275. – O śmierci w poezji ks. Janusza S. Pasierba. „Rocz. Hum.” 1998 z. 1 s. 601–611. – Piotr Chmielowski w świetle korespondencji z Antonim Sygietyńskim. Próba wizerunku. W: Piotr Chmielowski i Antoni Gustaw Bem. Częstochowa. Kr. 1999 s. 117–127. – Szkoła we „Wspomnieniach niebieskiego mundurka” Wiktora Gomulickiego. „Amicus” 2000 nr 1 s. 3–8. – Wędrowny grajek. „Kwart. Artyst.” 2004 nr 1 s. 56–64 [dot. J. Kasprowicza]. – Tryptyk w malarstwie Jacka Malczewskiego. W: Semiotyka cyklu. Białystok 2005 s. 213–224. – Odpowiedź poety. Wobec treści i kontekstów wiersza Adama Asnyka „Wobec Sfinksa”. W: Z przeszłości i teraźniejszości języka polskiego. Tor. 2007 s. 135–143. – Twarze i pejzaże. O powinowactwach literatury realistycznej z malarstwem monachijczyków. W: Malarze polscy w Monachium. Suwałki 2007 s. 107–118. – Czy artysta może być szczęśliwy? O postaci artysty w prozie Sienkiewicza. W: Przedziwne światy. Tor. 2010 s. 59–74. – O tryptykach Wacława Rolicza-Liedera i Kazimierza Wierzyńskiego. W: Cykle i cykliczność. Białystok 2010 s. 249–257. – Kto jest ten dziwny nieznajomy... O pewnym portrecie i autoportrecie Stanisława Witkiewicza. „Litteraria Copernicana” 2018 nr 1 s. 7-14.

Prace redakcyjne i edytorskie

  1. A. Asnyk: Wieczyste piękno. Wiersze. Wybór i posł.: Z. Mocarska-Tycowa. Gdańsk: Ofic. Wydawn. Graf 1993, 120 s.
  2. Z pogranicza literatury i sztuk. Pod red. Z. Mocarskiej-Tycowej. Tor.: UMK 1996, 193 s.
  3. Bogactwo miłosierdzia w kontekście nauczania Jana Pawła II. Prace młodzieży przygotowane na piątą rocznicę wizyty Ojca Świętego Jana Pawła II w Toruniu, 1999 — 7 czerwca — 2004. Pod red. Z. Mocarskiej-Tycowej. Tor.: Gimn. i Liceum Akademickie 2004, 168 s. Bibl. Gimn. Akad. w Tor., 5/2004.
  4. Dygasiński. Pod red. Z. Mocarskiej-Tycowej, E. Owczarz i M. Radkowskiej-Lisak. „Litteraria Copernicana” 2009 nr 2, 303 s. Wydz. Filol. UMK.
  5. Monograficzny numer pisma.

  6. Kolor w kulturze. Pod red. Z. Mocarskiej-Tycowej, J. Bielskiej-Krawczyk. Tor.: Wydawn. Nauk. UMK 2010, 356 s.

OPRACOWANIA (wybór)

  • Wywiady: Głód akceptacji. Rozm. M. Radowska-Lisak, P. Kaniecki. „Litteraria Copernicana” 2009 nr 2 [dot. korespondencji A. Dygasińskiego]; Świat w prawdzie życia. Rozm. B. Kuczkowski. „Litteraria Copernicana” 2017 nr 2.

Powrót na górę↑


  • Hasło w: Pracownicy nauki i dydaktyki Uniwersytetu Mikołaja Kopernika. 1945–1984. Materiały do biografii. Tor. 1987. Wyd. nast.: z podtyt. 1945–1994. Tor. 1995, z podtyt. 1945–2004. Tor. 2006.
  • Hasło w: Kto jest kim na Wydziale Humanistycznym UMK. Tor. 1994. Wyd. 2 popraw. i rozszerz. Tor. 1997.

Powrót na górę↑

Wybory i konieczności

  • Z. PRZYBYŁA. „Pam. Lit.” 1993 z. 1.

Powrót na górę↑

Spotkania w słowie

  • K. ĆWIKLIŃSKI: Odpowiedzialność i styl. „Nowe Książ.” 2000 nr 7.

Powrót na górę↑

Marlena Sęczek

Polscy pisarze i badacze literatury przełomu XX i XXI wieku

Działania
Zofia MOCARSKA-TYCOWA
Nawigacja
Narzędzia